نگاهي به كارنامه درخشان انقلاب در عرصه فناوري و دانش افزايي

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نگاهي به كارنامه درخشان انقلاب در عرصه فناوري و دانش افزايي
خبرگزاري فارس: در اينجا مروري كوتاه به دستاوردهاي انقلاب اسلامي در زمينه تحقيقات بيوتكنولوژي , سلامت و بهداشت و نيز توسعه دانشگاهها و مراكز آموزش عالي خواهيم داشت .

هم اكنون در سي امين سال پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي ايران قرار داريم . طي اين سالها , انقلاب اسلامي كارنامه درخشاني را در عرصه هاي مختلف اقتصادي , اجتماعي , سياسي , فرهنگي , علمي , آموزشي و پژوهشي برجاي است .
در اينجا مروري كوتاه به دستاوردهاي انقلاب اسلامي در زمينه تحقيقات بيوتكنولوژي , سلامت و بهداشت و نيز توسعه دانشگاهها و مراكز آموزش عالي خواهيم داشت .

فناوري سلولهاي بنيادي
دسترسي انسان به فناوري تكثير سلولهاي بنيادي و بكارگيري آنها براي توليد سلولهاي ديگر , از جمله مباحث نوين در علوم زيستي است . انتظار مي رود اين فناوري در سال هاي آتي , انقلاب بزرگي را در عرصه هاي علوم گوناگون بويژه پزشكي پديد آورده و در درمان برخي بيماريهاي صعب العلاج انسان مفيد واقع شود. در اين مقال به گوشه اي از فعاليتها و دستاوردهاي محققان كشور در دستيابي به فناوري تكثير و تمايز سلولهاي بنيادي اشاره مي كنيم .
خوشبختانه همگام با پيشرفت هاي اخير دنيا در زمينه سلولهاي بنيادي , اين موضوع در كشور ما نيز مورد توجه قرار گرفته و فعاليتهاي خوبي توسط چند مركز پژوهشي و دانشگاهي در اين مورد , انجام گرفته است . براي مثال , عليرغم مشكلات موجود , محققان كشورمان در پژوهشكده رويان و دانشكده پزشكي دانشگاه تربيت مدرس تحقيقات ارزنده اي در اين باره انجام داده اند كه دستاوردهاي ارزشمندي به همراه داشته است .

پژوهشكده رويان
پژوهشكده علوم سلولي و ناباروري رويان , يكي از مراكز تحقيقاتي وابسته به جهاد دانشگاهي است كه در زمينه بهداشت باروري و علوم توليد مثل فعاليت مي كند. اين مركز در كنار فعاليتهاي درماني و سرويس دهي به زوج هاي نابارور , بخش اصلي فعاليتهاي خود را در حوزه امور پژوهشي و آموزشي متمركز كرده و در قالب چندين گروه تخصصي در زمينه علوم باروري و توليد مثل مي پردازد.
محققان اين پژوهشكده در موفقيتهايي نظير تولد اولين مورد نوزاد با استفاده از جنين منجمد در ايران در سال 1375 و تولد اولين » با استفاده از اسپرم منجمد شده يك فرد بيضه برداري شده در سال 1378 , در سال 1382 مي توانستند با ICSI نوزاد حاصل از روش « كشت و تكثير نخستين دوره از سلولهاي بنيادي جنين انسان (بن ياخته هاي جنيني ) در ايران به فناوري توليد سلولهاي بنيادي جنين انسان دست پيدا كنند.
پژوهشكده رويان در كنار ارائه خدمات درماني به زوج هاي نابارور كه از سال 1370 آغاز شده و همچنان ادامه دارد , بخش عمده اي از فعاليتها و نيروي خود را در امر پژوهش متمركز نموده است . فعاليتهاي اين مركز كه از سال 1372 آغاز شده در قالب پنج گروه تخصصي شامل جنين شناسي , ژنتيك ناباروري , ناباروري مردان , ناباروري زنان و بهداشت و اپيدميولوژي انجام مي گيرد.
در گروه جنين شناسي , روي كشت جنين در شرايط آزمايشگاهي و بررسي خصوصيات سلولي و مولكولي آن كار مي شود. محققان اين بخش كه تقريبا از سالهاي 1374 و 1375 , كار روي جنين و سلولهاي جنيني را آغاز نموده اند . در سال 1379 , پروژه اي را تحت عنوان سلولهاي بنيادي در پژوهكشده رويان مطرح كردند . در سال 1381 , يكي از محققان اين مركز , براي ادامه تحقيقات در زمينه توليد و پرورش سلولهاي بنيادي جنيني , عازم يكي از دانشگاههاي استراليا شده و طي دوره پژوهشي خود , موفق به توليد چهار رده مختلف از سلولهاي بنيادي جنيني موش شد. پس از بازگشت محقق ياد شده به ايران , آزمايشگاهي تحت عنوان آزمايشگاه بن ياخته ها در پژوهشكده راه اندازي شده و تحقيق برروي سلولهاي بنيادي جنين انسان در آنجا شروع گرديد. خوشبختانه مجموعه اين فعاليتها باعث شد تا كشور ما به توانايي توليد و پرورش سلولهاي بنيادي جنيني انسان دست پيدا كند.
برخي فعاليتهاي پژوهشكده رويان در زمينه سلولهاي بنيادي جنيني

