هزاران جلد نسخ خطي فارسي ميراث مشترك فرهنگي ايران و هند

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: هزاران جلد نسخ خطي فارسي ميراث مشترك فرهنگي ايران و هند
دهلي نو - هزاران جلد نسخ خطي و شايد بهتر بگوئيم ده ها هزار جلد نسخ خطي به زبان فارسي در هند ميراث مشترك فرهنگي ايران و هند بوده كه نيازمند شناسايي، بازخواني ، مرمت و مطالعات پژوهشي است.

به گزارش ايرنا؛ نسخ خطي فارسي اگرچه به صورت پراكنده در كتابخانه هاي ايالتي و ملي، دانشگاه ها ؛ آرشيو ملي و برخي موسسات هندي اغلب در قفسه ها و كمدهاي بسته نگهداري مي شود و دسترسي به آن آسان نيست اما وجود 16 هزار نسخ خطي كه بيش از نيمي از آن به زبان فارسي است تنها در دانشگاه عليگر هند و حدود 12 هزار جلد نسخ خطي شامل 2500 نسخه خطي به زبان فارسي در كتابخانه ملي هند و نگهداري 40 هزار نسخه خطي كه شامل هفت هزارنسخه خطي فارسي در موسسه آسيايي تنها گوشه اي از حجم عظيم اين كتب در هند را نشان مي دهد كه گنجينه ايي ارزشمند از تاريخ مشترك ايران و هند و تاريخ تمدن اسلامي و ايراني است.

اگرچه در سالهاي اخير تحقيقات خوبي ازسوي مركز تحقيقات زبان و ادب فارسي درهند، مركز بين المللي آرشيو ميكروفيلم نور ايران و كتابخانه ملي ايران با همكاري مراكز فرهنگي هند براي شناسايي، مرمت، فهرست برداري، تهيه ميكروفيلم و مطالعات پژوهشي صورت گرفته اما كثرت فراوان؛ ساليان سال فعاليت بر روي اين ميراث گرانبها را مي طلبد.

رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران در گفت وگوي اختصاصي با ايرنا در دهلي نو گفت: در توافق هاي انجام شده ؛ همكاري هاي ايران و هند درخصوص نسخ خطي و اسناد تاريخي و تبادلات كتابخانه اي افزايش مي يابد.

"اسحاق صلاحي" اظهار داشت: در تفاهم نامه هاي متعددي درخصوص مرمت و بازسازي، تبادل فهرست و تصاوير نسخ خطي فارسي با دانشگاه اسلامي عليگر ؛ كتابخانه ملي و آرشيو هند انجام شده است.

وي گفت: نگهداري از نسخ خطي درهندوستان به دو دليل كثرت نسخ خطي و شرايط آب و هوايي با مشكل جدي مواجه است و به نظر مي رسد كه بايد نهضت مرمت، بازسازي و نگهداري ايجاد شود.

صلاحي گفت: به علت كثرت زياد نسخ خطي موجود و موانع كاري و زماني؛ نسخ خطي فارسي در اولويت كاري هندي ها نبوده و براين اساس ما ناچاريم براي صيانت از ميراث گرانبهاي تاريخ تمدن ايراني و اسلامي تلاش مضاعف داشته باشيم تا بتوانيم اين ميراث گذشته را امانتداري و براي نسل هاي بعدي حفظ كنيم .

وي گفت: بعد از بازديدهايي كه كرديم توافق شد كه دراين مرحله بحث فهرست برداري و اسكن مبادله فهرست ها انجام و همچنين همكاري در انتقال تجارب، بازسازي و مرمت و نحوه نگهداري نسخ خطي در ايران انجام و درسفر هيات هندي به ايران و بازديد از كتابخانه ملي جمهوري اسلامي توانمنديها و توافقات نهايي شود.

وي گفت: مجموعه كتابخانه ها و آرشيو ملي همه زير نظر وزارت فرهنگ اين كشور است كه بايد تعاملات خود را بيشتر كنيم.

وي گفت: هندي ها حساسيت خاصي نسبت به نسخ خطي و اسناد دارند و حتي حاضرند ازبين برود و كسي به آنها دسترسي نداشته باشد كه اين ديدگاه يك مقدار كار را سخت كرده است درحالي كه اعتقاد ما براين است كه نسخ خطي متعلق به سرزمين و ملت خاصي نيست هرچند كه مالكيت با آنهاست.

