بايد به فكر يك سقف براي تئاتر بود

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: بايد به فكر يك سقف براي تئاتر بود
بارها بارها پيش آمده كه نمايشنامه‎نويسي به دليل آگاهي از شرايط و امكانات و ابزارهاي موجود براي اجراي يك نمايش در ايران، از خير جان‎بخشي به نمايشنامه اي كه با خون دل به رشتۀ تحرير درآورده گذشته و نمايشنامه اي كم دردسر و منطبق با امكانات و شرايط تئاتر كشور را براي اجرا برگزيده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران ، فكر مي كنيد سالانه و در طول تمام سال هايي كه تئاتر در ايران برقرار بوده است، چه تعداد از ايده ها و فكرها و نمايشنامه ها به دليل كمبود و يا كلاً عدمِ وجودِ امكاناتِ نمايشيِ كافي و وافي، فرصت حضور بر روي صحنه را از دست داده اند؟ بارها بارها پيش آمده كه نمايشنامه‎نويسي به دليل آگاهي از شرايط و امكانات و ابزارهاي موجود براي اجراي يك نمايش در ايران، از خير جان‎بخشي به نمايشنامه اي كه با خون دل به رشتۀ تحرير درآورده گذشته و نمايشنامه اي كم دردسر و منطبق با امكانات و شرايط تئاتر كشور را براي اجرا برگزيده است.

تطبيق نيازهاي زيبايي شناختي يك نمايش و امكانات فني يك سالن تئاتر از جمله عواملي است كه مي تواند موجب رشد و يا درجازدگي تئاتر يك كشور شود. مسائلي از قبيل نورپردازي، صدا و موسيقي، امكانات صحنه اي، ايمني، جايگاه تماشاگران، اتاق گريم و... تعيين كنندۀ ميزان انعطاف يك سالن نمايش براي اجراي نمايشنامه هاي مختلف با نيازهاي متفاوت دراماتيك است.

به عنوان مثال يك سالن بلك باكس (Black Box) براي اجراي نمايش هاي تجربي كه بيشتر به پرفورمنس متكي هستند و به فضاي كنش (Acting Area) متفاوتي از سالن هاي كلاسيك تئاتر نيازمند هستند، قابليت بيشتري دارد. در يك سالن بلك باكس كه جايگاه تماشاگران قابل جابه‎جايي و متحرك است، بنابر نيازِ نمايش، جايگاه تماشاگران مي تواند در دو طرف سالن (مدل استاديومي) و يا در يك طرف سالن به صورت پلكاني قرار بگيرد.

Theatre In The Round مدل مدرن ديگري است كه در آن جايگاه تماشاگران در چهار طرف سالن مستقر مي شود. در اين مدل از فضايي كه در زير جايگاه تماشاگران قرار دارد، مي توان به عنوان راهي به سوي پشت صحنه استفاده كرد.

اينها تنها مثال هايي هستند از جايگاه تماشاگران در سالن نمايش كه امكانات بياني و موقعيت ها و فضاهاي دراماتيك جديدي را پديد مي آورند و به هنرمندان اجازه مي دهد تا گونه ها و روش هاي بديعي را در اجراهاي نمايش امتحان كنند.

نورپردازي يكي ديگر از مواردي است كه بايد در يك سالن نمايش، توجه جدي و ويژه اي به آن مبذول داشت. در دهۀ گذشته ابزارها و فنون نورپردازي به طور دراماتيكي در جهان رشد كرده است، اما سهم تئاتر ما در استفاده از تجهيزات و پيشرفت هاي تكنولوژيك نورپردازي چقدر بوده است؟ اين سؤالي است كه پاسخ به آن چندان رضايت بخش نخواهد بود.

اغراق نيست اگر بگوييم كه ميكروفون ها ، بلندگوها و امكانات صوتي در تئاتر معاصر همان كاركردي را دارند كه ماسك ها در تئاتر يونان داشتند. ميكروفون ها در تئاتر همزمان هم صميميت مي آفرينند و هم به حفظ فاصله ميان بازيگر و تماشاگر كمك مي كنند. حالا تصور كنيد در يكي از سالن هاي قديمي و نه چندان پيشرفتۀ پايتخت به تماشاي نمايشي نشسته ايد كه بازيگران آن از ميكروفون هاي فرسوده و نامرغوب استفاده مي كنند. مطمئناً با هر حركتِ بدنِ بازيگر و با هر تكان و جست و خيزش، صداي خِش خِش و خِس خِسِ آزار دهنده اي از بلندگوها به گوش مي رسد. بازيگر هم كه متوجه نارضايتي تماشاگر از اين وضع شده، تمركزش را از دست مي دهد و بيشتر مراقب حركات بدنش مي شود تا مبادا صداي ناهنجار و ناخوشايندي توليد كند. نتيجه اين مي شود كه به جاي اينكه تكنولوژي ياري‎رسان تئاتر باشد، بلاي جانش مي شود و همين تعداد تماشاگراندك تئاتر را ناراضي به خانه مي فرستد. و اين از مصائب تكنولوژي در همراهي با هنر در اين ديار است!

در ميان سالن هاي نمايش و تماشاخانه هاي معدودي كه در شهر تهران داريم (متأسفانه صحبت از چنين سالن ها و چنين تجهيزات و امكاناتي در شهرستان ها بيشتر به يك شوخي بي مزه شبيه است)، تنها يك يا دو مجموعۀ است كه با بسياري از استانداردهاي روز سالن هاي تئاتر جهان برابري مي كند و مي تواند نيازها و خواسته هاي هنرمندان تئاتر كشور را در زمينه هاي گوناگون از قبيل طراحي صحنه هاي مختلف، نورپردازي هاي كم نقص، ارائه صدا و موسيقي با كيفيت، رعايت ايمني هنرمندان و تماشاگران، تهويه مناسب، سيستم هاي گرمايش و سرمايش، سيستم هاي دود ساز و مه ساز و مسائلي از اين دست برآورده نمايد.

نمي شود جلوي ذهن خلاق نمايشنامه‎نويسي را گرفت كه داستان زني را كه با بالن به آسمان مي رود، ننويسد.

مي شود همه چيز را به صورت نمادين و استعاره اي و مينيماليستي بيان كرد. نمي شود همه چيز را به تخيل و ذهن تماشاگر تئاتر واگذار كرد. اما مي شود با يك برنامه ريزي و مديريت حساب شده، بازيگري را در روي صحنۀ تئاتر با بالن به آسمان فرستاد. مي شود نگراني هاي يك نمايشنامه‎نويس خلاق و نوآور را كاهش داد. مي شود تماشاگر را مهمانِ ضيافتي از تجربه هاي كم نظير كرد. حيف است كه تئاتر در تنگناي بي امكاناتي و بي تجهيزاتي يك سالن محبوس شود. حيف است./ي2

دوشنبه|ا|22|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 93]