تحقيقات و فعاليتهاي پژوهشكده برروي اين سلولها در چند محور متمركز است : توليد سلولهاي عضلاني قلب , توليد سلولهاي عصبي , توليد سلولهاي خون ساز و توليد سلولهاي مولد هورمون انسولين با استفاده از سلولهاي بنيادي جنيني در محيط آزمايشگاه .
براساس اظهارات محققان پژوهشكده رويان , در مورد سلولهاي عصبي موفقيتهاي بسيار خوبي آمده است , بطوريكه با تمايز سلولهاي بنيادي جنيني , كلاف هاي بسيار بزرگي از سلولهاي عصبي ايجاد مي شوند.
محققان اين پژوهشكده همچنين موفق شدند با تمايز جهت دار سلولهاي بنيادي جنيني انسان , سلولهاي بخش اندوكريني پانكراس را توليد كنند. سلولهاي بخش اندوكريني پانكراس انساني شامل سلولهاي مولد انسولين انساني , سلولهاي مولد هورمون گلوكاگون , سوماتواستاتين و پانكراتين پلي پتپيدي است . اين موفقيت يك گام مهم براي درمان بيماران ديابت نوع اول در جهان محسوب مي شود و اين اميد را بوجود آورده است كه در آينده اي نزديك , با پيوند سلولهاي انسولين ساز به انسان , راه درمان قطعي بيماري ديابت نوع اول هموار گردد.
دانشكده پزشكي دانشگاه تربيت مدرس
گروه هماتولوژي دانشكده پزشكي دانشگاه تربيت مدرس نيز از جمله مراكز دانشگاهي كشور است كه فعاليتهايي را در زمينه سلولهاي بنيادي انجام داده كه طرحهايي نيز در اين راستا انجام مي دهند. تكثير سلولهاي بند ناف و تمايز سلولهاي بنيادي بالغ به سلولهاي قلبي , عصبي و استخواني , از جمله دستاوردهاي محققان اين گروه در زمينه سلولهاي بنيادي مي باشد.
برخي فعاليتهاي دانشگاه تربيت مدرس در زمينه سلولهاي بنيادي بالغ

