آشنایی با غارهای گوناگون در ایران ( تصویری)

واضح آرشیو وب فارسی:تکناز:
آشنایی با غارهای گوناگون در ایران ( تصویری)

غار، حفره ای است که به طور معمول بر اثر حل شدن سنگ ها با آب و ذوب شدن یخ ها ایجاد می شود. بزرگترین و شگفت انگیزترین غارها در سنگ های آهکی بوجود آمده اند

به گزارش پیمانه به نقل از همشهری آنلاین، بعضی غارها، تنها یک حفره کوچکند که فقط یک نفر می تواند وارد آن شود. برخی دیگر، گذرگاه ها و اتاقک های تو در تو دارند.
غارها اکوسیستم های خاص و به دلیل شرایط خاص، غالباً هوای پاک و مرطوب دارند.

غارها به 2 نوع طبیعی و مصنوعی تقسیم می شود و غارهای طبیعی به اشکال گونانگون وجود دارد، از جمله: غارهای انحلالی، غارهای صخره ای، غارهای آتشفشانی (ماگمایی، گدازه ای)، غارهای دریایی، غارهای فرسایشی و غارهای یخی و یخچالی.

غار یخچالی

غارهای طبیعی در اثر عوامل مختلفی چون نفوذ آب در طبقات آهکی، وقوع زمین لرزه یا چین خوردگی زمین، اثر آبشارها و امواج دریا، وجود آتشفشان یا گدازه های حاصل از آن و انواع غارهای بادی و یخی به وجود می آید.

غارهای طبیعی به فراوانی در دنیا یافت می شوند. تعداد اندکی از آن ها در سنگ های گرانیتی، آتشفشانی و یا سنگ های شنی وجود دارند.

بنابراین اکثر غارهای طبیعی از سنگ های آهکی تشکیل شده که ارتباطی مستقیم با تشکیلات سنگ های رسوبی دارند.
غارهای مصنوعی که تعداد آنها در ایران فراوان است به منظور اهداف گوناگون توسط بشر در طول دوره های تاریخی ساخته شده اند.

این غارها اغلب با طرح و نقشه ای منظم حفر شده اند و وجود راهروها و دهلیزهای منظم و مقیاس های متناسب از ویژگی های بارز این نوع غارها در مقایسه با غارهای طبیعی است.

غارهای ساخته دست بشر فاقد هرگونه تزئینات آهکی از قبیل استالاگمیت ها یا استالاکتیت ها (چکنده ها و چکیده ها) هستند.

برخی بر این عقیده اند که این نوع از حفره های دست کن، غار محسوب می شوند ولی به این دلیل که هر گونه حفره ای اعم از دست کن یا طبیعی را در دل کوه غار می گویند، این حفره های ساخت بشر را نیز به همین نام می خوانند. برخی از این غارها به طور افقی و برخی به صورت عمودی مانند چاه ها حفر شده اند.

غارهای مصنوعی در دوره های تاریخی مختلف ساخته شده اند و دارای ارزش تاریخی هستند و جزئی از آثار باستانی به شمار می روند. این نوع از غارها برای غارنوردان و کوهنوردان علاقه مند به علم باستان شناسی بسیار جذاب هستند.

غارهای مصنوعی، به وسیله حجاری بشر بوجود آمده اند که معمولا بخاطر ساخت محل سکونت، پناهگاه، دژ نظامی و دفاعی، نیایشگاه، معدن و ... ساخته شده اند، غارهای دست کن یا در محل غارهای طبیعی و با تغییراتی جهت رسیدن به اهداف مورد نظر یا بطور کلی در زیر سطح زمین و یا در صخره ها و کوه ها بوجود آمده اند. در ایران، غارهای دستکنده متعددی وجود دارد که از آن میان می توان به غارهای نیاسر، قلعه جوق، اصله، چله خانه و ... اشاره کرد.

غار دریایی

غارهایی که کاربرد نظامی داشتند در برخی مواقع محلی برای سکونت نیز به شمار می رفتند، به این صورت که ساکنین یک ناحیه هنگام حمله دشمن به غارهایی که در دل کوه حفر کرده بودند پناه می بردند و گاهی از مخفیگاه خود به دشمنان یورش می بردند و گاهی هم این غارها فقط به عنوان پناهگاه کاربرد داشتند.

تمامی غارهایی که به منظور اهداف نظامی و یا مخفیگاه می ساختند در نواحی صعب العبور بوده و به ندرت این نوع از غارها دارای دسترسی آسان هستند. این نوع از غارهای مصنوعی بیشتر در دیواره های صخره ای مرتفع و ستیغ کوه ها دیده می شوند.

در بعضی مواقع غارهای دست کن یا مصنوعی را به عنوان یک محل امن برای سکونت دائم می ساختند و اغلب چندین خانوار در درون غارهای نزدیک به هم در یک محل زندگی می کردند. در واقع این غارها یک روستا در دل کوه بودند.

مجموعه غارهای «کافرکلی» در منطقه اسک واقع در جاده هراز از این نمونه است. ارتفاع تعدادی از غارهای این مجموعه از سطح زمین به بیش از صدمتر می رسد به طوری که برای دسترسی به آنها نیاز به وسایل کوهنوردی است.

از آن جهت این غارها را در ارتفاع زیاد می ساختند که دید کافی و نظارت بر اطراف را داشته باشند. دهانه غارهای کافرکلی به خاطر سرمای بیش از حد منطقه در زمستان در اندازه های کوچک حفر شده اند به طوری که باید به حالت خمیده وارد آنها شد. از این مجموعه غارهای مربوط به دوران پیش از اسلام و پس از اسلام در ایران فراوان است.

غارهایی نیز در یک دوره زمانی به عنوان دژ و مقر نظامی ساخته شد ولی پس از مدتی از آن به عنوان محل سکونت استفاده می کردند.

غار آتشفشانی

غار «کوگان» در 8 کیلومتری خرم آباد نوع دیگری از این غارها است که در زمان اشکانیان با نظم هندسی خاصی در دل کوه حفاری شده اند.

غار «کرفتو» در ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر تکاب که در یک کوه رسوبی آهکی و در ارتفاع ۷۰۰ متری از سطح زمین حفاری شده، یکی از شاهکارهای زمان اشکانی است که دارای کاربردهای مسکونی، نگهداری احشام، عبادتگاه و همچنین قلعه نظامی است.

غارهای مصنوعی دیگری نیر وجود دارند که پیروان دین زرتشت از آنها به منظور گورستان اجساد مردگان خود استفاده می کردند.

غار «قلعه جوق» در ۱۲۰ کیلومتری جاده ساوه به همدان از این دسته از غارها است. این غار در دوره ساسانیان در دیواره ای صخره ای و مرتفع ساخته شده است.

در ایران غارهای فوق العاده زیادی وجود دارد که اغلب آنها هنوز کشف نشده و یا پای بشر به اونها باز نشده است. غارها به واسطه شرایطی مثل فقدان انرژی و مواد غذایی، زیستگاه های بسیار ضعیفی برای جانداران هستند.

غار صخره ای

در ایران غار علیصدر از غارهای بسیار دیدنی و طولانی استان همدان است و همچنین غار چال نخجیر استان مرکزی یکی از زیباترین غارهای آهکی جهان به حساب می آید.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تکناز]

[مشاهده در: www.taknaz.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 223]