سوريه، حماس و بازي برد- برد اتحاديه عرب

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: سوريه، حماس و بازي برد- برد اتحاديه عرب
خبرگزاري فارس: در اين راستا به نظر مي رسد اتحاديه عرب مسائل پيش روي حماس را كه با مسئله آشتي ملي و فرآيند احياي صلح روبروست، مورد توجه قرار داده و قصد دارد با دادن نقش ميانجيگرانه به حماس آنان را از جبهه مقاومت و گفتمان قبلي خود دور نگه داشته و سياست هاي راهبردي و منطقه اي خود را پيش برند.

در راستاي حوادثي كه بعد از خيزش كشورهاي اسلامي يكي پس از ديگري به وقوع پيوست، حوادث سوريه ماهيت منحصر به فرد و خاصي در منطقه داشته است. حوادث اين كشور از طرفي تاثيرات فراواني از قيام هاي مدني كشورهاي خاورميانه و شمال آفريقا گرفته است و از طرفي تاثيرات زيادي بر آن و كشورهاي ديگر منطقه گذاشته است.

اتحاديه عرب در روزهاي اخير نقش فعالي در جريانات سوريه داشته است و با توافقي كه بين سوريه و اتحاديه عرب به وجود آمده است. موضوع گزارش ناظران اتحاديه عرب در سوريه مي تواند تاثيرات جديدي بر روند مسائل سوريه داشته باشد. همچنين اتحاديه عرب از حماس خواسته است در مسائل سوريه وارد شده و به نوعي بتواند نقش ميانجي را بين سوريه و اتحاديه عرب داشته باشد. در اين نوشتار سعي مي شود ضمن نگاه به روند اين اتفاقات، نقش اتحاديه عرب در مسائل سوريه و همچنين روابطش با حماس مورد بررسي قرار گيرد.

در ابتدا بايد اشاره كرد چند نكته مهم و كليدي وجود دارد كه سوريه و اتفاقات آن را از ديگر كشورهاي انقلابي خاورميانه متمايز مي كند. اين تفاوت ها به دو شكل دروني و بروني مي باشند. اول اينكه بشار اسد به مانند ديگر حاكمان ديكتاتور منطقه ساليان درازي بر سر حكومت نبوده است و به واقع نمي توان اعتراضات و خيزش هاي مردمي سوريه را معلول عمر دراز حكومت بشار اسد به مانند مبارك، بن علي يا قذافي دانست.

ريشه نا آرامي ها را مي توان در تحقير سوريه به خاطر عدم موفقيت هاي مختلف، مسئله بلندي هاي جولان و منازعه با اسرائيل و همچنين ساختار اصلاح نشده سوريه بعد از حافظ اسد جستجو كرد. بدين جهت معترضان حكومت در طول اين ساليان شكل گرفته اند. همچنين سوريه و دولت بشار اسد بر خلاف ديگر دولت هاي برافتاده در خاورميانه توانسته است طرفداران خود را در مقابل معترضان به خيابان ها بريزد و تنها نبودن خود را به رخ ديگران بكشد. مردمي كه در حمايت از اسد به خيابان ها مي آيند هر چند اگر به قوت تبليغات دستگاه هاي دولتي باشد، بار معنايي زيادي در مقايسه با ديگر حكومت ها دارد.

از طرفي ديگر در بعد خارجي مسئله از پيچيدگي هاي ديگري برخوردار است. ديگر همسايگان و بازيگران منطقه اي و فرا منطقه اي نيز در مسائل سوريه دخيل بوده اند. سوريه به مانند ايران در جبهه مقاومت قرار دارد و به نوعي مي توان گفت، قدرت هاي منطقه اي ديگر كه مخالف گفتمان مقاومت هستند خواستار دگرگوني حكومت در سوريه هستند و به عبارت ديگر كاتاليزور مسائل سوريه محسوب مي¬ شوند.