وي گفت: در جلساتي كه با پروفسور "مشيرالحسن" رييس آرشيو ملي هند داشتيم فضاي همكاري كاملا مشخص شد. دراين مركز اسناد بسياري زيادي شامل اسناد دولتي گذشته و امروز نگهداري مي شود.

وي گفت: در اين مركز تعدادي از نسخ خطي فارسي هم وجود دارد اما آمار و ارقام درستي وجود ندارد و هندي ها شروع به بازسازي و مرمت اسناد با اولويت خودشان كرده اند و اسناد فارسي در الويت كاري آرشيو ملي هند نيست.

وي گفت: در كنار كتابخانه ملي كلكته "موسسه آسيايي" قرار دارد كه توسط "ويليام جنز" انگليسي راه اندازي شده و در آنجا 40 هزار نسخ خطي از جمله هفت هزار نسخ فارسي نگهداري مي شود.

وي درباره خصوصيات نسخ خطي اين مجموعه گفت: دراين موسسه آثار زيبا و منحصر به فردي ازجمله قرآن خطي بسيار نفيس و بي نظيري وجود دارد كه هر دو صفحه يك جز قرآن و در30 برگ كل قرآن نگاشته شده و شروع هر سطر با الف است كه علاوه بر آن كتاب هاي نسخ خطي فوق العاده بي نظيري درحوزه علم نجوم، هيات ، رياضيات ،شاهنامه و همچنين قرآن كريم در آنجا موجود است و اين موسسه تمايل زيادي براي همكاري با جمهوري اسلامي ايران دارد.

وي همچنين گفت: در دانشگاه عليگر هند قرآن بي نظيري وجود دارد كه در هر صفحه آن يك جز قرآن درآن است و هر سطر با "واو" شروع شده است.

رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي ايران گفت: هر ايالت هند داراي يك كتابخانه ايالتي است كه براي ما بيش از يك كتابخانه ملي بعضي از كشورها ارزش دارد و از لحاظ حيثيت نگهداري منابع و زبان فارسي و نسخ خطي كه درآنها موجود است، ميراث ارزشمندي براي ما محسوب مي شود.

وي گفت: تفاهم نامه با كتابخانه ملي هند بعد از تاييد وزارت فرهنگ هند درسفري كه به ايران انجام مي شود به امضا خواهد رسيد و درآن محورهاي كاري و كميته هاي اجرايي و عملياتي مشخص خواهد شد.

وي گفت: تمام تلاش ما اين است كه اطلاعات دقيقي از اين آثار داشته باشيم تا براي مرمت؛ بازسازي ؛ فهرست نويسي و انتقال تصاوير به ايران اقدام كنيم.

رييس مركز تحقيقات زبان فارسي دهلي نو نيز در اين خصوص به ايرنا گفت: در اين مركز حدود هفت هزار نسخه سي دي شده از نسخ خطي فارسي نگهداري مي شود و در سالهاي اخير حدود 400 نسخه خطي متعلق به كتابخانه اين مركز مرمت و فهرست برداري شده است كه در اختيار محققان ايراني و هندي قرار مي گيرد.

دكتر عليرضا قزوه افزود: با توجه به اهميت فرهنگي وادبي نسخ خطي براي مردم ايران و هند اين مركز با 40 كتابخانه هند همكاري داشته و فهرستي براي ارسال به مراكز پژوهشي ايران آماده شده است.

وي گفت: سال گذشته يك نسخه خطي باارزش و بي نظير حاوي اشعار شاعران فارسي مربوط به 930 سال قبل شناسايي شد و در سال هاي اخير حدود 5 هزار نسخه خطي به صورت لوح فشرده در اختيار كتابخانه ملي ايران قرار گرفته است.

وي همچنين افزود: در بين نسخ خطي كتابي با عنوان "منتخب الدعوات" نوشته "ميرفخراي تفرشي" مربوط به جد اعلي مقام معظم رهبري را شناسايي كرديم كه نسخه تهيه شده لوح فشرده براي معظم له ارسال شد.

وي گفت: سفر 90 پژوهشگر هندي به ايران، تهيه يك هزار و 100 مقاله از استادان ايراني، هندي درخصوص نسخه شناسي در زبان فارسي از ديگر فعاليت هاي انجام شده در اين زمينه است.

