سرطان ريه چيست؟

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: سرطان ريه چيست؟
سرطان ريه گونه‌اي بيماري است كه در آن رشد بافت بدخيم در يك يا هر دو ريه پديد مي آيد.

به گزارش سرويس علمي، پزشكي باشگاه خبرنگاران؛ سرطان ريه گونه‌اي بيماري است كه در آن رشد بافت بدخيم در يك يا هر دو ريه پديد مي آيد. سرطان ريه يكي از همه گيرترين سرطان‌ها در سراسر جهان است و بيش از ۸۰٪ بيماران در كمتر از ۵ سال از زمان شناسايي بيماري جان خود را از دست مي‌دهند چراكه بيشتر بيماران مبتلا به سرطان ريه در طي مراحل پيشرفته بيماري و زماني كه انجام عمل جراحي چندان امكان پذير نيست٬ متوجه بيماري مي‌شوند.

*گونه‌ها

با درنگريستن به سلولي كه دچار تراريختي و سرطان شده‌است گونه‌هاي ناهمگوني از سرطان ريه پديد مي آيد كه هر كدام نشانه‌هاي خود را دارند:
سرطان ريه با ياخته‌هاي كوچك

سرطان ريه با ياخته‌هاي كوچك (Small cell lung cancer): ياخته‌هاي سرطاني گونه كوچك در زير ميكروسكوپ به سان جوي دو سر ديده مي‌شود و به آن سرطان جو مانند (Oat-shaped) نيز گفته مي‌شود. روند رشد اين گونه سرطان ريه تند است و در زمان كوتاهي در اندام‌هاي ديگر پراكنده مي‌شود. نزديك ۲۰٪ سرطانهاي ريه از اين گونه هستند.

سرطان ريه با ياخته‌هاي بزرگ

سرطان ريه با ياخته‌هاي بزرگ تر (Non-small cell lung cancer): اين گونه سرطان ريه با درنگريستن به گونه سلول پديدارشده در بافت ريه كه دچار تراريختي و سرطان شده‌است دسته بندي مي‌شوداز اين رو گونه‌هاي زيادي از اين سرطان شناخته شده است؛

سرطان بافت بشره‌اي(Squamous cell carcinoma): اين سرطان از همه گيرترين گونه‌هاي سرطان ريه‌است و آغاز آن بيشتر از نايچه‌ها است و در سنجش با ديگر گونه‌هاي سرطان ريه رشد آهسته تري دارد و زمان زيادي مي انجامد تا به اندام‌هاي ديگر دست اندازي كند.
سرطان غده‌هاي تراوش كننده مخاط و رگ‌هاي لنفاوي (Adenocarcinoma) : اين گونه سرطان ريه بيشتر در زير بافت پوششي نايچه‌ها يا در مجراهاي لنفاوي كناره بيروني ريه رشد مي‌كند.
سرطان ريه با ياخته‌هاي بزرگ (Large cell carcinoma): اين گونه سرطان بيشتر در شاخه‌هاي كوچكتر نايچه‌ها ديده مي‌شود.

از هر ۵ بيمار سرطان ريه يكي از آنها دچار گونه ياخته‌هاي كوچك و ديگران از گونه بزرگ است. گونه كميابي از سرطان ريه نيز به نام مزوتليوما (mesothelioma) شناخته شده است. اين گونه سرطان ريه سبب تراريختي بافت پوششي ريه مي‌شود و در كساني پديد مي آيد كه با آزبست (پنبه نسوز) سر و كار داشته اند.

*علائم هشدار دهنده سرطان ريه

افزايش سرفه در سيگاري ها
سرفه همراه با خون
دشواري در دم و بازدم در هنگام كار بدني و ورزش
خس خس سينه
درد ناشناخته و يا آشكار در سينه
خشن شدن صدا يا دگرگوني آن به اين سان كه بهبود پيدا نكند
چركين شدن‌هاي پشت سر هم ريه و مجاري تنفسي
كاهش وزن
بي اشتهايي
پديداري ورم در بخش گردن و صورت
كاهش توان و خستگي بيش از اندازه

