وقتي عشق پاي سياست قرباني مي‌شود / گزارشي از پشت صحنه نمايش تازه حسين پاكدل + عكس

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاين: وقتي عشق پاي سياست قرباني مي‌شود / گزارشي از پشت صحنه نمايش تازه حسين پاكدل + عكس
تئاتر - نمايش «عشق و عاليجناب» به كارگرداني حسين پاكدل به قرباني شدن عشق در كشاكش اتفاقات سياسي و اجتماعي تاريخ معاصر كشورمان مي‌پردازد.

مهدي ياورمنش : با اين كه قرار بود در تالار وحدت به اجرا در آيد، اما سالن اصلي تئاتر شهر ميزبان آن خواهد شد؛ نمايش «عشق و عاليجناب » با كارگرداني حسين پاكدل كه ‏پيش از اين سه كار صحنه اي ديگر به نام هاي «سمفوني درد» (1385)، « ‏رقص زمين »(1388) و «حضرت والا»(1389) را اجرا كرده است.

تازه ترين نمايش پاكدل در حالي پنجشنبه و جمعه (20 و 21 بهمن) در بخش مهمان سي امين جشنواره تئاتر فجر روي صحنه مي رود كه هنوز معلوم نيست اجراي عمومي اش كي و كجا خواهد بود؛ بدترين خبر براي گروه هنرمندان نمايش «عشق و عاليجناب » كه سه ماه تمام وقت و توان شان را صرق كارشان كرده اند.

با اين كه بر خلاف قول اوليه مسئولان هنري وزارت ارشاد، به ويژه مديران بنياد رودكي ، هنوز مكان و زمان اجراي عمومي اين كار مشخص نيست ، اما هنرمنداني كه در گروه نمايشي پاكدل دور هم گرد آمده اند ، با جديت و تعهد تمرين هايشان را پي گرفته اند تا در مقابل چشمان تماشاگران جشنواره تئاتر فجر ، رو سفيد باشن. در يكي از آخرين جلسات تمرين نمايش «عشق و عاليجناب »، مهمان گروه هنرمندان آن بوديم و پاي صحبت هايشان نشستيم.

وقتي در بعد از ظهر يك روز سرد و برفي بهمن به طبقه هفتم تالار وحدت مي رسيم ، حسين پاكدل به استقبالمان مي آيد ؛ هنرمندي كه اگر امروز بيشتر به عنوان يك نمايشنامه نويس و كارگردان تئاتر فعال است، اما در حوزه هاي گوناگوني چون داستان نويسي، سرودن شعر، نوشتن فيلمنامه، بازيگري و تهيه كنندگي فيلم و سريال نيز كارنامه موفقي دارد.

آنان كه سن بيشتري دارند ، او را در كسوت مجري تلويزيون نيز مي شناسند، گوينده اي كه خيلي جدي بود و بر كلام و بيانش تسلط داشت . هرچند سيماي امروز پاكدل با آن چهره تلويزيوني 20 سال پيش تفاوت پيدا كرده و موهاي سياه سر و صورت او يك دست سپييد شده است.

وقتي به همراه پاكدل پا به سالن تمرين نمايش مي گذاريم، با گروه بزرگ 50 تا 60 نفره اي روبرو مي شويم كه از هنرمندان با سابقه و شناخته شده تا جوانان و دانشجويان تازه كار را در خود جاي داده است. آنان كه براي نخستين بار با لباس هاي نمايشي خود در حال تمرين اند، منتظر كارگردان هستند تا كار را ادامه دهند. براي همين پاكدل از ما پوزش مي خواهد و به سراغ بازيگرانشان مي رود تا بحث ناتمامش را ادامه دهد. ما هم دو صندلي را در گوشه سالن پيدا مي كنيم و رويش مي نشينيم تا نظاره گر كار او باشيم.

او از بازيگرانش كه براي اولين روز لباس هاي نمايش را بر تن كرده اند مي خواهد تا با آن بنشينند، پا شوند، بخورند و تمرين كنند تا با پوشاك شخصيت هايشان در تئاتر «عشق و عاليجناب» اخت بگيرند. در حالي كه جمعي از بازيگران زير نظر پاكدل در حال تمرين هستند، ما به سراغ عاطفه رضوي مي رويم كه اجراي طرح و مديريت اين پروژه نمايشي را بر عهده دارد .