رييس مركز بين المللي ميكروفيلم نور ايران نيز چندي قبل در مراسم رونمايي از نسخ نفيس خطي فارسي و انگليسي آرشيو ملي هند كه با حضور "حامد انصاري" معاون رييس جمهوري هند برگزار شد در گفت وگو با خبرنگار ايرنا درخصوص كارهاي انجام شده در زمينه نسخ خطي فارسي در هند توسط اين مركز گفت: از شش ماه قبل كار عكسبرداري از نسخ خطي در آرشيو ملي هند شروع شده است.

دكتر مهدي خواجه پيري افزود: آرشيو ملي هند از دو بخش نسخ خطي نفيس شامل دو مجموعه "فورت ويليام كالج" با حدود 199 نسخه و مجموعه مربوط به خود آرشيو ملي هند است كتاب هاي اهدا شده در آن نگهداري مي شود.

وي گفت: در مجموعه "فورت ويليام" بسياري از كتابهايي كه با نثر فارسي و لغت نامه هاي فارسي است وجود دارد كه ماموران وقت انگليسي از فارسي به زبان هاي مختلف ترجمه كرده اند و در مجموعه ديگر مجموعه آرشيو ملي هند كتابهاي تاريخي و كتابهاي نفيس خطي وجود دارد كه موفق به عكسبرداري از اين دو مجموعه ارزشمند شده ايم.

وي افزود: براي كتابهاي خطي ارزشمند دومجموعه "فورت ويليام كالج " و آرشيو ملي هند كه فرهنگ مشترك ايران و هند و جهان اسلام است فهرست تفصيلي در چهار جلد شامل دو جلد به فارسي و دو جلد به انگليسي تهيه شده است.

وي گفت: رونمايي از نسخ خطي سروده حماسي رزمنامه "مهابهارات" و تاريخ "الفي" (تاريخ هزاره اول اسلام) و "علاج الطيور" در هند و ايران، نشان از توجه دو كشور به فرهنگ غني فارسي و اهميت آن از زمانهاي دور تا به امروز دارد توسط مركز بين المللي ميكروفيلم ايران در آرشيو ملي هند از كارهاي انجام شده است.

وي همچنين گفت: در زمينه نسخ خطي ؛ اين مركز بيش از 30 سال است كه درهندكارهاي ارزشمندي را در شناسايي؛ فهرست برداري و مرمت كتب نسخ خطي انجام داده است.

گفتني است معاون رييس جمهوري هند اواخر بهمن در مراسم رونمايي از اين نسخ خطي چاپ شده از تلاش آرشيو ملي هند و مركز ميكروفيلم نور ايران به منظور تهيه و ارائه مجموعه نسخ خطي كه برخي از آن قدمت بيش از يك هزار ساله دارد، قدرداني كرد.

حامد انصاري اظهار داشت: مجموعه تهيه شده از اين نسخ خطي يك فعاليت فرهنگي باارزش و ماندگار است كه نشانگر قدمت و آگاهي انديشمندان هند و ايران است.

وي گفت: حفظ و آرشيو نسخ و منابع خطي كه گوياي ارزش تمدن هاست توسط مراكز آرشيو ملي هند و مركز ميكروفيلم نور ايران، كار فرهنگي بسيار ارزشمند براي هر دو ملت ايران و هند است.

سفير ايران نيز با اشاره به اهميت حفظ ميراث فرهنگي مي گويد: چاپ نسخ خطي كار بسيار ارزشمندي است كه با همكاري مشترك مركز آرشيو ملي هند و مركز ميكرو فيلم ايران انجام شده است.

سيد مهدي نبي زاده افزود: حفظ ميراث فرهنگي و آثار باستاني يك كشور به خصوص معماري اسلامي و هندي، نشانگر تمدن ديرينه تاريخ هندوستان مي باشد و اشتراك آثار معماري ايران و هند و همچنين زبان فارسي و كتب خطي نشانه روابط هزارساله دو كشور است.

به هرحال آنچه مشهود است اينكه حفظ ؛ مرمت و نگهداري از نسخ خطي هرچند به لحاظ مالكيت در اختيار كشورهاي مختلف قرار دارد ميراثي گرانبها ازنسل گذشته است كه نسل معاصر بايد با حفظ و امانتداري اين ميراث را به آيندگان منتقل كند.

گزارش از كورش باقي

آساق ** 589**1392

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 80032379

شنبه|ا|20|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 374]