شاخص هاي الگوي مصرف

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: شاخص هاي الگوي مصرف
پرسش:
فرهنگ غني اسلام چه ويژگي ها و شاخص هايي را براي الگوي مصرف بهينه يك مسلمان ارائه كرده است. لطفا به نحو اجمال آنها را بيان كنيد؟
پاسخ:
احكام، دستورات و رهنمودهاي اسلام، حكيمانه و منطبق با فطرت انسان است. بنابراين اگر كسي به آنها باورداشته و در عمل و سلوك خود اين شاخص ها را مراعات و پياده سازي نمايد يقينا سير حركت او به سوي كمالات انساني و الهي خواهدبود و مصرف او در تمامي زمينه هاي مادي و معنوي بهينه و الگو خواهدشد. اينك به نحو اجمال به اين شاخص ها اشاره خواهيم كرد.
1- برنامه ريزي
نخستين رهنمود اسلام براي اصلاح الگوي مصرف، برنامه ريزي براي هزينه كردن و ايجاد تعادل ميان دخل و خرج زندگي است. قرآن كريم در سوره طلاق آيه 7 مي فرمايد: «بر توانگر است كه از دارايي خود هزينه كند، و هركه روزي اش بر او تنگ شده باشد، از آنچه خداوند به او داده است، خرج كند.» اين سخن، بدين معنا است كه هركس بايد فراخور درآمد خود، براي هزينه هاي زندگي خويش برنامه ريزي كند، زيرا درآمد همه مردم يكسان نيست. از اين رو، هركس براي رسيدن به توازن و تعادل ميان دخل و خرج زندگي، بايد برنامه خاص خود را داشته باشد. رعايت اين توازن، حتي در شرايط مختلف اقتصادي زندگي يك فرد نيز ضروري است. اين اقدام، يكي از مصاديق بارز تدبير در امور معيشتي است كه بيش از ثروت، در رفاه و آسايش انسان موثر است، و دركنار دين شناسي و مقاومت در سختي ها، به دست آوردن آن، براي اهل ايمان، ضروري است، و عدم برخورداري از اين ويژگي، گاه موجب مي گردد كه برخي از بينوايان، از ثروتمندان، اسرافكارتر شمرده شوند. در روايتي از امام صادق(ع) نقل شده است: «چه بسا فقيري كه از توانگر، اسرافكارتر باشد» سؤال شد چگونه چنين چيزي ممكن است؟ حضرت فرمود: توانگر از آنچه به وي عطا شده خرج مي كند، ولي فقير، بدون آنكه به وي انفاق شده خرج مي كند. (وسايل الشيعه، ج6، ص167)
2- اعتدال و ميانه روي
دومين رهنمود براي اصلاح الگوي مصرف، ميانه روي (اعتدال) در مصرف است. ممكن است درآمد شخصي، به گونه اي باشد كه هر قدر كه مايل است، بتواند هزينه كند، اما اسلام اجازه نمي دهد كه بيش از نياز، مصرف نمايد. البته بايد توجه داشت كه نياز مراتبي دارد. دانشمندان نيازهاي انسان را به سه مرتبه تقسيم كرده اند:
1- ضرورت:
مرتبه نخست نياز، نياز انسان به امكانات اوليه و ضروري است، يعني چيزهايي كه ادامه زندگي، بدون آنها، امكان پذير نيست و يا با مشكل جدي روبه رو است.
2-كفايت: مرتبه دوم نياز، نياز انسان به امكاناتي است كه براي اداره يك زندگي متوسط، اعم از نيازهاي اقتصادي، علمي و فرهنگي كافي است.
3-رفاه: مرتبه سوم نياز، نياز انسان به امكاناتي است كه افزون بر برخورداري از يك زندگي متوسط، رفاه و آسايش او را نيز درحد معقول و منطقي تامين نمايد.
آنچه كه در آموزه هاي اسلامي مورد تاكيد قرارگرفته، تامين نيازهاي زندگي درحد كفاف و برخورداري از يك زندگي متوسط است. اما برخورداري از رفاه نسبي نيزبا ميانه روي در مصرف، منافاتي ندارد. لذا در روايتي ازاسحاق بن عمار نقل شده است كه به امام صادق (ع)گفتم: آيا مومن مي تواند ده پيراهن داشته باشد؟ امام فرمود: آري.گفتم: بيست پيراهن چطور؟ فرمود: آري (اشكالي ندارد). گفتم: سي تا چطور؟فرمود: آري اين اسراف نيست، اسراف آن است كه لباس بيروني ات (ميهماني ات) را لباس كار و دم دستي قراردهي. (الكافي، ج 6، ص 441)
معيار اصلي درتشخيص ميانه روي درمصرف، بلكه مهم ترين اصل دراصلاح الگوي مصرف، به جا مصرف كردن و نابه جا مصرف نكردن است. اين معيار در روايتي ازپيامبراعظم (ص) بدين گونه بيان شده است!
هركس به ناحق (بي جا) بخشش كند،اسراف كرده است و هركه به حق ( به جا) خرج نكند. سختگيري و خساست ورزيده است (بحارالانوار، ج 69 ص 261) برپايه اين معيار عقلي و شرعي هم بايدها و نبايدهاي اصلاح الگوي مصرف را مي توان مشخص كرد و ترديدي نيست كه همه مراتب نياز انسان ها از درآمد مشروع خود، از مصاديق روشن مصرف، به جا محسوب مي گردد.
ادامه دارد

پنجشنبه|ا|17|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 184]