به نظر مي رسد ورود هئيت اعزامي اتحاديه عرب به سوريه نتيجه مصلحت طلبي دو طرف بوده است. زماني اتحاديه عرب و سوريه در مورد اعزام ناظران اتحاديه به توافق رسيدند كه هم رژيم سوريه در جهت پايان دادن به بحران داخلي خود نياز به زمان بيشتري داشت و از طرف ديگر فراهم شدن شرايط براي دخالت نظامي خارجي از طريق ارجاع پرونده سوريه به سازمان ملل و رسيدن به اتفاق نظر در شوراي امنيت نياز به فرصت بيشتري داشت.

از اين جهت كه سوريه در جبهه مقاومت و حامي آرمان فلسطين بوده است و اينكه همراه با ايران ، سوريه يكي از متحدان اصلي منطقه اي حماس است و دمشق مقر اصلي حماس در خارج از نوار غزه است مي تواند دليلي بر درخواست اتحاديه عرب در ورود حماس به مسائل سوريه باشد. با اين حال، قيام عليه حكومت بشار اسد روابط ميان اين دو را تيره و تار كرده است.

هرچند دفتر مركزي حماس در دمشق است اما اعتراضات چندماهۀ سوريه تنش هايي در روابط حماس و حكومت دمشق پديد آورده، به طوري كه حماس حاضر نشده است در اردوگاه هاي آوارگان فلسطيني در سوريه تظاهرات حمايت از بشار اسد را برگزار كند. اين موضوع باعث تحركات نسبي حماس در جهت انتقال دفتر خود از سوريه به اردن يا قطر شده است.

نبيل العربي دبير كل اتحاديه عرب كه پس از جلسه اي در قاهره در كنار خالد مشعل ايراد سخن مي كرد، گفت كه در ديدار روز جمعۀ خود درقاهره با خالد مشعل رهبر حماس، ‌از او خواسته است از حكومت سوريه بخواهد به خشونت پايان دهد. العربي همچنين گفت: «من امروز از طريق آقاي مشعل پيامي براي مقام هاي سوريه فرستادم. به آن ها مي گويم كه ناگزيرند با صداقت و شفافيت كار كنند و به خشونت ها پايان دهند.» خالد مشعل در متقاعد كردن سوريه به امضاي طرح اتحاديه عرب نيز نقش داشته است. بر اساس توافقنامه اي كه دولت سوريه با اتحاديه عرب امضا كرده است، اين كشور بايد كشتار معترضان را متوقف كند در غير اين صورت با تحريم هاي بيشتري مواجه خواهد شد. در اين راستا مشعل گفت: «ما در حماس و خودم شخصا از زمان آغاز بحران، تلاش زيادي براي حل اين بحران از طريق يك راه حل سياسي كرده ايم و ما بايد اين تلاش ها را در اين راستا هدايت كنيم تا بتوانيم خونريزي در سوريه را متوقف كنيم.»

همچنين العربي به اين نكته اشاره كرد كه هنوز هم كارهايي انجام مي شود تا با توجه به توافقات ناظران اتحاديه عرب و سوريه، نيروهاي نظامي از شهرها عقب نشيني كنند و هزاران زنداني بازداشت شده از قيام ماه مارس گذشته آزاد شوند. به نظر مي رسد كه ناظران اتحاديه اروپا براي تحقق بخشيدن به وضعيت توقف خشونت، تحقق بخشيدن به آزادي بازداشت شدگان و همچنين تحقق خروج وسايل نقليه نظامي تلاش مي كنند. اما از طرفي توجه به حضور ناظران اتحاديه عرب نيز از بعدي ديگر در روند گزارش هاي آنان در مسائل سوريه مهم است.

هر چند نبيل العربي اعلام كرده است كه هيچ يك از ناظران حق اظهارنظر در خصوص وضعيت سوريه به طور شخصي نداشته و تنها گزارش اتحاديه عرب كه قرار است بعد از بازگشت ناظران تنظيم شود از وجاهت و اعتبار برخوردار است اما بايد توجه كرد كه اين ناظران به طور دقيق از كشورهاي ديگري به سوريه اعزام نشده اند. هر چند اين ناظران مليت هاي ديگري دارند اما آنان كارمندان محلي هستند كه در دفاتر اتحاديه عرب در شهرهاي مختلف سوريه كار مي كنند. از اين رو گزارش آنان و نتيجه اي كه در بر خواهد دشت مي تواند از ابعاد مختلف در آينده مورد بررسي قرار گيرد.