3 ماه تمرين مداوم بدون هيچ كمك مالي
عاطفه رضوي كه در نمايش «حضرت والا» بازي مي كرد و نمادي از زنان تأثيرگذار در تاريخ معاصر ايران بود، اين بار در مقام مجري طرح و مدير پروژه نمايش همسرش (حسين پاكدل) ظاهر شده است. وقتي از او مي پرسيم كه تمرينات اين نمايش از كي آغاز شده است ، پاسخ مي دهد: «بعد از گرفتن مجوز ، ما نخستين جلسه تمرين خود را 16 آبان برگزار كرديم و از آن زمان به طور مستمر كار را ادامه داديم.»

اين بازيگر سينما، تلويزيون و تئاتر ادامه مي دهد: «با توجه به پيچيدگي ها و تعداد زياد شخصيت هاي رمان نوشته شده توسط شهرام رحيميان ، از همان ابتدا مي دانستيم كه كار سنگين است و اداره آن توان زيادي مي خواهد.»

وي با اشاره به بي مهري هايي كه گروه در ادامه كار ديد و به دليل تغيير مديريت بنياد رودكي، اجراي عمومي در تالار وحدت را از دست داد ، مي افزايد: «با تمام اين مشكلات ، در طول سه ماه گذشته ما هيچ وقت كار را رها نكرديم و با اين كه كسي حامي مالي نمايش نبود، به هر سختي تمرينات خود را ادامه داديم.»

رضوي تنها كمك مالي به اين نمايش را حدود سه ميليون تومان اعلام مي كند و مي گويد :« اين پول حتي از هزينه هاي پذيرايي سر صحنه كه در سه ماه گذشته انجام داده ايم كمتر است و به حساب نمي آيد.

مدير پروژه نمايش «عشق و عاليجناب» اضافه مي كند: «در اين نمايش 19 بازيگر اصلي ، 30 عضو گروه حركت هاي موزون و بيش از 20 هنرمند و همكار ديگر فعاليت دارند كه تا اين جاي كار عاشقانه زحمت كشيده اند و ما را تنها نگذاشته اند.»

عاشقانه ترين داستان ادبيات معاصر
بعد از تمرين يك صحنه از نمايش ، ستاره اسكندري از جمله بازيگراني است كه فرصت استراحت مي يابد. از عاطفه رضوي مي خواهيم تا ما را به او معرفي كند.

نخستين پرسش مان از اين بازيگر تلويزيون، تئاتر و سينما اين است كه به چه دليل در ميان پيشنهادهايي كه داشته، كار در نمايشي را پذيرفته كه وقت و توان زيادي را مي طلبد. او جواب مي دهد: «‌چند سال قبل اين اثر شهرام رحيميان را خوانده بودم و از همان زمان فكر مي كردم كه چه درام خوبي مي توان از آن درآورد. وقتي هم آقاي پاكدل پيشنهاد همكاري در اين كار را به من داد ، با توجه به سابقه ايشان در تئاتر ، بي هيچ درنگي پذيرفتم.»

اسكندري ادامه مي دهد: «مهمترين ويژگي رمان، وجه عاشقانه آن است كه در نمايشنامه نيز به خوبي از كار درآمده و مرا جذب خود ساخته است . به نظرم رابطه محسن عاليجناب و ملك تاج كه من نقش جواني او را بازي مي كنم، از قوي ترين و تاثير گذارترين عشق هاي تصوير شده در ادبيات معاصر كشورمان است كه جنسش با عشق هاي آثار كلاسيك فارسي تفاوت هاي زيادي دارد.»

وي توضيح مي دهد: «عشق در ادبيات كهن ما بر پايه نرسيدن و فراق عاشق و معشوق است در حالي كه اين جا وصل دست مي دهد. در اين اثر ما با ليلي و مجنون سروكار نداريم ، بلكه دو عاشق هستند كه اگر چه در كنار هم قرار مي گيرند ، اما دست زمانه و حوادث سياسي باعث مي شود كه با وجود عشق به يكديگر ، از هم احساس بيگانگي كنند.»

ستاره اسكندري، قرباني شدن عشق در پاي سياست، قدرت، ثروت و شهرت را مهمترين درونمايه اين نمايش معرفي مي كند و مي افزايد: «ملك تاج برايم مظهر پاكي و عشق است كه هيچ گاه تعهد و محبت خود به همسرش را از ياد نمي برد.»

