تحليل - از سوي مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي منتشر شدارزيابي عملكرد صنعت پتروشيمي در سال 1389

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: تحليل - از سوي مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي منتشر شدارزيابي عملكرد صنعت پتروشيمي در سال 1389
در سال 1389، ميزان توليد محصولات پتروشيمي كشور 2/40 ميليون تن بوده است كه نسبت به ظرفيت اسمي موجود از حدود 12 ميليون تن ظرفيت ايجاد شده استفاده نشده است. طبق بررسي‌هاي انجام شده كمبود خوراك، اشكالات تعميراتي و فرآيندي و مشكلات مربوط به سرويس‌هاي جانبي از دلايل اصلي اين موضوع است.
عملكرد صادرات محصولات پتروشيمي در سال 1389 نسبت به برنامه‌هاي پيش‌بيني شده مناسب بوده است؛ اما در خصوص فروش داخلي محصولات فقط 6/78 درصد برنامه ارائه شده در زمان تصويب بودجه، عملي شده است. يكي از دلايل اين موضوع وارد شدن صنعت پتروشيمي در طرح خودكفايي توليد بنزين در داخل كشور بود كه البته با توجه به شرايط خاص به وجود آمده، عملكرد صنعت مذكور به عنوان يك راهكار كوتاه‌مدت در رفع مشكل موثر بود.
تحليل آمارها نشان مي‌دهد كه ظرفيت نصب شده هشت محصول عمده پتروشيمي كشور (متانول، اوره، اتيلن، پروپيلن، پلي‌اتيلن، پلي‌پروپيلن، پروپان، بوتان و اتيلن گلايكول‌ها) تا پايان سال 1389 برابر با 25171 هزار تن بوده كه مقرر شده است تا پايان سال 1394 با اضافه شدن 48128 هزار تن ديگر از اين محصولات ظرفيت نصب شده آنها به 73299 هزار تن برسد. اما با توجه به شرايط موجود و كندي كه در سرمايه‌گذاري پتروشيمي كشور ايجاد شده اين سوال مطرح است كه آيا تحقق چنين برنامه‌اي امكان‌پذير است و در صورت مثبت بودن پاسخ، مساله اين است كه آيا تحقق چنين برنامه‌اي به نفع كشور است؟ در اين خصوص توضيحات بيشتري در گزارش ارائه شده است.
عملكرد خصوصي‌سازي در صنعت پتروشيمي به لحاظ كمي وضعيت مناسبي داشته است، هرچند در برنامه واگذاري بقيه شركت‌ها از جمله هلدينگ پتروشيمي تغييرات مداوم اتفاق افتاده است؛ اما به لحاظ كيفي اجراي سياست‌هاي كلي اصل چهل‌وچهارم قانون اساسي در صنعت پتروشيمي كشور با چالش‌هايي همراه بوده است. نكته ديگر در خصوص نقش جديد شركت ملي صنايع پتروشيمي به‌عنوان سازمان توسعه‌اي- حاكميتي است كه از نگاه كارشناسان فعال در بخش خصوصي اين صنعت، شفاف‌سازي لازم انجام نشده است.
درخصوص تعيين دقيق قيمت خوراك صنايع پتروشيمي در راستاي اجراي قانون هدفمند كردن يارانه‌ها نيز جلسات متعددي با حضور نمايندگان مجلس، كارشناسان و مسوولان ذي‌ربط برگزار شد. به منظور شفاف‌سازي بيشتر در قانون بودجه سال 1390 نيز به اين مساله اشاره شده است.
كشور ايران به دليل منابع عظيم نفت و گاز و اتصال به آبراه‌هاي بين‌المللي از زمينه‌هاي لازم يعني خوراك و آب براي ايجاد توسعه صنعت پتروشيمي در مناطق جنوبي كشور برخوردار است. خوشبختانه اين مزيت تا حدود زيادي در ايران مورد توجه قرار گرفته و سرمايه‌گذاري‌هاي قابل‌توجهي در صنعت پتروشيمي كشور انجام شده است. لذا بايد تلاش شود تا با برنامه‌ريزي‌هاي صحيح و جهت‌دهي مناسب به اين صنعت حداكثر استفاده از مزاياي مذكور به نفع كشور بشود.با اجراي سياست‌هاي كلي اصل چهل‌وچهارم قانون اساسي و واگذاري مجتمع‌هاي پتروشيمي به بخش غيردولتي و تغيير نقش شركت ملي صنايع پتروشيمي به سازمان توسعه‌اي- حاكميتي، صنعت پتروشيمي كشور شرايطي متفاوت با گذشته را مي‌گذراند. در شرايط جديد سهم عمده توسعه پتروشيمي كشور به عهده بخش غيردولتي است. اما لازمه تحقق چنين هدفي مهيا ساختن بسترهاي لازم است كه در حال حاضر با وجود تلاش‌ها و اقدامات انجام شده هنوز نارسايي‌هايي وجود دارد. در گزارش حاضر، عملكرد صنعت پتروشيمي كشور در سال 1389 بررسي شده است.
كل توليدات مجتمع‌هاي موجود شركت ملي صنايع پتروشيمي در سال 1389، بالغ بر 8/38 ميليون تن بوده كه معادل 78 درصد ظرفيت اسمي آنهاست. با احتساب توليد شركت‌هاي خصوصي و توليد آزمايشي مجتمع‌ها و محصولات مياني، جمع كل توليدات بالغ بر 2/40 ميليون تن بوده است. در جدول 1، عملكرد توليد مجتمع‌هاي پتروشيمي كشور در سال 1389 به تفصيل ارائه شده است.