دو نكته در مورد مسائل فوق از اهميت بيشتري برخوردار است. اول اينكه مسائل سوريه باعث توجه به حماس گرديده و در اين راستا حماس خواستار انتقال دفتر خود از سوريه به كشوري ديگر شده است و نكته دوم اينكه اين مسائل باعث نزديكي اتحاديه عرب به حماس و دادن نقش به آن گرديده است.

در اين راستا به نظر مي رسد اتحاديه عرب مسائل پيش روي حماس را كه با مسئله آشتي ملي و فرآيند احياي صلح روبروست، مورد توجه قرار داده و قصد دارد با دادن نقش ميانجيگرانه به حماس آنان را از جبهه مقاومت و گفتمان قبلي خود دور نگه داشته و سياست هاي راهبردي و منطقه اي خود را پيش برند. اتحاديه عرب كه خود در سال ۱۹۶۵ باني تشكيل ساف (سازمان آزادي بخش فلسطين) بوده است در اين برهه زماني نيز به دنبال احياي آن توسط حماس و شكل گيري ساف جديد با رهبري جديد حماس و سياستگذاري هاي اتحاديه عرب مي باشد. اتحاديه عرب كه شايد به روند آشتي ملي زياد اميدوار نيست، در صدد است با احياي ساف با رهبران جديد بتواند نقش موثرتري در مسائل فلسطين و روند سازش داشته باشد و همچنين از حالت تهاجمي و مقاومت محور بودن آن بكاهد.

اتحاديه عرب كه در اين روند مي تواند نقش فعالي داشته و سياست هاي خود را پيش ببرد، با ورود به مسائل سوريه ترتيبات جديدي را به وجود آورده است. از يك سو مي تواند با نقشي كه در سوريه بازي خواهد كرد به اهداف كوتاه مدت و ميان مدت خود در ابعاد مسائل خاورميانه عربي برسد و از جهتي ديگر با همراه كردن حماس در مسائل سوريه و ورود خود در روند آشتي ملي و احياي ساف در پرتنش ترين موضوع خاورميانه يعني مسئله فلسطين – اسرائيل فعاليت كند. اين موضوع بدون آنكه در نظر بگيريم چه نتايجي براي سوريه و حماس خواهد داشت به نوعي يك بازي برد – برد براي اتحاديه عرب و اعضاي مطرح آن است تا بتواند در مسائل منطقه اي نقشي فعال داشته باشد.

از طرفي بايد به اين نكته توجه كرد كه حماس مي تواند با تحليل واقع بينانه قضايا و دور انديشي در مسائل منطقه اي و اهداف خود در فلسطين، روابط خود را با سوريه به شكل عاقلانه و از منظري دوستانه ادامه دهد و از تحركات عجولانه در موضوع خروج خود از سوريه خودداري كند. اين موضوع با توجه به پيروزي اسلام گرايان در انتخابات كشورهاي ديگر منطقه و پيوستن نسبي آن ها به گفتمان مقاومت قابل تحليل است. حماس در هر حالت گروهي فلسطيني و در پي آرمان فلسطينياني است كه سوداي برپايي كشوري مستقل در اذهان خود دارند. در اين راستا حماس با ايفاي نقش موثر در مسائل سوريه و بهبود روابط خود در نظام بين الملل و نشان دادن رفتارهاي ديپلماتيك مي تواند ثابت كند شخصيت رهبري گروه هاي فلسطيني را دارد و مي تواند در روند دولت ملت سازي گام هاي اساسي برداشته و به صورت تدريجي در صدد از بين بردن شكاف هاي جامعه فلسطين برآيد.

محمد اكبري/

منبع:‌رصد

انتهاي متن/

سه|ا|شنبه|ا|11|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 323]