گفتگو با حجت الاسلام والمسلمين سيدموسي موسوي؛ قائم مقام دبيركل مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي مجمع جهاني تقريب با تمام توان در برابر تفرقه‌افكني‌ها ايستاده است

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: گفتگو با حجت الاسلام والمسلمين سيدموسي موسوي؛ قائم مقام دبيركل مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي مجمع جهاني تقريب با تمام توان در برابر تفرقه‌افكني‌ها ايستاده است
اشاره:

در آستانه برگزاري بيست و پنجمين كنفرانس بين‌المللي وحدت اسلامي گفتگويي با حجت‌الاسلام موسي موسوي قائم مقام دبير كل مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي انجام داده‌ايم كه به اتفاق شما مي‌خوانيم؛

پيشينه انديشه تقريب به چه دوره‌اي مي‌رسد و چه مسائل و زمينه‌هايي موجد چنين انديشه‌اي در جهان اسلام بوده است؟

همزمان با شكل‌گيري مذاهب اسلامي، موضوع و انديشه تقريب مذاهب هم مطرح شد و ابتناي اين انديشه هم بر نزديكي امت اسلامي و اتحاد مسلمين بوده است كه از متن قرآن سرچشمه مي‌گيرد و از جمله رهنمودهاي اساسي در دين مبين اسلام است. در برنامه‌ريزي‌ها و تبيينات ديني گاهي يك محتوا و ارزش چنان اهميت پيدا مي‌كند كه ساير آموزه‌هاي ديني را تحت تأثير قرار مي‌دهد. نه اينكه آنها را ناديده بگيرد بلكه آموزه‌هاي ديگر در جهت پايداري آن ارزش، سازمان پيدا مي‌كنند. نزديكي اديان چنان مورد توجه مسلمين و شارع اسلام قرار گرفته است كه پيامبر(ص) مي‌فرمايد آموزه‌ها و مناسكي مانند نماز و امر به معروف و... معطوف به اتحاد مسلمين باشد. به هر حال اين انديشه از اوايل اسلام وجود داشته است. اما فراز و فرود اين انديشه هم قابل تأمل است. غفلت خود مسلمان‌ها و يا تلاش دشمنان امت اسلامي براي ايجاد تفرقه موجب گرديد مشكلات متعددي براي جوامع اسلامي پديد آيد و قدرت آنها تحليل برود. اين وضعيت سبب شد كه احياگران دين و ارزش‌هاي ديني سعي كنند در مقاطع مختلف به احياي قدرت امت اسلامي بپردازند. تقريب هم از جمله ارزش‌ها و انديشه‌هايي بود كه در اين جهت بسيار مورد توجه قرار گرفت.

ما در گذشته و در تاريخ اسلام وضعيتي را تجربه كرديم كه فتنه‌هاي دشمن كارساز شده و غفلت مسلمانان هم به اين فتنه‌ها كمك كرده و زمينه‌هاي انحطاط و ضعف و خودباختگي را در جوامع اسلامي ايجاد نموده بود. وحدت، هم از جهت عملي و هم از نظر فكري، مهم‌ترين راهكار مقابله با اين وضعيت بوده است و در مقاطعي كه در جهان اسلام بحث بيداري مطرح شده، شخصيت‌هاي دلسوز در صدد احياي ارزش‌هاي ديني برآمده‌اند و بويژه به اين بحث اتحاد مسلمانان و تقريب مذاهب پرداخته‌اند. بارها گفته‌ام كه وقتي تاريخ جهان اسلام را مطالعه مي‌كنيم هر مقطع كه عزت را در ميان مسلمين جلوه‌گر مي‌بينيم بحث وحدت جدي‌تر مطرح بوده است و در مقاطعي كه با تلاش دشمن، جامعه عقب افتاده و دچار سُستي شده، مي‌بينيم كه تفرقه شدت پيدا كرده است. بعد از فروپاشي دولت عظيم عثماني و تلاش‌هاي گسترده‌اي كه انگليس براي تفرقه در جهان اسلام به عمل آورد، شرايط اسفناكي در اغلب كشورهاي اسلامي حاكم شد. جنگ‌هاي خونيني ميان آنها درگرفت. بعد از اين باز هم علما و انديشمنداني كه دغدغه سرنوشت جهان اسلام و مسلمانان را داشتند، فعاليت‌هايي را براي رفع اختلافات و ايجاد اخوت در ميان مسلمانان از مذاهب مختلف را آغاز كردند. اين روند با وقوع انقلاب اسلامي ايران وارد مراحل جدي‌تر و سرنوشت‌سازي شد كه اكنون بعد از بيش از سي‌سال، نتايج آن را در جهت رهايي ملل مسلمان از سلطه بيگانگان شاهد هستيم.

