گزارش خبري مهر/آيين پيرشاليار نماد عيني مشاركت مردم در مناسبتهاي اجتماعي

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش خبري مهر/آيين پيرشاليار نماد عيني مشاركت مردم در مناسبتهاي اجتماعي
سنندج - خبرگزاري مهر: آئين باستاني "پيرشاليار" كه هر ساله دو بار در روستاي "اورامان تخت" در كردستان برگزار مي شود نماد عيني مشاركت و حضور فعال مردم در مناسبتهاي اجتماعي است.

به گزارش خبرنگار مهر در سنندج، آئين باستاني پيرشاليار هر ساله در فصل زمستان برگزار مي شود كه اين مراسم نماد عيني از مشاركتهاي فعال مردم در مناسبت هاي مختلف اجتماعي و فرهنگي است.

اين مراسم كه هر سال در آخرين چهارشنبه و پنج شنبه منتهي به نيمه بهمن ماه برگزار مي شود آئيني است كه بعضي از مورخان تاريخ برگزاري آن را به بيش از يك هزار سال قبل نسبت مي دهند.

اورامان روستاي نمونه گردشگري كشور

پس از پشت سرگذاشتن كوه هاي سربه فلك كشيده و عبور از جاده هاي پر پيج و خم و گذر در مسير رودخانه سيروان كه با آرامش خاصي همراه است، در دل كوه هاي سربه فلك كشيده رشته كوه هاي زاگرس، به يكي از روستاهاي استان كردستان قدم مي نهي كه معماري آن زبانزد خاص و عام است كه اين روستا به عنوان يكي از قطبهاي گردشگري در سطح كشور نيز به ثبت رسيده است.

روستاي كه معماري ويژه و خاص آن در كنار طبيعتي بكر و زيبا كه به نوعي با آدم سخن مي گويد هم اكنون به عنوان يكي از مناطق گردشگري كشور مطرح و حتي در بعضي از روزها علاوه بر گردشگران داخلي افرادي را نيز از ديگر كشورهاي خارجي به دامان خود مي پذيرد.

روستايي كه بام خانه جلوي حياطي است براي خانه ديگر و اين داستان همچنان تا پشت روستا ادامه مي يابد و نوع معماري به كار رفته در آن نيز چشم هر بيننده اي را به سوي خود جلب مي كند به نحوي كه معماري سنتي اين روستا مبتني بر سنگ بوده و در ساخت خانه هاي مسكوني از ملات به هيچ وجه استفاده نشده است.

روستاي اورامان تخت در دهستاني به همين نام و در مسير رودخانه سيروان يكي از برزگترين رودخانه هاي كشور قرار دارد كه برگزاري آيين هاي مختلف در كنار معماري خاص و ويژه كه با استفاده از صنايع بومي و محلي ساخته مي شود باعث شده كه اورامان به شهره اي جهاني دست يابد.

يكي از حدسيات رايج درباره نام اورامان اينست كه واژه « اورامان» يا « هورامان» از دو بخش « هورا » به معني اهورا و « مان» به معني خانه، جايگاه و سرزمين تشكيل شده‌است.

بنابراين اورامان به معني « سرزمين اهورايي» و جايگاه اهورامزدا است هور در اوستا به معني خورشيد نيز آمده و "هورامان جايگاه خورشيد" نيز معني مي‌دهد.

از سوي ديگر فرهنگ و تمدن اين كهن ديار به عنوان بخشي از تمدن بزرگ ايران باستان با زيرساختهايي محكم و استوار از موسيقي و عرفان گرفته تا ادبيات نوشته و نانوشته اش و آداب ورسوم مبتني بر خرد جمعي و نبوغي سازگار با طبيت اهورايي اش شايسته است.

مردم روستاي اورامان به زبان اورامي سخن مي گيوند و مردان اوراماني چوخه، پانتول، ملكي شال، دستار، فرنجي و كله بال و زنان آن جاني، كلنجه، شال، كلاه و كلله مي‌پوشند كه علاوه بر وجود رنگ هاي متنوع انواع اين لباس‌ها با زيور آلات مختلف تزئين خواهند شد.

پيش از ورود پارچه و كفشهاي خارجي و ساير منسوجات داخلي به استان كردستان، بيشتر پارچه‌ها و پاي افزار مورد نياز ردمد روستاي اورامان توسط بافندگان و دوزندگان محلي بافته و ساخته مي‌شده كه هنوز هم تعداد محدود از اين نوع البسه وجود دارد (انواع لباس رانه چوخه و فرنجي ).

مراسم پيرشاليار قدمتي يك هزار ساله دارد

مراسم پير شاليار (پير شهريار) يكي از آيينهاي رايج است كه هر ساله 40 روز بعد از شروع فصل زمستان به مدت دو هفته برگزار مي‌شود. اين مراسم سالگرد ازدواج پيري افسانه‌اي به نام شهريار (شاليار به زبان كردي و اورامي) است كه ريشه در اسطوره‌ها و اعتقادات و آيين‌هاي قديم مردم اين سرزمين دارد.

