سالروز آغاز «عمليات خيبر»

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: سالروز آغاز «عمليات خيبر»
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و حماسه

امروز سوم اسفندماه سالروز آغاز «عمليات خيبر» است. اين عمليات در سال 62 انجام شد و سرويس فرهنگ و حماسه خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) مروري دارد بر اين عمليات.

**جغرافياي طبيعي هورالهويزه (منطقه عملياتي خيبر)

هورالهويزه منطقه‌اي است در شرق رودخانه دجله در كشور عراق كه از شمال به الغدير و از جنوب به «القرنه» و «كلايه» و از سمت ديگر به منطقه زيد محدود مي‌شود. اين مكان منطقه‌اي است عموما هم سطح دريا كه در بعضي مناطق سطح آب آن دو تا سه متر بالاتر از آب دريا و نسبت به مناطق هم جوار گودتر است و در مسير رودخانه‌هاي قديمي‌ و دائمي‌ به وجود مي‌آيد.

همچنين آب «رودخانه صويب» كه ادامه نهري از كرخه است و از وسط هور مي‌گذشته، بعد‌ها به علت مسدود شدن مجاري خروجي رودخانه در سطح زمين‌هاي اطراف پخش و به آب هورالهويزه اضافه شده است.

پوشش‌هاي گياه اين منطقه شامل ني كه ارتفاع آن از دو تا هفت متر و عمدتا در جا‌هاي عميق مي‌رويد بربي كه گياهي است داراي ساقه‌اي بلند كه ارتفاع آن به چهار متر مي‌رسد،«چوران» كه در مكان‌هاي كم عمق مي‌رويد و اتفاع آن به نيم متر نيز مي‌رسد،است.

همچنين اين منطقه توسط رودخانه دجله بر دو قسمت شرقي و غربي تقسيم مي‌شود كه سه چهارم آن در شرق رودخانه واقع شده است و نيز جاده استراتژيك مواصلاتي عماره ـ بصره در غرب رودخانه دجله جاي گرفته است.

**جغرافياي اقتصادي هورالعظيم (منطقه خيبر)

در داخل منطقه هورالهويزه جزاير مجنون شمالي و جنوبي قرار گرفته است كه علاوه بر آن تأسيسات ديگري از قبيل دكل‌هاي برق،دكل‌هاي تقويتي راديو و تلويزيون، تأسيسات و كارخانجات كاغذ‌سازي چاه‌هاي نفت و غيره وجود دارد.

**جغرافياي نظامي‌ هورالهويزه(منطقه خيبر)

از تيرماه سال 61 مقدمات استراتژيكي تعقيب متجاوز براي رفع فتنه در دستور كار فرماندهان نظامي‌ ايران قرار مي‌گيرد كه براساس آن،منطقه هورالهويزه مورد شناسايي قرار مي‌گيرد. اين منطقه به وسعت 1000كيلومترمربع و جزاير مجنون شمالي و جنوبي به وسعت 200 كيلومترمربع در آن قرار دارد.

فاصله آن از شهرك القرنه عراق 15 كيلومتر و بزرگراه بصره ـ العماره كه از گلوگاه‌هاي مهم عراق است از غرب آن مي‌گذرد. شهر هويزه در شمال غربي هور قرار دارد و مرز ايران از دل آب‌هاي آن عبور مي‌كند. در جنوب آن شهرك القرنه و در شمال آن شهرك الغدير قرار دارد.

يكي از دلايل انتخاب اين منطقه از سوي ايران براي عمليات خيبر استفاده بهينه از نيرو‌هاي پياده و عدم توانايي استفاده عراقي‌ها از يگان‌هاي زرهي به دليل شرايط خاص منطقه بود. وجود نيزار‌هاي مختلف در اين منطقه پناهگاه خوبي براي اختفاي نيرو‌ها به حساب مي‌آمد.

در اين منطقه از آغاز جنگ 1359 كه چهار سال از آن مي‌گذشت هيچگونه تحركي از سوي دو جناح صورت نگرفته بود.

**جغرافياي انساني هور الهويزه (منطقه خيبر)

منطقه هورالهويزه كه داراي باتلاق‌هاي فراوان و پوشش‌هاي گياهي خاص مانند ني، بربي و چوران داراي 50 روستاي مسكوني است. بيشتر مردم اين منطقه از شيعيان جنوب عراق بودند كه به دليل ظلم و ستم از سوي حزب بعث عراق به اين منطقه رانده شده بودند و در سخت‌ترين شرايط منطقه زندگي مي‌كردند.