روح آزار ديده يك مرد
در اقتباس حسين پاكدل از رمان شهرام رحيميان ، او براي دو شخصيت اصلي داستان، از 4 بازيگر براي ايفاي نقش هاي جواني و پيري محسن عاليجناب و ملك تاج استفاده مي كند . يكي از اين بازيگران ، سيامك صفري است كه در نقش پيري محسن عاليجناب ظاهر مي شود . او هنرمند بعدي عضو گروه بازيگران اين نمايش است كه پاي صحبت هايش مي نشينيم.

صفري كه بازيگر پركار و موفق تئاتر ايران است و به ويژه در نقش هاي كمدي خوش مي درخشد، مهمترين تفاوت اين نمايش با ديگر كارهاي خود را چنين توضيح مي دهد: «جنس شخصيت ها ، داستان بديع ، فضاي سيال كار و از همه مهمتر نوع روايت آن كه زمان را در مي نوردد، ويژگي هايي به شمار مي آيند كه اين نمايش را در كارنامه ام به تجربه اي متفاوت تبديل كرده اند.»

وي در باره شخصيت محسن عاليجناب مي گويد: «اين شخصيت، مردي است كه روح آزار ديده و پريشاني دارد و همه آن چه روي صحنه اتفاق مي افتد ، از زاويه ذهن اوست . در واقع ذهن او در زمان و مكان حركت مي كند و اين سياليت روي صحنه جاري مي شود و داستان را روايت مي كند كه به نظرم در تئاتر ما كار خيلي تازه و بكري است.»

اين ستاره بازيگري تئاتر ايران، در واكنش به پرسش ما كه آيا او اين جا نيز از خودش و به ويژه از وجه طناز بازي اش چيزي بر شخصيت افزوده است يا نه ، پاسخ مي دهد: «من در خيلي از آثار صحنه اي، يك چيزهايي را از خودم توي فضاي نمايش مي برم كه البته اين جا چنين كاري نكرده ام. البته ممكن است در بعضي از لحظات ، تماشاگر به تضادها و تناقض هاي ذهني محسن عاليجناب بخندد كه به معناي كميك بودن اين شخصيت نيست و خيلي زود روي لبان مخاطب مي خشكد.»

در حال صحبت با سيامك صفري هستيم كه گوشمان به حرف هاي حسين پاكدل تيز مي شود. او آن سوي سالن تمرين خطاب به جمعي از بازيگرانش توضيح مي دهد كه در دو روز باقي مانده به اجرا، قصد دارد تغييراتي جزئي در متن بدهد ، چرا كه به نظرش در پايان نمايش شخصيت پيري محسن عاليجناب كمي تحقير مي شود كه نه هدف رمان و نه قصد اوست. براي مشورت در اين باره ، پاكدل از صفري مي خواهد تا به او ملحق شود و در كنار عاطفه رضوي و بايك حميديان قرار بگيرد تا نظرش را جويا شود . اين در خواست ، نقطه پايان گفتگوي ما با سيامك صفري مي شود و فرصتي فراهم مي آورد تا به سراغ محسن حسيني برويم كه طراحي حركات نمايش را بر عهده دارد.

صحنه اي كه روان و جاريست
محسن حسيني، دانش آموخته آلمان است و در ايران علاوه بر كارگرداني دو نمايش ، طراحي حركات آثار زيادي را بر عهده داشته است. او در باره ويژگي هاي «عشق و عاليجناب » توضيح مي دهد: «ين نمايش به دليل برخورداري از فضاي سيال و ذهني، نيازمند طراحي حركاتي است تا از وراي آن بتوان تماشاگر را با داستان مانوس كرد. در هم تنيدن زمان ، تغيير مدام مكان و رفت و آمد هاي پياپي در فضاهاي متفاوت ذهني و واقعي تنها از طريق حركات حساب شده است كه مي تواند تماشاگر را با خود همراه سازد.»

اين مدرس دانشگاه ادامه مي دهد: «اين كار فرصت خوبي بود تا حركات بازيگران در صحنه از كاركرد تزييني فراتر برود و در پيشبرد دراماتيك اثر نقش عمده اي را ايفا كند. در واقع در نمايش « عشق و عاليجناب»، فرم هاي حركتي در خدمت روايت داستان، برملا كردن ذهنيت شخصيت ها ، بخشيدن ريتم مناسب به كار و ... قرار گرفته است.