1 ـ تكثير سلولهاي بنيادي بند ناف بمنظور درمان افراد سرطاني
يكي از مشكلات پيوند مغز استخوان , عدم سازگاري سنجي شخص گيرنده با شخص دهنده است . اين موضوع يعني ناسازگاري سنجي حتي ممكن است باعث مرگ شخص گيرنده شود. از طرفي بدليل كمبود تعداد افراد داوطلب براي اهداي مغز استخوان , امكان يافتن نمونه هاي سازگار با فرد بيمار دشوار است . از آنجايي كه سلولهاي بنيادي بند ناف , در مراحل اوليه تكامل قرار دارند , سازگاري آنها با شخص گيرنده بيشتر است و در زمان انتقال به شخص بيمار , كمتر پس زده مي شوند. بنابر اين با تبديل سلولهاي بنيادي بند ناف به سلولهاي مغز استخوان و پيوند آنها به بيمار مي توان تا حد زيادي با مشكل پس زدگي مقابله نمود , ضمن اينكه اين سلولهاي بنيادي , از خون بند ناف و بلافاصله بعد از تولد نوزاد جداسازي مي شوند و لذا بعيد است كه مشكلات اخلاقي خاصي داشته باشند. از ديگر مزاياي سلولهاي بنياد بند ناف مي توان به فقدان عفونت ويروسي و سرعت بهبود اشاره كرد.
2 ـ تبديل سلولهاي بنيادي بالغ به سلولهاي قلبي
در دانشگاه تربيت مدرس , سلولهاي بنيادي بالغ در محيطهاي كشت ويژه به سلولهاي قلبي تبديل شده اند كه داراي ضربان خاص اين سلولها بوده اند. در اين روش , مراحل مختلف تمايز از يك سلول بنيادي به سلول قلبي , توسط ميكروسكوپ فاز معكوس فيلمبرداري و به رايانه منتقل شده است . ضمن اينكه محققان اين مركز , جهت تشخيص تمايز و تشكيل سلولهاي قلبي , فقط به داشتن ضربان آنها اكتفا نكرده و تست هاي تكميلي را در اين خصوص انجام داده اند.
3 ـ توليد سلول استخواني با استفاده از سلولهاي بنيادي بالغ
باتوجه به اهميت تبديل سلولهاي بنيادي بالغ به سلولهاي استخواني و كاربرد آن در ترميم بافت هاي استخواني آسيب ديده , اين مورد نيز در دانشگاه تربيت مدرس مورد توجه قرار گرفته است . تاكنون مراحل اوليه تمايز با موفقيت انجام شده است و براي تشخيص كسيته شدن در اين سلولها , از تست اختصاصي آن يعني آليزانيد و براي تعيين و تاييد تمايز , از آزمون آلكالان فسفاتاز استفاده شده است , كه هر دوي اين آزمونها دوره تمايز را مورد تاييد قرار داده اند.

از جمله اهداف آينده محققان دانشگاه تربيت مدرس , مي توان به توليد سلولهاي غضروفي و پوستي با استفاده از سلولهاي بنيادي بالغ اشاره كرد.
حوزه بهداشت و درمان
يكي از اهداف انقلاب اسلامي بالا بردن سطح سلامت و ايجاد شرايط لازم براي دسترسي عادلانه و فراگير آحاد مردم به خدمات بهداشتي و درماني مناسب بود. به همين منظور از آغاز انقلاب اسلامي , وزارت بهداشت از جمله وزارتخانه هاي فعال ايران سعي در حفظ , تامين و ارتقاي سلامت مردم جامعه داشت و براي رسيدن به اهداف خود اقدام به تامين نيروي انساني ورزيده , تاسيس مراكز درماني و ساخت بيمارستانها , ارتقا سطح كيفيت تجهيزات پزشكي و نيز دادن آموزش و بالا بردن سطح آگاهي مردم نسبت به بيماريها و آموختن روشهاي پيشگيري از آنها كرد.
پس از انقلاب اسلامي تعداد دانشكده هاي گروه علوم پزشكي و نيز اعضاي هيات علمي اين دانشكده ها روند رو به رشدي يافت در نتيجه بر ظرفيت پذيرش دانشجو در رشته هاي مختلف پزشكي بطور چشمگيري افزوده شد تا نياز كشور به پزشك برآورده شود.
موضوع مهمي كه در سالهاي 59 و 60 به عنوان اولويت خاص مطرح شد , كمبود شديد نيروي انساني پزشكي در اكثر نقاط كشور بود , به گونه اي كه در بعضي از نقاط كشور براي هر 18 هزار نفر يك پزشك وجود داشت و اين موضوع باعث جذب هزاران پزشك خارجي شده بود. علاوه بر اين تربيت دانشجويان گروه پزشكي در بيمارستانهاي تخصصي وابسته به دانشگاهها انجام مي شد و با وزارت بهداري و كل جامعه ارتباطي نداشت و اين امر سبب شده بود كه آموزش پزشكي فاقد جنبه هاي جامعه نگر باشد. با تشكيل ستاد انقلاب فرهنگي در سال 59 , گروه پزشكي اين ستاد , بازنگري برنامه هاي آموزش پزشكي را برعهده گرفت و پس از بررسيها و پژوهش هاي فراوان , نهايتا در سال 64 , وزارت بهداشت , درمان و آموزش پزشكي تشكيل شد و متعاقب آن دانشگاهها و دانشكده هاي علوم پزشكي در سال 65 ايجاد شده و به اين ترتيب آموزش و پژوهش در شبكه هاي بهداشتي و درماني كشور شكل تازه اي به خود گرفت و ارتباط بين دانشگاهها و شبكه در همه ابعاد مستحكم تر شد.
تعداد دانشجويان دانشگاههاي علوم پزشكي و تعداد دانشگاهها بويژه در مناطق محروم افزايش يافت و پذيرش دانشجو و اعضاي هيات علمي نيز از روند رو به رشدي برخوردار شد . تعداد دانشكده هاي گروه علوم پزشكي با رشد 10 برابر نسبت به سال 57 , هم اكنون به 110 دانشكده رسيده است كه 77 دانشكده پزشكي , دانشكده دندانپزشكي و داروسازي جزيي از آن است . ظرفيت پذيرش دانشجو در رشته پزشكي در طي سالهاي دهه 60 افزايش چشمگير داشت و از سالهاي دهه 70 به بعد , با تعديل نسبي ساليانه 3500 تا 4500 دانشجو در مقطع دكتراي حرفه اي , (پزشكي , دندانپزشكي و داروسازي ) در دانشگاههاي دولتي و غيردولتي (آزاد) پذيرفته مي شوند.