**وقايع سياسي، نظامي‌ (قبل از عمليات خيبر)

قبل از عمليات خيبر رسانه‌هاي جمعي عراق و حاميان آن تبليغات گسترده‌اي را عليه ايران آغاز مي‌كنند. راديوي حزب بعث اعلام مي‌كند كه هرگونه عمليات نيرو‌هاي ايراني را در داخل خاك عراق با شكست روبه‌رو خواهد كرد.

در عين حال در اواخر سال 1362 راديو‌هاي آمريكا،بي‌بي‌سي،كلن،بغداد و رژيم صهيونيستي تبليغات گسترده‌اي در مورد استقرار صد‌ها هزار تن از نيرو‌هاي ايراني در جبهه‌هاي جنوبي به راه مي‌اندازند و تحليلگران در اين باره بيشتر از منطقه بصره و مناطق شرقي آن نام مي‌برند. همچنين در سطح بين‌المللي، وزارت امور خارجه آمريكا، علنا اعلام مي‌كند كشور متبوعش نگران پيروزي ايران در جنگ با عراق است. در همين زمان فرانسويان اقدام به تحويل هواپيما‌هاي سوپراتاندارد مجهز به موشك‌هاي اگزوست به عراق مي‌كند و شوراي امنيت سازمان ملل در تاريخ 9 آبان ماه سال 1362 قطعنامه 540 را تصويب مي‌كند كه در آن محكوم كردن نقض حقوق انساني و تقاضاي توقف فوري كليه عمليات نظامي‌ عليه هدف‌هاي غيرنظامي‌ و نيز پايان دادن به خصومت در منطقه خليج فارس و احترام دو طرف به تماميت ارضي يكديگر اشاره شده است.

همچنين اجراي مانور آزادي قدس، متلاشي شدن حزب توده ايران، انفجار مقر تفنگداران آمريكايي، فرانسوي و اسرائيلي در لبنان، دستگيري ناخدا افضلي فرمانده نيروي دريايي ارتش و سرهنگ عطاريان از عناصر حزب توده، اعزام بزرگ نيرو‌هاي بسيجي در طرح لبيك يا خميني (ره) از ديگر وقايع اين دوره به شمار مي‌رود.

**طراحي، شرح و اهداف (عمليات خيبر)

قرارگاه 9 سپاه پاسداران طراحي عمليات خيبر را پس از يك پروسه اطلاعاتي دقيق به فرماندهان ارائه كردند. پرهيز از تك جبهه‌اي و حمله به جناح عراق در شرق بصره و سپس دست‌اندازي بر عقبه عراق در «نشوه» همچنين عدم تصور عراق نسبت به انجام عمليات در هور، بكر بودن منطقه، غيرممكن بودن مانور زرهي براي عراق از علل اساسي اين طرح به شمار مي‌رفت.

در عمليات خيبر دو محور مستقل با هدف تصرف شهر بصره در نظر گرفته مي‌شود. محور زيد تحت پوشش قرارگاه كربلا با فرماندهي ارتش و محور هورالهويزه تحت پوشش قرارگاه نجف با فرماندهي سپاه. در محور هور پنج هدف با پنج قرارگاه مشخص مي‌شود.

«قرارگاه نصر» با هدف تصرف محور الغدير يعني جاده العماره ـ بصره، قرارگاه جديد با هدف تصرف القرنه يعني مسير تقاطع بغداد ـ بصره، حماره، «قرارگاه حنين» با هدف تبصرف جزيره جنوبي و نيمه شرقي و شمال جزيره شمالي و الحاق با محور طلائيه، «قرارگاه فتح» با هدف شكستن خط پر مانع طلائيه و باز كردن راه زميني براي پشتيباني، قرارگاه بدر با هدف تصرف نيمه غربي جزيره جنوبي و پل نشوه و «قرارگاه نوح» به منظور تامين ترابري و پشتيباني يگان‌هاي عمل‌كننده، علاوه بر اين هوانيروز مأموريت انتقال نيرو و امكانات و نيروي هوايي در برقراري امنيت هوايي در نظر گرفته مي‌شود.