افزون بر نشانه‌هاي بالا نشانه‌هاي ديگري در برخي بيماران پديد مي آيد كه پيوندي با سرطان ريه ندارند و به سبب دست اندازي سرطان به اندام‌هاي ديگر بدن پديد مي آيند. در چنين گونه‌هايي بيمار از سردرد، خستگي، آساني شكستگي و آسيب پذيري استخوان‌ها، خونريزي و لخته شدن‌هاي نابهنجار خون گلايه مي‌كند. سرطان ريه در رده‌هاي آغازين هيچ نشانه‌اي ندارد و بيماران بيشتر زماني به نزد پزشك مي روند كه بيماري در رده‌اي پيشرفته است از اين رو آمار مرگ و مير اين گونه سرطان بسيار بالا است.
سبب‌شناسي

پژوهش‌هاي آماري و باليني روند بدخيمي بيماري سرطان ريه را در پيوند با اين سبب‌ها ميدانند:

اعتياد به دخانيات:درصد دچارشدن به سرطان ريه با افزايش اندازه و زمان گسارش(استعمال) دود تنباكو در نزد سيگاري‌ها پيوند پيوسته دارد و هرچه سن آغاز گسارش(مصرف)دخانيات پائين تر باشد ويژگي افزاينده و پيشتاز در دچار شدن به سرطان ريه افزايش پيدا مي‌كند.

آلاينده‌هاي پديدار در هواي پيرامون و جايگاه كار- ماده‌هايي چون آزبست (پنبه نسوز)، گاز رادون (گازي بي رنگ و بي بو كه از آزادشدن اورانيم در آب، خاك و برخي ساختمايه ها(مصالح ساختماني) پديد مي آيد)، اورانيوم و نيكل از دسته فاكتورهاي افزاينده و پيشتاز در دچار شدن به سرطان ريه به شمار مي آيند.

ژنتيك:داشن پيشينه دچارشدن به سرطان ريه ميان خويشاوندان نزديك خانواده درسد("درصد"نادرست است ) دچار شدن به اين سرطان را افزايش مي‌دهد.

فاكتورهاي ايمنولوژيك(ايمني): نارسايي در فرايند ايمني بدن فاكتوري افزاينده در پديداري سرطان ريه شناخته شده‌است.

سن:كساني كه سن بالاي ۶۰ سال دارند بيشتر در تيررس دچارشدن به سرطان ريه هستند و بايد بيشتر به پديداري نشانگان هشدار دهنده اين بيماري واكنش نشان دهند.

*روند شناسايي بيماري

با درنگريستن اندازه تندرستي بيمار، روند شناسايي سرطان ريه دربرگيرنده اين آزمون‌ها مي باشد:

عكسبرداري از ريه‌ها با تابش پرتو X
آزمايش خلط
سي تي اسكن (Computerised tomography scan): در اين روش دستگاه سي تي اسكن با گرفتن شماري عكس با كمك تابش پرتو ايكس، نمايي سه بعدي از بدن را نشان مي‌دهد و با اين روش جايگاه و اندازه درست توده و پراكندگي تومور ريه به بخش‌هاي ديگر قفسه سينه يا اندام‌هاي دورتر مانند كبد نمايان مي‌شود.

سي تي اسكن گردان يا اسپايرال (Spiral CT scan): در اين روش يك دستگاه كامپيوتري سي تي اسكن با گردش پيرامون بدن بيمار در هر گردش بيش از سد تصوير از بدن بيمار مي‌گيرد. در سي تي اسكن گردشي توده‌هاي كوچكي كه با سي تي اسكن ساده ديده نميشوند، نمايان مي‌شود.

پرتونگاري با بهره گيري از ميدان مغناطيسي افزاينده (MRI Scan) – اين آزمايش همانند سي تي اسكن است با اين ناهمگوني كه به جاي تابش پرتو X از مغناطيس براي عكسبرداري از بدن بهره گرفته مي‌شود. در اين آزمايش بيمار براي ۳۰ دقيقه بدون جابجايي و تكان درون اين دستگاه مي‌ماند و تصاوير گذرا از بدن او گرفته مي‌شود.

نمونه برداري يا بيوپسي (biopsy): بررسي ميكروسكوپي از نمونه بافت تومور. اين آزمايش بسيار ارزشمند است زيرا روشنگرترين روش براي شناسايي سرطان ريه و گونه آن به شمار مي‌آيد.

روشهاي گوناگون بيوپسي ريه به چند شاخه دسته بندي مي شوند:

نمونه برداري با سوزن (needle aspiration): در اين روش با تابش پرتوي ايكس، توده در نمايشگر ديده مي‌شود و پزشك به كمك سوزن بخشي از بافت ريه را با سرنگ كشيده و براي آزمايش بافت‌شناسي جدا مي‌كند.