چه كساني در عرصه تقريب مذاهب در جهان اسلام فعاليت كرده‌اند؟

خداوند اين نويد را به مسلمانان داده كه قرآن از هر گونه تحريفي مصون خواهد ماند. يك معني اين وعده آن است كه ارزش‌هاي اسلامي هيچ‌گاه از بين نمي‌روند و تحريف نمي‌شوند و به هر ترتيب آثار آنها در زندگي مسلمانان تجلي پيدا مي‌كند. به همين ترتيب همواره در جوامع اسلامي كساني پيدا شده‌اند كه در مسير تحقق اين آموزه‌ها قدم برداشته‌اند. ما قرني و حتي نيم‌قرني را در تاريخ اسلام سراغ نداريم كه شخصيت‌هاي بزرگ، چه شيعه و چه مذاهب ديگر اسلامي وجود نداشته باشند. چنين شخصيت‌هايي همواره تلاش كرده‌اند جوامع و امت اسلامي را هم به لحاظ فكري و هم به لحاظ عملي به هم نزديك كنند. شخصيت‌هايي مثل اسدآبادي و عبده و شيخ مفيد و طوسي و فخر رازي حتي در زماني كه بحث تفرق مذاهب چندان وسيع نشده و اختلافات جدي ميان مذاهب وجود نداشت، تلاش كردند اين مذاهب و پيروان آنها را به هم نزديك كنند بدون اينكه در صدد انحلال آنها در يكديگر باشند. از علما و بزرگان معاصر در اين زمينه بايد از امام خميني(ره) و آيت‌الله صدر هم ياد كنيم كه در عمل، اين انديشه را بسيار پيش بردند.

ديدگاه حضرت امام(ره) در اين زمينه چه بود؟

امروز ما اهميت انديشه امام(ره) را بيشتر از پيش در مي‌يابيم. من به فكرم رسيد كه در بيانات امام(ره) سير كنم و از اين منظر به گفته‌هاي ايشان توجه كنم. دريافتم كه امام هنگامي كه مخاطبش مردم ايران بوده‌اند، كه عموماً شيعه هستند، بر ارزش‌هاي عام و فراگير اسلامي تأكيد داشته‌اند و بعدتر حتي در كاربرد لفظ شيعه هم مراعات مي‌كردند تا مبادا از سخنانشان در جهت ايجاد تفرقه در ميان مسلمانان استفاده شود. معمولاً خطاب امام(ره) مسلمانان و جامعه اسلامي است. اساساً هدف ايشان در اين نهضت، تأكيد بر مذهب خاصي نبوده است و پيروزي و شكست نهضت اسلامي مردم ايران را با كليت اسلام و نجات همه مذاهب اسلامي در هم تنيده مي‌دانستند. امام بارها و بارها مسلمانان را به وحدت و اخوت دعوت مي‌كردند و اين ناشي از اعتقاد عميق ايشان به رهايي جهان اسلام از سلطه بيگانگان و رفع عقب‌ماندگي‌هايي بود كه در طول قرون در اثر اختلافات و تفرقه بر جوامع اسلامي مستولي شده بود. در سير مبارزاتي امام(ره) مشاهده مي‌كنيد كه ايشان از همان ابتدا بر مسئله فلسطين تأكيد داشتند و اين به دليل وسعت ديد آن حضرت و تلاش مداوم براي تحقق وحدت اسلامي بود.

روند تقريب مذاهب بعد از انقلاب چه تحولاتي داشته است؟

با پيروزي انقلاب اسلامي، ايران مركز اميد و توجه مردم كشورهاي اسلامي شد و چنان كه آرزوي بنيانگذار اين انقلاب بود، روند انقلاب اسلامي در جهت اتحاد مسلمين و بيداري جوامع اسلامي پيش رفت. در واقع آنچه در ايران تحت عنوان انقلاب اسلامي شكل گرفت، جرياني بود گسترده و عميق و بيداركننده كه تمام جهان را تحت تأثير قرار داد و اسلام را از برچسب‌هاي تفرقه‌انگيز مذاهب و جغرافيا و نژادها رهايي بخشيد. از نكاتي كه بايد مورد عنايت مديران جمهوري اسلامي قرار مي‌گرفت، اين بود كه انقلاب اسلامي ايران ماهيتاً بستر مناسبي براي تقريب و بيداري اسلامي به وجود آورد و هر چه موج بيداري اسلامي دامنه‌دارتر بشود، موج تقريب هم قوي‌تر و فراگيرتر مي‌شود و از اين موقعيت ويژه و كم‌نظير جهان اسلام بايد به خوبي استفاده كند. البته بايد اعتراف كنم كارهايي كه تا كنون در اين جهت انجام شده با آنچه مد نظر امام (ره) و مقام معظم رهبري (مد ظله العالي) بوده است خيلي فاصله دارد.