سرانجام عمليات خيبر در ساعت 21 و 30 دقيقه سوم اسفند ماه سال 1362 با رمز يا رسول الله (ص) آغاز مي‌شود.

در مرحله اول قرارگاه‌هاي نجف، نصر و حديد موفق مي‌شوند محور الغدير و القرنه را تصرف كنند و جاده بغداد ـ بصره را به اشغال خود درآورند. اما در جزاير مجنون پاك‌سازي به طول مي‌انجامد و عمل الحاق در محور طلائيه صورت نمي‌گيرد. قرارگاه فتح نيز در محور طلائيه موفق به شكستن خط عراقي‌ها نمي‌شود و در محور زيد، قرارگاه كربلا موفقيتي به دست نمي‌آورد و نيرو‌هاي سپاه به ناچار از منطقه القرنه و الغدير به داخل جزاير مجنون شمالي و جنوبي عقب نشيني مي‌كنند.

لشگر‌هاي 27 محمد رسول الله (ص)، 31 عاشورا و 14 امام حسين (ع) با وجود از دست دادن فرماندهان و برخي از معاونان خود در حالي كه عراق پاتك‌هاي سنگيني را اجرا مي‌كرد به مقاومت پرداختند و 72 ساعت زير بمباران‌هاي گوناگون به شكلي كه در جزاير مجنون حدود يك ميليون گلوله توپ و خمپاره بر زمين نشست. اين در حالي بود كه فرماندهان ارتش ايران اعلام كردند فقط 1300 گلوله 130 ميلي‌متري در اختيار دارند.

عراقي‌ها كه از بازپس گيري جزاير مجنون مأيوس شده بودند در چندين نوبت براي اولين بار با وسعتي قابل ملاحظه مبادرت به بمباران شيميايي مي‌كنند كه در طول جنگ بي‌سابقه بود. در اين عمليات 23 يگان عراق منهدم، 15 هزار نفر از آن‌ها كشته يا ز خمي‌ مي‌شوند و تعدادي نيز به اسارت در مي‌آيند.همچنين تجهيزات و ادوات متعددي منهدم مي‌شود. در اين نبرد نيرو‌هاي ايراني موفق مي‌شوند به 40 درصد از اهداف خود دست يابند.

عمليات خيبر تاثير بسزايي در روند جنگ داشت. از نظر نظامي،‌ ورود قواي ايران به خاك عراق يك تحول جديد به حساب مي‌آمد زيرا جزاير مجنون يكي از مناطق استراتژيك به شمار مي‌رفت.

روزنامه فاينشنال تايمز در اين زمينه نوشت: ذخاير نفتي جزاير مجنون حدود هفت ميليارد بشكه تخمين زده شده به طوري كه توليد اوليه آن روزانه 350 هزار بشكه است.

**بازتاب عمليات خيبر (ابتكار جديد)

ابتكار جديد ايران در عمليات خيبر دور از ذهن نظاميان و كارشناسان نظامي‌ بود و اين نگراني آمريكا را دو چندان مي‌كرد. به گونه‌اي كه راديوي آمريكا گفت: آمريكا خواستار پيروزي هيچ طرفي نيست و حل جنگ را از راه گفت‌وگو ترجيح مي‌دهد.

**بازتاب عمليات خيبر (حمايت ماهواره‌اي)

رسانه‌هاي آمريكايي در شبكه سي‌بي‌اس گزارش مي‌دهند آمريكا اطلاعاتي را كه از طريق ماهواره‌هاي شناسايي خود دريافت مي‌كند در اختيار عراق قرار مي‌دهد. همچنين ريگان، (رئيس جمهور وقت آمريكا) كه دچار هراس شده بود دستور تهيه طرح‌هاي جديدي به منظور تقويت عراق در جنگ با ايران را صادر مي‌كند.

**بازتاب عمليات خيبر (عراق خاكريز دفاع)

پديده نبوغ ايراني‌ها در عمليات خيبر به گونه‌اي بود كه رهبران عراق دست به تلاش‌هاي متعددي زدند. صدام به كشور‌هاي خليج فارس هشدار مي‌دهد كه عراق خاكريز دفاع از آن‌ها است، اگر اين سد فرو ريزد طوفان در مرز‌هاي خليج فارس متوقف نخواهد شد.