حسيني در پايان حرف هايش مي گويد: «ما در اين نمايش با صحنه اي سيال و روان روبرو هستيم كه يك آن آرام نمي گيرد و چون رودخانه ايست كه جريان دارد و تماشاگر را با خود مي برد.»

تركيب واقعيت و رويا
بعد از دو ساعت حضور در پشت صحنه نمايش «عشق و عاليجناب» ، عاقبت حسين پاكدل به بازيگرانش استراحت مي دهد و خودش به ما مي پيوندد. از او در باره فرآيند تبديل چنين رماني به يك متن نمايشي مي پرسيم كه پاسخ مي دهد: «همان 6 سال پيش كه داستان را مي خواندم ، همزمان در ذهن خود طراحي هايي براي تبديل آن به يك نمايشنامه انجام مي دادم . نسخه ابتدايي را 5 سال پيش نوشتم كه البته تا همين امروز دائم آن را تكميل كرده ام.»

او توضيح مي دهد: «براي آن كه بتوانم فضاي داستان را در بياورم ، زمان را به طور دائم مي شكنم. براي اين كار قصه را از آخرش شروع مي كنم ، به اول ماجرا مي روم ، دوباره به عقب برمي گردم و .... در واقع مثل يك زنجيركه دور خود پيچيده است ، مدام جلو و عقب مي روم و بعضي از حلقه هاي نگفته را روايت مي كنم.»

اين كارگردان ادامه مي دهد: «براي اين كه در روايت داستان انعطاف داشته باشم، جواني و پيري دو شخصيت اصلي را هم زمان روي صحنه مي بينيم كه چهار بازيگر ايفاگر آنان هستند . اين كار كمك مي كند تا زمان و مكان به بهترين صورت در هم تنيده شوند.»

وي مي افزايد: «براي آن كه روايت منقطع نشود ، نمايش ما هيچ توقفي ندارد و يك نفس پيش مي رود و براي تماشاگر واقعيت و رويا را به هم مي پيچد.»

نويسنده و كارگردان نمايش «عشق و عاليجناب» درباره شخصيت مرد نمايش مي گويد: «محسن عاليجناب اگر چه زير فشار مي برد و به دوستانش خيانت مي كند، اما نه در رمان و نه در نمايش تحقير و منكوب نمي شود. او حاصل شرايط سخت سال هاي پس از كودتاي 28 مرداد است كه بين تعهد سياسي و عشق و تكليف فردي اش در مقابل همسر و خانواده ، دومي را انتخاب مي كند.»

حسين پاكدل، مضمون اصلي نمايش خود را پايمردي دو انسان در پاي عشق مي داند كه به رغم تمام فشارها و شرايط نابسامان ، هيچ گاه فروكش نمي كند ، اگر چه در مقاطعي بيان و ابراز نمي شود.»

پس از استراحتي كوتاه، گروه نمايش «عشق و عاليجناب » تمرين هاي خود را از سر مي گيرند و ما هم با جمع خداحافظي كرده و منتظر مي مانيم تا ببينيم زحمات اين هنرمندان در جشنواره تئاتر فجر چگونه روي صحنه مي آيد.

در اين نمايش ، بازيگراني چون سيامك صفري، سهيلا رضوي، بابك حميديان، ستاره اسكندري، محسن حسيني، امير رضا وزيري، رحيم نوروزي، ايوب آقاخاني، طوفان مهرداديان و ... نقش آفريني مي كنند.

از ديگر هنرمنداني كه در توليد اين نمايش فاخر نقش دارند، بايد از منوچهر شجاع (طراح صحنه )، عاطفه رضوي (مدير پروژه)، گلناز گلشن ( طراح لباس)، عبدالله اسكندري (طراح گريم)، ايرج شهزادي (طراح صدا)، ابراهيم اثباتي (سازنده موسيقي)، ابراهيم حقيقي (طراح پوستر)، محسن حسيني (طراح حركات) ، عليرضا زرين دست (طراح نور) ، روزبه بماني (ترانه سرا) و ... نام برد.

58245

جمعه|ا|21|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاين]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 139]