وقتي ما بيانات رهبري را در در مجمع تقريب بازنگري كنيم، مي‌بينيم ايشان انديشه‌ها و اهدافي در اين مسير داشته‌اند و تذكر هم داده‌اند كه هنوز محقق نشده و همچنان بايد با شدت كار كنيم و پيش برويم. از طرفي فعاليت‌هاي مجمع را هم كه بررسي مي‌كنيم، مي‌بينيم كارهاي بسيار زيادي انجام شده است. منتها قرن‌ها اختلاف و استعمار و استثمار و خصومت بيگانگان با مسلمانان، زنگارهايي را بر جوامع اسلامي و اذهان مسلمانان عارض نموده كه زدودن آنها، زمان مي‌خواهد و كار زياد. ضمن اينكه دشمنان اسلام هيچ‌گاه دست از تفرقه‌افكني بر نمي‌دارند و همواره مترصد فرصتي براي دامن زدن به آتش اختلافات مذهبي هستند. مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي با تمام توان در برابر اين تفرقه‌افكني‌ها ايستاده و توانسته در مدت فعاليت خود، زمينه‌هاي پيوند مسلمانان و پيروان مذاهب مختلف را تقويت نمايد.

چه تهديداتي روند تقريب را تضعيف مي‌كند؟

چالش اصلي جوامع اسلامي، استكبار و صهيونيسم است كه از طرق مختلف و بخصوص سرسپردگانشان در منطقه در پي جلوگيري از اتحاد مسلمانان بوده و هستند. هر روز ترفتد و تلاش تازه‌اي از طرف آنها را شاهديم كه مي‌خواهند جهان اسلام را دچار چالش و اختلافات عميق نمايند. در مقابل تحركات آنها البته در جبهه انقلاب هم مقاومت و افشاگري و ترويج روح مدارا و تقريب ادامه دارد. سفر رهبر معظم انقلاب به كردستان و برخي فتاواي اخير ايشان در خصوص مداراي پيروان مذاهب و تحريم توهين به شخصيت‌هاي ديني مذاهب مختلف اسلامي، نمونه‌اي دقيق و مؤثر از اين حركت است.

به نظر مي‌رسد انديشه تقريب مذاهب اسلامي بيشتر در سطح علما و دانشمندان جهان اسلام تبليغ شده و كمتر در بدنه جوامع، اين انديشه مطرح گرديده است. به نظر شما چطور مي‌شود اين انديشه را در ميان مسلمانان توسعه داد؟

بله. اين روند بيشتر در ميان علما و قشر فرهيخته جامعه اسلامي مطرح بوده است. اما در سال‌هاي اخير بويژه با انجام سفرهاي بيشتر و مراوده با جامعه اسلامي تلاش شده است كه اين فكر در جوامع اسلامي هم گسترش داده شود. تهيه و توليد نشريات مختلف به زبان عربي و ديگر زبان‌ها هم از ديگر فعاليت‌هاي مجمع در اين جهت بوده است. به نظر من برخي كشورهاي اسلامي بايد مورد توجه ويژه قرار داشته باشند زيرا اين كشورها براي ديگران الگو به شمار مي‌روند. در برخي كشورها هم به دلايل مختلف مانند حكومت‌هاي جائر و مشكلاتي كه آنها در مراوده ميان جوامع اسلامي ايجاد كرده‌اند، نمي‌توان به راحتي با مردم اراتباط برقرار كرد. اما به هر حال اين مورد توجه است كه انديشه تقريب در ميان مردم جوامع اسلامي هم تنفيذ داده شود و خود علما و انديشمنداني كه در مجمع هستند و شركت مي‌كنند، اين هدف را دنبال مي‌نمايند. تبليغات غرب و دشمنان اسلام هم البته هست كه هم به اسلام‌هراسي و هم به ايران‌هراسي به شدت دامن مي‌زنند كه با آن هم بايد مقابله بشود. البته اگر دقت كنيد، مي‌بينيد كه رهبر معظم انقلاب با تيزبيني به اين موضوع كه تقريب عملاً بايد در ميان مسلمانان ترويج داده شود، توجه داشته‌اند.

براي مثال، ايشان در سفر به كردستان بيشترين وقت را براي دانشجويان و جوانان در نظر گرفتند و تأكيد فرمودند كه در جامعه بايد اختلافات مذاهب جاي خود را به اخوت و برادري بدهد.

ايشان تأكيد كردند كه دشمن در پي تشديد تفرقه ميان شيعه و سني است تا به اهداف شوم خود برسد و به هيچ وجه نبايد اين فرصت به دشمنان داده شود.

فتواها و دستورات ايشان، مانند پخش اذان در مناطق سني‌نشين با ملاحظات اعتقادي آنان، نمونه‌هاي
عملي تقريب مذاهب است كه بايد با جديت پيگيري شود.

سه|ا|شنبه|ا|18|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 77]