**بازتاب عمليات خيبر (هزينه جنگ و تحميل صلح)

عراق به جامعه جهاني براي مقابله با ايران و نجات خود اعلام مي‌كند كه خواستار تلاش مجدانه بين‌المللي براي تحميل صلح به ايران است. همچنين فشار اقتصادي ناشي از جنگ بار سنگيني را بر نظام سياسي عراق وارد كرده است. به گفته سفير وقت رژيم عراق در كنيا، جنگ ماهانه يك ميليارد دلار هزينه بر دوش حكومت تحميل مي‌كند.

**بازتاب عمليات خيبر (تنها راه پيشروي عراق)

رژيم عراق براي رهايي از فشار‌هاي متعدد سياسي، اقتصادي و نظامي‌ و جهاني اقدامات ديگري از جمله استفاده از سلاح شيميايي، حمله به تاسيسات نفتي، حمله به نفتكش‌ها و حمله به مناطق مسكوني را نيز در دستور كار خود قرار مي‌دهد. رسانه‌هاي غربي نيز در تحليل‌هاي خود حمله به تاسيسات نفتي ايران را تنها راه پيش روي عراق اعلام مي‌كنند.

**بازتاب عمليات خيبر (سلاح ممنوعه شيميايي)

از مهم‌ترين تحولات جنگ بكارگيري سلاح شيميايي توسط عراقي‌ها بود كه بار‌ها در مناطق مختلف جنگي و اوج آن در منطقه عمليات خيبر به وقوع پيوست. آمريكايي‌ها گزارش ايران مبني بر استفاده عراق از سلاح شيميايي را يك ادعا قلمداد مي‌كند اما روزنامه واشنگتن پست از قول آمريكايي‌ها مي‌نويسد: حكومت بغداد با حمله خيبر در آستانه سقوط قرار گرفته و ناگزير از سلاح شيميايي استفاده كرده است.

**بازتاب عمليات خيبر (مقاومت 72 ساعته)

مقاومت رزمندگان ايران به ويژه در حفظ جزاير مجنون،روح عمليات خيبر و هسته آن به شمار مي‌رفت. مقاومت 72 ساعته در مجنون همراه با محدوديت بسيار دشوار و تنها با استقامت و روحيه انقلابي امكان‌پذير بود به گونه‌اي كه ماهر عبدالرشيد ژنرال عراقي مي‌گويد: پس گرفتن مجنون از آن چه ما فكر مي‌كرديم سخت‌تر شده است.

**بازتاب عمليات خيبر (نصب پل 13 كيلومتري)

نصب پل به طول 13 كيلومتر بر روي آب‌هاي هور يكي از موفقيت‌هاي نظامي‌ به شمار مي‌رفت كه در تاريخ نظامي‌ بي سابقه بود. خبرگزاري فرانسه در سوم فروردين 1363 دست يازيدن به پل قايقي با چنين طولي در تاريخ نظامي‌ مدرن را بي‌سابقه توصيف مي‌كند.

همچنين نبوغ و ابتكار نظامي‌ قواي ايران در اين عمليات زمينه مساعدي براي پيشبرد سياست‌هاي سران نظام جمهوري اسلامي‌ايران فراهم مي‌كند.

***بازتاب عمليات خيبر (نجات صدام)

هفته‌نامه فارين ريپورت چاپ لندن اعلام مي‌كند: يك هيأت ارشد آمريكايي در شش ماه دسامبر 1983 به چند كشور عربي خليج فارس مي‌رود و يك طرح چهار ماده‌اي در رابطه با نجات صدام و مسائل خاورميانه به سران اين كشور‌ها تسليم مي‌كند. براساس اين طرح دولت آمريكا جنگ‌افزار تحويل عراق خواهد داد و در كنفرانس‌هاي بين‌المللي از حوزه عراق حمايت خواهد كرد.

يكي از موضوعات مهم براي آمريكا، موضوع شناسايي رژيم صهيونيستي توسط عراق بود. صدام اعلام مي‌كند: ديگر عراق را جزو كشور‌هاي در خط مقدم عليه اين رژيم نمي‌شناسد. در چنين شرايطي بود كه بانك صادرات و واردات آمريكا براي كمك به اقتصاد اين كشور هزينه خط لوله نفتي بغداد ـ ‌عقبه را به مبلغ يك ميليارد دلار تقبل مي‌كند و از رژيم صهيونيستي مي‌خواهد به آن حمله نكند.

انتهاي پيام

چهارشنبه|ا|3|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 38]