نمونه‌برداري با بروتكوسكپ يا برونكوسكپي Bronchoscopy)): بروتكوسكپ لوله‌اي فلزي است كه داراي يك لامپ است و از راه دهان يا بيني به درون ناي فرو داده مي‌شود و ديدن بافت درون ريه را شدني مي‌كند سپس پزشك بخشي از بافت و مايع درون ريه را از راه اين لوله براي بررسي بافت‌شناسي جدا مي‌كند .پيش از انجام اين كار به بيمار بيهوشي موضعي داده مي‌شود.

نمونه‌برداري باز (جراحي). در نمونه برداري باز، بيهوشي عمومي نياز است و مي‌تواند به دو روش توراسكپي (Thoracoscopy) يا مدياستينوسكپي (Mediastinoscopy) انجام شود. جراحي بررسي درون قفسه سينه و غده‌هاي لنفاوي نزديك ريه را شدني مي‌كند و در هنگام انجام آن در پوست پايين گردن روزنه كوچكي پديد مي آورند تا از اين راه لوله‌اي به درون قفسه سينه فرستاده شود. پايان اين لوله به نورافشان و بزرگنما پيوند دارد. جراح در اين رده مي تواند از سلولها و غده‌هاي لنفاوي كه دچار تراريختي شده‌اند نمونه برداري كند. از اين راه مي‌توان اندامهاي گسترده در ميان ريه چپ و راست را ديد از اين رو براي شناسايي اندازه پراكندگي ياخته‌هاي سرطاني به غده‌هاي لنفاوي كناري ريه روش سودمندي به شمار مي رود.

توموگرافي با نشر پوزيترون يا پت اسكن (PET-Positron emission tomography) - در اين روش دستگاه اسكنر پيرامون بيمار مي‌چرخد و تصوير برداري از راه گسترش پوزيترون بدست يك ماده راديواكتيو كه به درون خون بيمار فرستاده شده و يا از راه بوييدن به بدن او راه يافته است، انجام مي‌گيرد، با اين روش ديدن ريه در سه بعد شدني مي‌شود.

سونوگرافي (Ultrasound) در اين شيوه از امواج صوتي براي بررسي ساختار توده در ريه بهره گرفته مي‌شود.

آزمايش كاركرد ريه (Lung function test)- در اين شيوه پيش از جراحي از بيمار آزمايش‌هاي ريوي گوناگوني انجام مي‌شود.

آزمايش خون- تومورهاي سرطاني آنتي ژن و آنزيم‌هاي ويژه‌اي را فرآوري مي‌كنند كه از راه آزمايش خون شناسايي مي شوند. اندازه گيري آنتي ژن كارسينو امبريونيك (arcinoembryonic Antigen-CEA) و آنزيم (Neuron-specific enolase (NSE از آزمايش‌هاي غربالگر اين بيماري است. افزايش اندازه اين پروتين‌ها بازگوكننده نشانه‌هاي سرطان و كاهش آن در هنگام درمان نشانه كند شدن رشد سلول‌هاي سرطاني بيمار است.

اسكن استخوان Bone Scan - تصويربرداري از استخوان با بهره گيري از يك ماده راديواكتيو روشي بسيار ارزشمند است كه در شناسايي دست اندازي سرطان به استخوان، كارساز بودن درمان سرطان و روند بهبودي بخش‌هاي درگير در استخوان به كار مي‌رود.

*درمان

درمان بيماري سرطان ريه بستگي به گونه سرطان، چگونگي بيماري در آغاز درمان، سن، تندرستي همگاني و چگونگي واكنش بيمار به شيوه درمان دارد. سرطان ريه بيشتر به سبب گستردگي سيستم خون رساني و لنفاوي ريه به آساني مي‌تواند به ديگر اندام‌هاي بدن دستاندازي كند. با نگرش به سن و چگونگي تندرستي بيمار مي‌شود روشهاي درماني زير را بكار گرفت:

جراحي:اگر گسترش تومور بدخيم تنها در ريه باشد مي توان بخشي كوچك يا تكه بزرگي از ريه (لوبكتومي) (lobectomy) و يا همه يك ريه (نومونكتومي) pneumonectomy)) را جداكرد. پيامدهاي همراه جراحي، خونريزي -كه به سبب آن كم خوني پديدار ميشود-، دشواري در دم و بازدم و خواب آلودگي است.

