حلقه‌هاي ارتباطي مفقوده ؛ معضل صادرات فرش

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: حلقه‌هاي ارتباطي مفقوده ؛ معضل صادرات فرش

موقعيت و جايگاه فرش نفيس و اصيل ايراني در بازارهاي جهاني توسط فرش‌هاي نه چندان مرغوب و باهويت هندي، پاكستاني و چيني تهديد مي‌شود.‌

اعداد و ارقام مربوط به صادرات فرش ايراني در سال‌هاي اخير سير نزولي داشته و يك به يك بازارها به تصاحب رقباي نه‌چندان معتبر درمي‌آيد و اين روند آينده نگران‌كننده‌اي را براي صنعت فرش ايران، نشان مي‌دهد.‌

كارشناسان بر تغيير رويه‌ها و افزايش حمايت‌هاي دولتي از اين صنعت با اصالت ايراني، تاكيد دارند.‌

در بخش‌هاي پيشين گزارش ، چالش‌هاي و راهكارهاي بيش روي اين محصول ناب ايراني را بررسي كرديم و اينك موضوع را از زواياي ديگري ارزيابي مي‌كنيم.‌

راه‌هاي نجات‌

مسعود ميركاظمي وزير بازرگاني ضمن ردكردن مساله قرارگرفتن شركت ملي فرش ايران در زيرمجموعه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، خبر از تشكيل در وزارت بازرگاني مي‌دهد و ابراز اميدواري مي‌كند كه با آسيب‌شناسي فرش ايران و صادرات آن در يك برش زماني دو ساله، امكان برون رفت از ركود كنوني فراهم ‌آيد و از مشكلات اين صنعت كاسته شود.‌

اما يك فرش خوب چگونه به دست مي‌آيد؟ يك فرش اعلا از مواد اوليه اعلا تشكيل مي‌شود. پشم آن، پشت گوسفند چيده شده و آهك زده نيست. گوسفند در منطقه كوهستاني و سبز چريده، نه در دامداري.‌پشم آن، چين بهاره است نه پاييزه. و رنگ آن، گياهي است نه شيميايي.‌

همين عوامل سنتي است كه قالي ايراني را در گيتي، شاخص و برجسته كرده است.‌

مهندس عبداله بهرامي رئيس اتحاديه بافندگان در گفتگو با روزنامه اطلاعات، استفاده از رنگ‌هاي شيميايي و صنعتي نامرغوب را آفت فرش ايراني مي‌خواند و مي‌گويد: رنگ‌هاي اعلا از آلمان وارد مي‌شود و بسيار كم است و ما اگر بخواهيم در جهان حرفي براي گفتن داشته باشيم بايد از رنگ‌هاي گياهي روناس و انار و... كه با گذشت زمان، رخشندگي بيشتري مي‌يابد، استفاده كنيم يا از رنگ‌هاي صنعتي درجه يك و همچنين از ابريشم طبيعي.‌

نوآوري‌

مهندس بهرامي در برابر اين پرسش كه آيا ما در برابر گستره نوآوري جهانيان، طرح‌ نويي در انداختيم يا نه. مي‌گويد: ما نيز تهي از ابتكار نبوديم. ما فرش‌هاي دورويي بافتيم كه هر دو طرف آن زيبا، چشم‌نواز و قابل استفاده است.‌

طرح‌هاي كوچك و آميخته از گليم و فرش و داراي نقش كوچك در ميانه كار، از ديگر طرح‌هاي نو است.‌

هريس چيان رئيس اتحاديه صادركنندگان فرش نيز در مورد نوآوري در عرصه فرش مي‌گويد: در استان فارس قالي‌اي توليد مي‌شود به نام گبه كه اين ظرفيت و خاصيت را دارد كه تا بي‌نهايت، بنا به درخواست خريدار و پسندبازار تغيير كند. استادان بافنده‌اي در اين استان هستند كه نمونه‌هاي بسيار جالبي از فرش گبه ارائه مي‌دهند كه توان رقابت با بهترين زيراندازهاي خارجي را دارد و به راحتي مي‌تواند پيروز ميدان بازار جهاني شود. در حال حاضر رقيب اصلي ما در اين زمينه، پاكستان است با رنگ معروف‌اش به نام چوبي. آن‌ها در بازار آمريكا بسيار خوب فروش دارند و گبه ايراني از اين ويژگي‌ برخوردار است كه با فرش پاكستان، شانه به شانه راه برود و حتي جلو بزند.‌

بازارهاي نو

هريس چيان در اين باره مي‌گويد: بازارهاي سنتي ما در اروپا و آمريكا از فرش‌هاي ايراني اشباع است و ما بايد در پي بازارهاي جديد در كره و ژاپن باشيم.‌

البته ژاپن در چند دهه اخير ثروتمند شده و پيش‌تر بازار جالب توجهي نبود. كره در سايه تبليغات گسترده خود توانسته، محصولات خود را وارد زندگي ما كند و اميدوارم ما هم بتوانيم از همين ابزار تبليغاتي و اطلاع‌رساني به شيوه كره‌اي، قالي ايران را به خانه آن‌ها ببريم.‌