در زمينه تربيت نيروي متخصص پزشكي هم رشته هاي تخصصي گسترش يافت و پذيرش دانشجو در اين مقاطع افزايش داده شد. و 800 دانشجوي PhD هم اكنون ساليانه 1400 دستيار تخصصي باليني , 400 دانشجوي فوق تخصص و فلوشيپ , 140 دانشجو كارشناسي ارشد در زمينه هاي مختلف پزشكي تربيت مي شوند.
يكي ديگر از دستاوردهاي بزرگ انقلاب اسلامي در زمينه بهداشت , تاسيس شبكه هاي بهداشتي درماني بمنظور كمك رساني به مردم است كه از كوچكترين روستاها تا شهرهاي بزرگ كشور را تحت پوشش قرار مي دهند , اين شبكه ها همراه با بيمارستانها و پلي كلينيك هاي تخصصي و بيمارستانهاي دانشگاهي با خدمات فوق تخصصي و مراكز بهداشتي درماني كشور را تشكيل مي دهند.
توسعه بيمارستانها طي سالهاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي و حتي با وجود محدوديتهاي اعتباري زمان جنگ نيز ادامه يافت و سالانه بطور متوسط 9 بيمارستان جديد در كشور احداث شده است . در حاليكه در سال 1357 , تنها 37 درصد شهرهاي كشور داراي بيمارستان بودند , اين رقم هم اكنون به بيش از 93 درصد رسيده است . هم اكنون تعداد بيمارستانهاي فعال كشور و تخت بيمارستاني ثابت به ترتيب 803 و 119 هزار مي باشد در حاليكه در سال 1357 اين ارقام 524 و 55 هزار بوده است .
همچنين در راستاي دسترسي آحاد مردم به خدمات درماني , طرح « ارجاع خدمات درماني سرپايي » و « پزشك خانواده » تدوين شده و با پوشش بيمه خدمات درماني , در حال اجراست .
يكي ديگر از امور مهم و حساس در وزارت بهداشت , درمان و آموزش پزشكي , دارو و مسائل مربوط به آن است . امروزه بيش از 95 درصد از نياز دارويي كشور در داخل كشور توليد مي شود در حاليكه اين رقم قبل از انقلاب اسلامي تنها 25 درصد بوده است . هم اكنون 1154 قلم دارو در كشور توليد مي شود , تعداد پروانه هاي ساخت دارو نيز به حدود 2200 مورد مي رسد . همچنين تعداد مواد موثر دارويي كه در حال حاضر در كشور توليد مي شود به 91 قلم رسيده است . در سال 83 تعداد 3 قلم دارو با فناوري بيوتكنولوژي در كشور توليد شده و پروژه بسيار مهم توليد داروهاي ضد سرطان در كشور نيز در سال 85 به ثمر رسيد .
از آنجا كه بهداشت يكي از شاخصهاي توسعه كشورها به شمار مي رود و امروز پيشگيري بيش از درمان مورد توجه قرار دارد از اين رو مسئولان بهداشت ايران پس از پيروزي انقلاب اسلامي , طي طرحهاي گسترده واكسيناسيون نظير واكسيناسيون فلج اطفال , ديفتيري , كزاز و از بسياري از بيماريهاي مسري پيشگيري كرده اند.

