زاويه- وام‌هاي خرد و نقش آن در معيشت افراد به شدت فقير: كوچك اما تاثيرگذار

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: زاويه- وام‌هاي خرد و نقش آن در معيشت افراد به شدت فقير: كوچك اما تاثيرگذار
مترجم: امين گنجي منبع: اكونوميست«فوستينا كووي» در حال جابجا كردن سبدهايي است كه آنها را از نشاسته و بارهنگ پر كرده است. مغازه‌ كوچك او در بازار حومه‌ آكرا، پايتخت غنا قرار دارد؛ در محله‌اي فقيرنشين و حاشيه‌اي. اما با اين حال، فوستينا در حين كار كردن چنين مي‌گويد:

«گروه ماي» [MY GROUP] من و فرزندانم را از فقر نجات داد؛ چرا كه اكنون پس از مدت‌ها، مي‌تواند شكم دو فرزند خود را سير كند و آنها را به مدرسه بفرستد.
خانم كووي يكي از ميليون‌ها فقيري است كه از «وام‌هاي خرد» (Microcredit) سود برده‌اند: صندوق‌هاي پس‌انداز‌ روستايي و انجمن‌هاي اعطاي وام. ميليون‌ها نفر همچون او، به لطف اين وام‌هاي خرد و به‌رغم درآمد اندك‌شان، به زندگي ادامه مي‌دهند. دسترسي به ساده‌ترين خدمات مالي به ثبات درآمدهاي آنها مي‌انجامد و باعث مي‌شود آسيب‌پذيري آنها نسبت به بيماري‌ها و فجايع طبيعي كاهش يابد. سيلي غيرمنتظره يا يك بيماري‌ عفوني مي‌تواند خانواده‌اي فقير را از بيخ و بن ويران سازد يا آنها را به دندان‌هاي تيزِ كوسه‌هاي نزول‌خوار بسپارد.
حدودا دو ميليارد نفر با درآمدي كمتر از روزانه 2 دلار در اين سياره زندگي مي‌كنند كه به بانك‌هاي رسمي دسترسي ندارند. طي 20 سال گذشته، گروه‌هاي متعددي از وام‌دهندگان خرد تلاش كرده‌اند تا خدمات مالي را براي ايشان فراهم كنند. اما برخي از اجتماعات- فقيرترين، كم‌جمعيت‌ترين و دورترين آنها- هنوز براي وام‌دهندگان خرد جذابيتي ندارند و فقيرترين فقرا اغلب از هر نوع بدهي- حتي ناچيز‌ترين آنها- مي‌هراسند. برخي از اقتصاددان‌ها باور دارند نياز اساسي فقرا پس‌اندازكردن است، البته اگر بتوانند وجه نقد خود را به شكل بهتري مديريت كنند.
صندوق خيريه‌ «كر اينترنشنال» (CARE International)، در سال 1991 در نيجريه طرحي جديد را به اجرا گذاشت تا در امر پس‌انداز به فقرا كمك كند- فرم اوليه‌اي از بانكداري كه صندوق‌هاي پس‌انداز روستايي و انجمن‌هاي وام‌دهي خوانده مي‌شد. اين فرم بر پس‌انداز مبتني است و نه بر بدهي و خود اعضاي اجتماعات آن را مديريت مي‌كنند و نه حرفه‌اي‌ها.
از آن زمان به بعد، «كر اينترنشنال» و ديگر سازمان‌هاي غيردولتي (NGO)- از جمله پلن اينترنشنال (Plan International)، آكسفام يو اس (Oxfam US)، كاتوليك رليف سرويس (Catholic Relief Services) و بنيادِ آقا خان (Aga Khan Foundation)- مشوق و حامي صندوق‌هاي پس‌انداز روستايي بوده‌اند. اين طرح‌ها آن چنان موفق هستند كه اكنون در سرتاسر آفريقا، آسيا و آمريكاي لاتين در حال گسترش‌اند- صندوق‌هاي پس‌انداز اكنون در 54 كشور 6/4 ميليون نفر عضو دارند.
جان شيلر، يكي از متخصصان وام‌هاي خرد كه همكار «پلن اينترنشنال» است، معتقد است: «مردم اين طرح‌ها را دوست دارند، چرا كه چنين طرح‌هايي به آساني قابل فهم هستند و بازگشت پس‌اندازها بسيار بالا، يعني حدودا 20 تا 30 درصد است. وام‌گيرندگان عموما ماهانه بهره‌اي با نرخ 5 تا 10 درصد مي‌پردازند و اين مبلغ را بايد هر سه ماه يكبار بپردازند. شايد اين نرخ‌ها به‌نظر رباخوارانه بيايد، اما مردمي آنها را تعيين كرده‌اند كه عملا خودشان به خويشتن وام مي‌دهند و همان بهره‌اي را كه خود مي‌پردازند،
پس‌انداز مي‌كنند.
يك صندوق پس‌انداز روستايي معمولا 15 تا 30 عضو دارد كه پس‌اندازهاي خود را به صورت مشترك سرمايه‌گذاري مي‌كنند. هر يك از آن‌ها سهمي از صندوق را مي‌خرند، اما همگي مي‌توانند از اين صندوق وام بگيرند. به‌علاوه، همه بايد مبلغ اندكي نيز به صندوقي اجتماعي واريز كنند كه به‌عنوان بيمه‌ خرد عمل مي‌كند. اگر يك عضو دچار مشكلي ناگهاني شد، مي‌تواند سرمايه‌ خود را طلب كند.
اعضا، مدير را انتخاب مي‌كنند و هيات امنايي شكل مي‌دهند. بر اساس قواعد تعيين‌شده اعضا تصميم مي‌گيرند چند جلسه در ماه داشته باشند، چه نرخ بهره‌اي معين كنند و چه وام‌هايي در اختيار مشتريان بگذارند. در پايان يك دوره (كه عموما يك سال به طول مي‌انجامد) همه‌ پول انباشت‌شده از خلال پس‌اندازها و بهره‌ گرفته‌شده بر اساس سهم اعضا بين ايشان تقسيم مي‌شود و دور جديدي آغاز مي‌گردد. وقتي يك گروه به حد كافي در كار خويش تخصص يافت، مي‌تواند وظايف اضافي همچون فراهم ‌آوردن آموزش‌هاي ضروري در زمينه‌هاي كشاورزي، بهداشت، مديريت و كسب و كار را نيز در دستور كار قرار دهد.
اعضا مي‌توانند آنچه را آموخته‌اند، به ديگر دهكده‌ها نيز منتقل كنند. در دهكده‌ خانم كووي صندوق وام خرد پس از نه ماه سود را بين اعضا تقسيم كرد و حالا خانم كووي مي‌تواند با سهم خويش، خانواده‌اش را در بيمه‌ ملي غنا ثبت نام كند و اجاره‌ دكه‌اش در بازار را بپردازد. اكنون خانم كووي مي‌خواهد در زادگاه خويش، يعني روستاي «آبوكوبي» كه نزديك «آكرا» (پايتخت غنا) است، زنان ديگر را نيز سازماندهي كند. به قول خود او، صندوق‌هاي پس‌انداز مي‌تواند زندگي آنها را نيز دگرگون كند.

* [email protected]
** متن اصلي (انگليسي) اين مقاله در سايت نشريه اكونوميست به آدرس زير قابل دسترسي است:
http://www.economist.com/node/21541429/

شنبه|ا|29|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 88]