وي مي‌افزايد: افزون بر كره، افريقاي جنوبي نيز بازار خوبي است و من شخصا در 30 سال گذشته به آنجا فرش برده‌ام. در گذشته و پيش از روي كارآمدن ماندلا و برقراري دمكراسي، انگليسي‌‌هاي دارامند، خريدار اصلي فرش ايراني بودند ولي اكنون با بهبود وضعيت مالي سياه‌پوستان و مردم بومي آنجا، طيف خواستاران فرش ايران، گسترده‌تر شده و مي‌تواند رونق بيشتري بيابد.‌

مجله فرش‌

هريس چيان با گفتن اين نكته، ادامه مي‌دهد: اين‌ها هستند كه ديدگاه خود را به شكلي حرفه‌اي به خريدار تحميل مي‌كنند و سليقه آن‌ها را به نفع ديدگاه‌هاي خود سمت مي‌دهند، بنابراين ما بايد به نقش تعيين‌كننده آن‌ها بها بدهيم و با رجوع به آن‌ها و تبليغات حرفه‌اي، هنر و ويژگي‌ قالي خود را به آن‌ها بشناسانيم. مسلما آن‌ها افراد هوشمندي هستند و تفاوت ماهوي قالي ايران را با مدل‌هاي بدلي تشخيص مي‌دهند و دست به انتخابي ارزشمند و احسن مي‌زنند.‌

هريس چيان مي‌گويد: بهترين تبليغات خارجي فرش ايراني مي‌تواند نشريات مد و دكوراسيون و معماري داخلي، خارجي‌ها باشد. براي همين اتحاديه ما مجله را به دو زبان فارسي و انگليسي و در شمارگان 2000 منتشر مي‌كند كه به آمريكا كه بازار اصلي و محوري ماست، نيز مي‌فرستيم و در كتابفروشي‌ها عرضه مي‌شود و نيز در برخي از فروشگاه‌هاي ‌آلمان نيز در ويترين قرار مي‌گيرد. البته بودجه ما اندك است ولي كوشش كرده‌ايم كه مجله حرفه‌اي با ويژگي فني ، چاپ خوب و با بهترين كاغذ چاپ شود.

نمايشگاه‌هاي فرش‌

در نمايشگاه فرانكفورت، به طرح توجه مي‌شود، كه عرصه‌اي براي شركت طراحان ما و به نمايش گذاردن آثارشان است؛ و نمايشگاه‌هانوفر نمايشگاه كف‌پوشان است و انواع زيراندازها معرفي مي‌شود كه مكان خوبي براي عرضه گبه و جاجيم ايران است. و در نمايشگاه كلن، دكوراتورها و معماران داخلي شركت دارند، كه بحث از همنشيني رنگ‌ها و مدل‌هاي روز است.‌

هريس چيان درباره نمايشگاه‌ها و نقش آن‌ها در بازاريابي مي‌گويد: نمايشگاه كيش در آغاز فعاليت خود، برنامه‌اش را بر جذب ثروتمندان و كشورهاي دور و بر خليج گذاشت و اهداف و انرژي خود را در اين راه متمركز كرد. البته نياز به زمان است تا درباره چگونگي بيلان كارش داوري شود. ولي موقعيت نمايشگاه‌هاي دتومكس در‌هانوفر آلمان به سبب كاهش قدرت خريد مردم، ناشي از ركورد اقتصاد جهاني، موقعيت جالبي نيست و گراني فرش ما نيز مزيد بر علت شده است.‌

مهندس عبدالله بهرامي در اين باره مي‌گويد: نمايشگاه‌هاي شهريور، تاثيري بر رونق بازار جهاني ندارد. هدف بايد جذب تاجران و بازرگانان و صادركنندگان فرش آن سوي مرز باشد و نه چند توريست انگشت‌شمار. در نمايشگاه كيش به جاي دعوت از تاجر ايراني، با آوردن هفتاد، هشتاد نفر از آن سوي مرزها و پرداخت هزينه سفر و اقامت‌شان، عملا هيچ كمكي به صدور فرش ايران نمي‌شود. در نمايشگاه آتلانتا نيز شركت ملي فرش ايران، اتحاديه بافندگان را در جريان قرار نداد كه شركت كنيم. تنها 80 نفر را براي ارزيابي بازار اعزام كردند.‌

بهرامي گرايش امروز بازار آمريكا را گرايش به فرش لوكس مي‌داند و مي‌گويد: در اطراف قم قالي‌هايي بافته مي‌شود با طرح و بافت چشمگير، كه مي‌تواند نمونه خوبي باشد براي پاسخگويي به نياز بازار جهان. و اين‌ها بايد نخست در نمايشگاه‌هاي جهاني معرفي و نمايش داده شوند تا مشتري، اين محصولات را بشناسد. ما بايد از امكان نمايشگاه‌ها استفاده كرده و براي اين نمونه‌هاي ارزشمند، تبليغات گسترده كنيم. بهرامي مي‌افزايد: برپايي نمايشگاه فرش، حمايت دولتي را مي‌طلبد.‌دولت تركيه همه هزينه نمايشگاه‌هاي توليد‌كننده‌هايش را از سفر و اقامت و اجاره نمايشگاه گرفته تا هزينه‌هاي جانبي پرداخت مي‌كند. براي همين است كه فرش لوكس تركيه‌اي بازار ايران را هم تسخير كرده و ما با قيمت 40 درصد بالاتر، توان رقابت با فرش لوكس تركيه را حتي در داخل نداريم.‌

