مدفن كمال الملك، ميقاتگاه هنر اصيل ايراني

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: مدفن كمال الملك، ميقاتگاه هنر اصيل ايراني
محمد غفاري معروف به كمال‌المُلك نقاش ايراني (زاده ۱۲۲۷ - درگذشته ۱۳۱۹) يكي از مشهورترين و پر نفوذترين شخصيت‌هاي تاريخ هنر معاصر ايران به شمار مي‌آيد.

به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران از مشهد؛، وي در يكي از خانواده‌هاي هنرمند و سرشناس در كاشان چشم به جهان گشود. غفاري پس از گذراندن تحصيلات ابتدايي در كاشان به همراه برادر بزرگترش به تهران آمد و در دارالفنون در رشتهٔ نقاشي ادامه تحصيل داد. پس از گذشت سه سال تحصيل وي در دارالفنون، هنگامي كه ناصر الدين شاه از اين مدرسه بازديد مي‌كرد، كار او را پسنديد و وي را به دربار فراخواند.

با حضور در دربار، ابتدا لقب خان، سپس پيشخدمت مخصوص به وي داده شد و پس از چندي تاثير آثار محمد غفاري سبب گرديد تا ناصرالدين شاه خود به شاگردي وي در آيد و او را در ابتدا به لقب نقاش‌باشي و سپس به لقب كمال الملك منصوب كند. در مدت حضور وي در دربار، او ۱۷۰ تابلو كشيد كه معروف‌ترين آن‌ها تالار آينه مي‌باشد و اولين تابلوييست كه آن را امضا كرده است.

پس از مرگ ناصرالدين شاه و به سلطنت رسيدن مظفر الدين شاه، كمال الملك براي ادامه تحصيل در زمينه نقاشي و زبان فرانسوي و همچنين بازديد از موزه‌ها، عازم اروپا شد. او در مدت سه سال در ايتاليا، فرانسه و مدت كوتاهي در اتريش زندگي كرد و در طي اين مدت با بازديد از موزه‌هاي مهم شهرهاي فلورانس، رم و پاريس، از آثار نقاشان برجسته‌اي چون روبنس، تيسين و رامبراند در حدود دوازده كپي نقاشي كرد.

بازگشت كمال الملك به ايران، مصادف با انقلاب مشروطه مي‌شود. در اين هنگام كمال الملك با انتشار مقالات و ترجمه برخي آثار ژان ژاك روسو و ديگر نويسندگان آزادي خواه فرانسه، به سهم خود با حركت مردم، همراه مي‌شود. در نهايت در ارديبهشت ۱۳۰۷ وي به روستاي حسين آباد نيشابور تبعيد شد و مابقي عمر خود را در آنجا گذراند. وي در سال ۱۳۱۹ در سن ۹۵ سالگي در گذشت و پيكر او را در كنار عطار نيشابوري به خاك سپردند.

آرامگاه كمال‌الملك بنايي است در شهر نيشابور كه مدفن كمال‌الملك است. موقعيت اين بنا در نزديكي آرامگاه عطار نيشابوري در محله شادياخ در نيشابور (شهر كهن) و موقعيت كنوني در خيابان عرفان (نيشابور) است.

طراح اين بناي يادبود هوشنگ سيحون است و در مراسمي در تاريخ ۱ آوريل۱۹۶۳ --۱۲فروردين ۱۳۴۲ خورشيدي رونمايي شد.سازندگان اين آرامگاه چند كارگر نيشابوري بودند كه در مراسم رونمايي از آنان توسط دولت وقت قدرداني شد.

اين بنا در نقشه از دو مدول (پيمون) مربعي شكل تشكيل شده‌است كه مستطيلي با تناسب ۱ بر ۲ را مي‌سازند. اضلاع مربع در نما با يك قوس نيم دايره خود نمايي مي‌كنند؛ حجم بنا از قوس‌هايي متقاطع كه بر روي اقطار مربع زده شده‌اند پديد آمده كه اين فوسهاي متقاطع، «تاق‌هاي چهاربخش» را كه در معماري سنتي ايران بسيار ديده شده‌اند را تداعي مي‌كنند و احتمالاً منبع الهام طراح نيز بوده‌است. طراح با بهره‌گيري خلاقانه از قوس و با پيچشي كه در ايده كلي آن ايجاد كرده، به نتيجه‌اي ظاهراً متفاوت با هندسه‌اي پيچيده دست يافته‌است. اين طرح نوآورانه با به‌كارگيري سازه پوسته‌اي بتني اجرا شده‌است.

در بناي يادبود كمال الملك دو نوع قوس به شرح زير ديده مي‌شود. شش قوس نيم دايره نما كه نسبت دهانه به ارتفاع آنها ۱ به ۲/۱ است، چهار قوس متقاطع كه بر روي اقطار ديده مي‌شوند. همچنين در پايين قوس‌هاي اصلي نما از روبرو دو قوس كوتاه‌تر نيز وجود دارند كه در واقع تلاقي قوس‌هاي متقاطع هستند. شايد بتوان گفت حجم كلي بنا از پوسته‌اي سه بعدي در فضا حاصل آمده‌است كه در يك حركت نرم دو نوع قوس ياد شده را به هم پيوند مي‌دهند. اين قوسها و پوشش آنها در بالا، اشكال هندسي مخروطي شكلي را بوجود آورده‌اند كه ابتكاري هندسي بوده، اوج خلاقيت معماري را در بهره‌گيري از عناصر معماري سنتي ايران در تركيبي جديد و موزون نشان مي‌دهد.[نيازمند منبع] در اين بنا نيز همانند آرامگاه خيام هندسه نقشي شايان توجه دارد و پيوند عميق اين بنا را با نظام معماري ايراني برقرار كرده‌است.

تزيينات استفاده شده براي آرامگاه كمال الملك كاشي معرق است كه نقوش آنها بسيار هنرمندانه بر روي سطوح منحني نما بكار گرفته شده‌اند و به سمت خط تقارن قوس‌ها اين نقوش كوچك و كوچك‌تر مي‌شوند. به گفته طراح، كاشي معرق، معماري كاشان يعني محل زادگاه كمال الملك را يادآور مي‌شود. نماي بنا و تزيينات و همچنين رنگ كاشي‌ها، هماهنگي فراواني با آرامگاه عطار، كه در كنار آن است، دارد؛ به گونه‌اي كه شايد بازديد كننده در نگاه نخست گمان كند كه اين بناها بخشي از هم هستند.

سنگ قبر كمال الملك همچون ساير سنگ‌هاي مزاري كه سيحون در آرامگاه ظهيرالدوله تهران طراحي كرده‌است، يكپارچه از سنگ گرانيت و با بافت خشن بوده، در قسمت بالاي سنگ كه مرتفع و زاويه دار تراشيده شده‌است، نقش برجسته‌اي از كمال الملك توسط شاگرد ايشان مرحوم استاد ابوالحسن صديقي سنگ‌كاري گرديده‌است. /س

شنبه|ا|12|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 381]