اين مراسم شامگاه روز سه شنبه با تقسيم گردوهاي باغ پير شاليار بين اهالي روستا آغاز مي‌شود و به ترتيب با مراسم «كلاو روچنه»، قرباني كردن گاو و گوسفند و بز، پخت غذاهاي مخصوص، دف‌نوازي و رقص عرفاني، پخش نذورات بين اهالي، نماز و ذكر و دعا، همچنين برپايي مراسم شب‌نشيني و دست به دست گرداندن كفش چرمي پير شاليار و تبرك آن و پخت نان مخصوصي به نام «كليره مژگه» ( كه از خمير آرد، گردو خرد شده و پياز درست مي شود) كه در روزهاي متوالي ادامه پيدا مي‌كند.

اما امروزه جمعه قبل از 15 بهمن ماه را در نظر مي‌گيرند و چهارشنبه قبل از آن را روز آغاز مراسم اعلام مي‌كنند. انتخاب روز و اعلام شروع برنامه بر عهده متولي پير شاليار است كه اين كار را با تقسيم گردوهاي درخت‌هاي وقفي پير شاليار بين خانواده‌هاي روستاي اورامان و روستاهاي اطراف انجام مي‌دهند.

مراسم كلاو روچنه با حضور كودكان برگزار مي شود

كودكان وظيفه تقسيم اين گردوه در بين اهالي روستا را بر عهده دارند به نحوي كه كودكان روستاي اورامان صبح چهارشنبه و قبل از طلوع آفتاب به گروه هاي سه يا چهار نفري تقسيم شده و با حضور در درب منازل افراد و با درب زدن و گفتن كلمه "كلاوروچنه" حضور خود در محل را اعلام مي كنند و سپس صاحب خانه نيز در قبال برداشت چند عدد گروه از كيسه كودكان به آنها تنقلات هديه مي دهد.

هر ساله تعداد زيادي گوسفند كه نذورات مردم براي پير شاليار است در صبح روز چهارشنبه قرباني مي‌شوند كه اين دام‌ها توسط اهالي و يا افرادي از روستاهاي ديگر در اواخر فصل پاييز براي متولي فرستاده مي‌شود و او در فصل زمستان از آن دام‌ها نگهداري كرده در روز جشن همه آنها را قرباني مي‌كنند.

تعداد گوسفندان قرباني شده گاه به 70 تا 80 راس نيز مي‌رسد و گوشت‌هاي قرباني را بين اهالي تقسيم كرده و با مقداري از آن نوعي آش به نام «ولوشين» تهيه مي‌كنند و روز برگزاري مراسم آن آش نيز بين اهالي تقسيم مي‌شود.

مراسم در عصر روز پنجشنبه با شركت اهالي روستا و افرادي از روستاها و شهرهاي اطراف برگزار مي‌شود اين مراسم توام با برپايي سماع عرفاني به شكل دسته‌جمعي و نواختن دف است.

وظايف هر كدام از طوايف اوراماني در اين مراسم مشخص است

كارگزاران اين مناسك مذهبي را افرادي از طوايف مختلف روستاي اورامان تخت و روستاهاي اطراف تشكيل مي‌دهند. در ميان اين طوايف بر اساس يك قرارداد نامكتوب و شفاف اجتماعي نوعي تقسيم كار بر اساس طايفه‌اي وجود دارد.

سماع عرفاني دراويش كه در بيشتر روزهاي اين جشن همراه با نواختن دف برپا مي‌شود، نوعي رفتار جمعي است كه آنان را به احساس مشترك مي‌رساند. گروه سماع شانه به شانه و دست در دست هم به سماع پرداخته و روح جمعي و عمل مشترك در ميان طوايف مختلف شركت كننده در اين مراسم به حد اعلاي خود مي‌رسد.

آش تهيه شده از مواد مشاركتي و گوشت‌هاي قرباني (كه به آن "هه لوشين" مي گويند) به عنوان خوراكي سمبليك و نمادين غذايي است كه در روز مراسم همه اهالي روستا با دارا بودن نقشي‌ها و پايگاه‌هاي اجتماعي مختلف از آن مي‌خورند.

حضور دسته‌جمعي افراد شركت كننده در مراسم، دعا و ذكر همگاني در محوطه مزار، خوردن نان "كوليره مژگه" و ماست به صورت دسته‌جمعي و تثبيت باورهاي ذهني خود به وسيله بستن پارچه‌اي بر در و ديوار و درخت مزار آخرين مرحله از اين حركت جمعي است.

مشاركت فعالانه زنان در مراسم پيرشاليار

باور ذهني زنان روستا نيز نسبت به پيرشاليار در رفتار جمعي و نقش مسلط آنان در پخت نان متجلي مي‌شود. مشاركت آنها همراه با دعاها، اعتقاد قلبي به پيرشاليار، جديت در انجام كار و صحبت كردن با يكديگر فضايي صميم در هنگام پخت نان ايجاد مي‌كند.

مراسم پيرشاليار امسال نيز همچون سال هاي گذشته و با حضور بيش از 15 هزار نفر از مردم استان و خيل عظيم گردشگران داخلي و خارجي در روستاي اورامان تخت برگزار شد.

پنجشنبه|ا|17|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 389]