همان طور كه نتايج جدول 1 نشان مي‌دهد ميزان توليد مجتمع‌هاي تابعه و وابسته به شركت ملي صنايع پتروشيمي و مجتمع‌هاي واگذار شده به طور متوسط 78 درصد ظرفيت اسمي آنها در سال 1389 بوده است. در جدول 2 علل كاهش توليد نسبت به ظرفيت مجتمع‌ها، به تفكيك عوامل و درصد سهم هر عامل به طور تقريبي نشان داده شده است.همان طور كه نتايج جدول 2 نشان مي‌دهد كمبود خوراك، مشكلات مربوط به سرويس‌هاي جانبي (از جمله قطع برق و بخار و ...) اشكالات تعميراتي و اشكالات فرآيندي (مانند مطلوب نبودن كيفيت خوراك)، از دلايل عمده كاهش توليد مجتمع‌هاي پتروشيمي كشور بوده‌اند، برخي از عوامل مذكور ناشي از ضعف مديريت، عدم توجه كافي به نتايج مطالعات فني و اقتصادي، قديمي بودن تكنولوژي، نبود آموزش‌هاي لازم به نيروي انساني در مورد نحوه نگهداري از تكنولوژي خريداري شده، توليد بنزين توسط واحدهاي پتروشيمي و ... بوده است. به نظر مي‌رسد با توجه به اخذ فاينانس‌هاي چيني و خريد ماشين‌آلات از اين كشور، بايد دقت شود تا سهم اشكالات تعميراتي در پروژه‌هاي آتي كشور افزايش نيابد.
طرح خودكفايي توليد بنزين در داخل كشور
در سال 1389 در پي ممانعت از مشاركت‌ شركت‌هاي بين‌المللي در اجراي طرح‌هاي پالايشگاهي و نيز تحريم فروش فرآورده‌هاي نفتي به ايران، وزارت نفت به منظور رفع نياز داخلي به فرآورده‌ بنزين و جلوگيري از بروز بحران، توليد بنزين توسط تعدادي از واحدهاي پتروشيمي را در دستور كار قرار داد. عملكرد واحدهاي پتروشيمي در اجراي طرح مذكور به شرح زير بوده است:
- توليد حدود 14 ميليون ليتر در روز ريفرميت و بنزين پيروليز به منظور افزايش توليد بنزين خودرو در كشور، توليد حدود 8 ميليون ليتر در روز برش سنگين به منظور افزايش توليد گازوئيل در كشور
- تحويل 6/835 هزار تن ريفرميت به شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران از 29 مرداد تا دوم بهمن 1389
- تحويل 9/182 هزار تن بنزين پيروليز به شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفت ايران از 29 مرداد تا دوم بهمن 1389
- تحويل 1/66 هزار تن MTBE به شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران از 29 مرداد تا دوم بهمن 1389
درخصوص طرح مذكور ذكر اين نكته لازم است كه هر چند اجراي آن به عنوان راهكاري كوتاه‌مدت اثرات مثبتي در رفع مشكل مزبور داشت، اما به هر حال پيامدهايي نيز از جمله ايجاد كمبود خوراك براي واحدهاي پايين‌دستي، افزايش قيمت تمام‌شده محصول و... را براي واحدهاي پتروشيمي كشور دربر داشت.
2- بازرگاني پتروشيمي
1-2-صادرات
در سال 1389 برنامه و عملكرد صادرات محصولات پتروشيمي كشور به شرح جدول 3 بوده است.
همان طور كه آمار و ارقام جدول 3 نشان مي‌دهد، عملكرد صادرات محصولات پتروشيمي كشور را در سال 1389 نسبت به برنامه‌هاي پيش‌بيني شده مي‌توان خوب ارزيابي كرد. افزايش ارزش صادرات نسبت به پيش‌بيني‌ها، ناشي از افزايش قيمت‌هاي جهاني محصولات پتروشيمي بوده است.در ميان محصولات صادراتي، 6 محصول عمده‌اي كه توسط شركت بازرگاني پتروشيمي در سال 1389 به فروش رسيده‌اند به شرح جدول 4 بوده است.
ارقام مذكور فقط بخشي از صادرات محصولات نامبرده بوده كه توسط شركت بازرگاني پتروشيمي به فروش رسيده است.(بعد از خصوصي‌سازي در صنعت پتروشيمي، واحدها راسا اقدام به صادرات محصولاتشان مي‌كنند). اما به هر حال همين آمار نيز حاكي از آن است كه به دليل نبود ظرفيت‌هاي پايين‌دستي، كشور از تبديل محصولات مذكور به محصولات با ارزش افزوده بيشتر بي‌بهره است. لازم است با اجراي ماده (156) برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه كشور و ايجاد شهر‌ك‌هاي تخصصي غيردولتي، زنجيره ارزش درصنعت پتروشيمي كشور توسعه يابد. تحقق چنين هدفي حداقل مستلزم ايجاد شرايط باثبات براي سرمايه‌گذاري، مشخص بودن دقيق قيمت خوراك و نحوه تامين آن است.
2-2. فروش داخلي
همان طور كه آمار جدول 5 نشان مي‌دهد در سال 1389، ميزان فروش داخلي محصولات پتروشيمي حدود 10 ميليون تن بوده است كه اين رقم، 6/78 درصد برنامه پيش‌بيني شده در بودجه مصوب و 6/64 درصد برنامه پيشنهادي پنج‌ساله پنجم توسعه پتروشيمي بوده است.

پنجشنبه|ا|20|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 189]