حوزه علمي و آموزشي
انقلاب اسلامي در عرصه هاي مختلف علمي و آموزشي نيز كارنامه درخشاني دارد. امروزه مردم ايران اسلامي , بوضوح نتيجه اقدامات صورت گرفته در اين حوزه ها را مشاهده مي كنند. روزي نيست كه از نوآوري و خلاقيتهاي ارائه شده توسط جوانان پژوهشگر ايراني در رشته هاي مختلف علمي , علوم پايه , علوم انساني , بيوتكنولوژي , فني و مهندسي , كشاورزي , هنر و صنايع دفاعي در رسانه ها خبري انعكاس داده نشود.
امروزه ايران اسلامي در المپيادهاي علمي جهاني , نظير رياضي , فيزيك , شيمي , كاميپوتر و غيره حضوري فعال و چشمگير دارد به گونه اي كه به عنوان يك كشور صاحب نام شناخته شده است و در رديف 10 كشور برتر جهان در رقابتهاي المپيادي دانش آموزي و دانشجويي قرار گرفته است .
از دستاوردهاي مهم آموزش عالي كشور در دوران پس از انقلاب اسلامي , تاسيس صدها دانشگاه و موسسه آموزش عالي است كه توانسته است سطح كيفي آموزش را ارتقا داده و با تاسيس دوره هاي مختلف تحصيلات تكميلي بويژه دكتراي تخصصي , مشكل اعزام دانشجو به خارج از كشور را جهت كسب مهارتهاي علمي رفع كند.
تعداد دانشجو در سال 1357 به حدود 160 هزار نفر بالغ مي شد اما با توسعه مراكز آموزش عالي دولتي و غيردولتي بويژه دانشگاه آزاد اسلامي و مراكز تربيت معلم و دانشگاه جامع علمي كاربردي , تعداد دانشجويان شاغل به تحصيل در كشور هم اكنون به رقم حدود 3,5 ميليون نفر رسيده است .
همچنين پس از پيروزي انقلاب اسلامي به فرمان حضرت امام خميني (ره ) رهبر كبير انقلاب اسلامي , سازمان نهضت سوادآموزي براي مقابله با جهل و بيسوادي در كشور شكل گرفت . اين سازمان توانست با فعاليتهاي چشمگير در امر مبارزه با بيسوادي , توزيع متناسب امكانات آموزشي بين زنان و مردان سوادآموز در شهرها و روستاها , درصد بالايي از زنان و مردان بي سواد را با برگزاري دوره هاي آموزشي وارد دانشگاههاي معتبر كشور باسواد كند و به همين دليل اين سازمان به دفعات از سوي سازمان علمي فرهنگي ملل متحد (يونسكو) مورد تشويق و تقدير قرار گرفته است .
خوشبختانه همگام با پيشرفت هاي اخير دنيا در زمينه سلولهاي بنيادي , اين موضوع در كشور ما نيز مورد توجه قرار گرفته و فعاليتهاي خوبي توسط چند مركز پژوهشي و دانشگاهي در اين مورد انجام گرفته است
درمان ناباروري زوج هاي نابارور از طريق سلولهاي بنيادي جنيني , تكثير سلولهاي بند ناف و تمايز سلولهاي بنيادي بالغ به سلولهاي قلبي , عصبي و استخواني كه در درمان بسياري از بيماريهاي صعب العلاج انسان نقش بسزايي دارند , از دستاوردهاي محققان كشور در زمينه سلولهاي بنيادي است
تعداد دانشكده هاي گروه علوم پزشكي با رشد 10 برابر نسبت به سال 57 , هم اكنون به 110 دانشكده رسيده است كه 77 دانشكده پزشكي , دندانپزشكي و داروسازي جزيي از آن است
در حاليكه در سال 1357 , تنها 37 درصد شهرهاي كشور داراي بيمارستان بودند , اين رقم هم اكنون به بيش از 93 درصد رسيده است
امروزه بيش از 95 درصد از نياز دارويي كشور در داخل توليد مي شود در حاليكه اين رقم قبل از انقلاب اسلامي تنها 25 در صد بوده است
تعداد دانشجويان در سال 1357 به حدود 160 هزار نفر بالغ مي شد اما با توسعه مراكز آموزش عالي دولتي و غيردولتي تعداد دانشجويان شاغل به تحصيل در كشور هم اكنون به حدود 3,5 ميليون نفر رسيده است.

نويسنده:سيد محمدرضا گتميري
.................................................................................................
منبع: جمهوري اسلامي
انتهاي پيام/

چهارشنبه|ا|16|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]