بهرامي ادامه مي‌دهد: براي نمونه، قرار بود از تجارب تاجرهاي ايراني آن سوي مرزها استفاده شود، از شبكه‌ فروشنده‌هاي زنجيره‌اي برون‌مرزي دعوت شد، يك جشنواره برگزار شد و انجام چند سخنراني؛ ولي هيچ نرم‌افزار و نوشته مكتوب قابل استفاده‌اي براي دست‌اندركاران فرش در داخل منتشر و توزيع نشد. و اين نشان از هيچ ندارد مگر حلقه ارتباطي گمشده ما.‌

در اين باره، نگاه سعيد نعمان نيز انتقادي است:
افزون بر اين مانند نمايشگاه‌هاي چين و پاكستان، در همان محل نمايشگاه، بايد فرش به خريدار تحويل داده شود. همچنين نبايد خريدار را مستقيم وادار به خريد قالي كرد بلكه بايد غيرمستقيم با وي وارد معامله شد.

نگاه كارشناسانه‌

قالي ايران با همه قدمت، ناشناخته است و شناسايي آن بايد به روز و پيگير باشد. كمتر كسي است كه با ديدن قالي ما محل بافت آن را دريابد و ويژگي‌هايش را بازگويد. شناسايي‌نكردن خصوصيات يك فرش سبب مي‌شود خريدار، بي‌توجه به كاركرد آن، اقدام به خريد كند و سپس با استفاده نابجا و آسيب‌رسيدن به فرش، از خريد آن پشيمان شود و نتيجه بگيرد كه قالي ايران كم‌دوام است. بنابراين عرضه‌كنندگان فرش در بازارهاي خارجي، بايد با آموزش‌هايي بتوانند ويژگي قالي ايران را به خريدار خارجي بازگويند و به اين وسيله در خريدار ايجاد رغبت كنند.‌

بايد نگاه علمي و پژوهشگر در مقوله فرش، محور قرار گيرد و نگاه به آن نه مقطعي، كه استراتژيك باشد، مديريت سفارش‌پذيري جا بيفتد و توليد فله‌اي كنار گذاشته شود؛ بر توليدات خانگي و مواد اوليه آن‌ها نظارت فني اعمال شود. كندي در تحويل به موقع، در شمار آسيب‌شناسي فرش ايران است كه بايد به آن شتاب بخشيد و اين كار به گفته دكتر فرجي، مگر با ايجاد كارگاه‌هاي متمركز و زيرپوشش قراردادن كارگاه‌هاي غير متمركز با مديريت متمركز، شدني نيست.‌

اگر بافنده‌ها در كارگاه‌هاي متمركز جمع شوند، ديگر دغدغه فروش نخواهند داشت. ولي بافت فرهنگي و اعتقادات بومي، مانع از خروج بافنده از خانه است و براي حل اين مشكل به گفته دكتر مرتضي فرجي، تنها مي‌توان به بافنده‌ها طرح و نقشه‌ سفارشي و مواد اوليه درجه يك داد و ياري‌شان كرد كه براي جمع كوچك خود جواز كار بگيرند تا راه براي دريافت وام از طريق تشكيلات فرش فراهم شود. بيمه درماني و بيمه تامين اجتماعي نيز بايد نه تنها بافندگان كه همه دست‌اندركاران از شمار طراح، رنگرز، رفوگر و ديگر كارگران را پوشش دهد.‌

كارشناسان بر اين باورند كه فرهنگ‌سازي استفاده از فرش، سبب رونق بازار مي‌شود و لازم است بازارهاي نو و مشتريان كليدي و كانال‌هاي توزيع و توجه به سليقه خريدار مدنظر قرار گيرد. گرچه مطالعات علمي كارشناسانه، هزينه‌بر است ولي مي‌ارزد كه در اين راه سرمايه‌گذاري انجام گيرد و راه‌هاي نوين توليد انبوه با كيفيت بالا و البته ارزان، بازشناخته شود. افزون بر اين‌ها طرح نو در انداختن و به روز بودن فرش ايراني، گريزناپذير است؛ و اين كه ببينيم چگونه و به چه ترفندي، كشورهاي رقيب، پيش رفته‌اند، و ما واپس مانده‌ايم. بازشناسي تجارب رقيبان و آشنايي با فرهنگ كشورهاي هدف، كمك زيادي مي‌تواند به ما بكند كه با هماهنگي با باورها و سلايق آن‌ها گام به بازارشان بگذاريم. همچنين همگي باور دارند كه گردآوري داده‌ها از سايت‌هاي اينترنتي تاجراني كه در كشورهاي هدف، فعال‌اند، تهي از فايده نيست.‌

ع. درويشي‌

جمعه|ا|16|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 183]