شيمي درماني :اين روش براي از ميان بردن ياخته‌هاي سرطاني پراكنده بكار گرفته مي شود. شيمي درماني براي پيشگيري از پديد آمدن دوباره بيماري و در زماني كه سرطان در بدن پخش شده بكارگرفته مي شود. بكارگيري داروهاي شيميايي به نابودي سلولهاي سرطاني مي‌انجامد.

برخي از پيامدهاي همراه شيمي درماني:

حالت تهوع و استفراغ، ريزش موي سر و ابرو، كاهش گلبولهاي سفيد خون، سستي سيستم ايمني بدن، چركينشدن(عفونت)، درد، خشكي دهان و پوكي استخوان، كم‌خوني، و كاهش شمار گلبولهاي سرخ خون كه سبب خستگي، سرگيجه و لرز در بيمار مي شود. اسهال و يبوست، و سفتي و خشكي مفصل‌ها از ديگر پيامدهاي شيمي درماني است.

پرتو درماني : براي از ميان بردن توده‌هاي بدخيم ريه بكار گرفته مي‌شود. در اين روش پرتويي با انرژي بسيار زياد به كار برده مي‌شود كه با آسيب رساندن به سلولهاي زنده سرطاني به نابودي آنها مي انجامد. خستگي زياد، افسردگي، تهوع، استفراغ، بي اشتهايي و آسيب‌هاي عروقي و تنفسي از پيامدهاي همراه پرتودرماني به شمار مي آيند. همچنين پرتودرماني مي تواند سبب سركوب سيستم خونساز بدن و كاهش گلبولهاي سفيد و سستي سيستم ايمني و سرانجام چركينشدن(عفونت) شود.

درمان فوتوديناميك (Photodynamic Therapy)يا بكارگيري رنگ و نور: در اين شيوه رنگ به درون يك رگ فرستاده و سپس در همه بدن پخش مي‌شود. پس از چند روز، اين رنگ تنها در سلولهاي بدخيم به جاي مي‌ماند. سپس نور سرخ رنگ ليزري به سلول تابانده مي‌شود و رنگ درون سلول سرطاني اين نور رابه خود مي گيرد. اين پديده به واكنش فوتوشيميايي كه ويرانگر سلول‌ها سرطاني است مي‌انجامد.

درمان بيولوژيكي يا ايمونولوژيك : اين شيوه بر پايه بازسازي، برانگيختن، رهنمون و نيرومندسازي سيستم ايمني بدن بيمار استوار است و با بكارگيري آنتي بادي و رهنمون سيستم ايمني خود بيمار براي نابودسازي سرطان انجام مي پذيرد. بكارگيري آميخته‌هايي مانند اينترفرون‌-سلولهايي كه نابودگر تومورها هستند-و آنتي بادي‌هاي مونوكلونال كه زمان پايداري سلول‌هاي سرطاني را كاهش مي دهند، رشد سرطان را كم مي كنند.

Stent ابزاري است براي پديد آوردن كانال تنفسي در بيماران دچار به سرطان ريه.

اين روش در بيماراني كه داراي دشواري در دم و بازدم هستند بكار گرفته مي‌شود.

سوزاندن تومور بدخيم با پرتو ليزر: در برخي بيماران توده بدخيم سرطان ريه سبب گرفتگي و بسته شدن خشكناي مي‌شود.در اين روش پزشك با سوزاندن توده بدخيم با پرتو ليزر راه گذر هوا را براي بيمار باز مي‌كند.اين شيوه نمي‌تواند سبب از ميان بردن توده بدخيم شود اما كمكي است براي آسان تر شدن دم و بازدم بيماران.

*پيشگيري

سرطان ريه در رده‌هاي آغازين هيچ نشانه‌اي ندارد و بيماران بيشتر زماني به نزد پزشك مي روند كه بيماري به رده‌اي پيشرفته رسيده است.كارهاي پيشگيرانه‌اي مانند دوري از آلاينده‌ها و دوري از گسارش(مصرف/استعمال)دخانيات و بررسي پيرامون خانه از نبود گاز رادون و آزبست بهترين روش در برابر اين بيماري كشنده مي باشند./ح

جمعه|ا|5|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 9407]