زواياي پنهان ساخت‌وسازها در اطراف پايتخت

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: زواياي پنهان ساخت‌وسازها در اطراف پايتخت
بافت‌شهري- نرگس رضايي:
انتقادات پراكنده‌اي در هفته‌هاي اخير حول محور بافت‌هاي فرسوده صورت گرفت

كه اين سؤال را در ابعاد مختلف مطرح مي‌كرد كه چرا در حالي كه بافت‌هاي فرسوده در مركز شهرها رها شده‌اند و به رشد ناهنجاري‌هاي اجتماعي در اين محدوده دامن مي‌زنند ساخت‌وسازها در اطراف شهر كه از منظر شهري به گستردگي ناموزون مي‌انجامد صورت مي‌گيرد و آيا اين ساخت‌وسازها از نظر قوانين مجاز بوده يا نه.

هرچند اين موضوع در ابتداي امر از سوي يكي از مسئولان قانونگذار شهري مطرح و بعدها به علل مختلف تكذيب شد و وي كه با لحن تندي در همايشي مربوط به شوراها اين رويكرد معيوب را مورد انتقاد قرار داده بود، آن را در راستاي صدور برخي پروانه‌هاي ساخت‌وساز دانست اما در مراحل بعدي و هفته‌هاي اخير كارشناسان و مسئولان شهري به طور جدي اين مسئله را مورد بحث و بررسي قرار دادند و زواياي پنهان آن كه به سياست‌هاي مسئولان در دوره‌هاي گذشته بازمي‌گشت روشن شد.

هيربد معصومي، معاون شهرسازي و معماري شهرداري تهران از جمله مسئولاني بود كه به دليل داشتن مسئوليت اجرايي در اين زمينه در خصوص علل و ابعاد اين مسئله توضيحاتي را ارائه داد كه در نهايت از رويكردهاي انبساطي در صدور پروانه‌ها نشأت مي‌گيرد. آنچه در پي مي‌آيد گفت‌وگوي همشهري با اين مسئول اجرايي است.

* شهر با چالشي بزرگ در حوزه شهرسازي مواجه است اينكه چرا با وجود زمين‌هاي قابل توجهي در مركز شهر كه به علت فرسودگي به بيغوله تبديل شده‌اند، ساخت‌وسازها در اطراف شهر صورت مي‌گيرد كه هزينه‌هاي بيشتري را به شهر تحميل مي‌كند؛ آيا قوانين ما در زمينه توسعه شهري مشكل داشته‌اند؟

در خصوص ساخت‌وساز در اطراف شهر بايد بگويم كه اين مسئله به زمان حال برنمي‌گردد و ما در حال حاضر مجوزها را براساس قوانين طرح جامع و سند تفصيلي صادر مي‌كنيم و در اين طرح‌ها نيز به منظر شهري، بسيار توجه شده است. اين ساخت‌وسازها كه البته در برخي نقاط مراحل نهايي خود را پشت‌ سر مي‌گذارند در دوره‌هاي قبل پروانه گرفته‌اند و براساس آن شكل گرفته‌اند و ما نمي‌توانيم ادعا كنيم كه غيرمجاز بوده يا قوانين ما در اين زمينه ضعف داشته‌اند؛ هرچه بوده به ضمانت اجرايي اين قوانين مربوط مي‌شده و سياست‌هايي كه مسئولان در دوره‌هاي مختلف اتخاذ مي‌كرده‌اند؛ سياست‌هايي كه مي‌توانست كارشناسي نباشد. به هر حال اين اتفاق حاصل فرايندي از تصميم‌سازي‌ها در حوزه شهري بوده. اين فرايند در امر توسعه شهري فرايند كارشناسي نبوده و توجه كمتري به منظر شهري داشته است.

* با اين ساخت‌وسازهايي كه صورت گرفته و مي‌گيرد شهر شكل خاصي پيدا كرده؛ يعني در اطراف در نقاطي به كوه چسبيده و ما شاهد برپايي برج‌ها و ساختمان‌هاي بلندي هستيم كه در مركز كوتاه شده و به شكل بيغوله درمي‌آيد؛ فكر نمي‌كنيد اين موضوع تبعات سوئي از نظر معماري براي تهران داشته باشد؟

در شهرهاي مختلف دنيا، به‌ويژه در كشورهاي توسعه‌يافته، توسعه شهري براساس برنامه‌هاي كلان مديريت واحد شهري صورت مي‌گيرد و هرگونه تصميم‌سازي در حوزه ساخت‌وساز و هر مسئله ديگر تابع آن بوده و از ابعاد مختلف، موضوع را بررسي مي‌كند در حالي كه در تهران مديريت شهري وجود ندارد و اين مسئله بزرگترين ضربه را به شهر زده؛ يعني مسئولان شهري در دوره‌هاي مختلف مطابق سليقه‌هاي شخصي عمل مي‌كرد‌ه‌اند. آنان هر طرحي را كه فكر مي‌كرده‌اند درست است به اجرا درمي‌آوردند و دستگاه‌هاي مختلف نيز طرح را از نقاط مختلف توجيه نمي‌كرد‌ه‌اند.

به عنوان نمونه با وزارت نيرو در خصوص چگونگي آب‌رساني به نقاط مختلف صحبت نمي‌شد و پس از اينكه طرح اجرايي مي‌شد تازه از دستگاه فوق مي‌خواستند كه در اين زمينه اقدام كند؛ در حالي كه اگر دستگاه‌هاي مختلف تحت مديريت واحد شهري در اين تصميم‌سازي‌ها حضور داشتند شايد ساخت‌وسازها در دامنه كوه صورت نمي‌گرفت چون از نظر اقتصادي توجيهي نداشت و طرح در مراكز شهر كه زيرساخت‌ها نيز فراهم بود، اجرايي مي‌شد ولي متاسفانه اين مديريت شهري نبوده و ما امروزه در حالي سعي در حل مشكلات تهران داريم كه ديگر كار از كار گذشته است؛ هركس هم ادعا مي‌كند كه براساس فلان طرح و برنامه عمل كرده و كسي هم نمي‌تواند خرده بگيرد.

چون وقتي زميني پروانه ساخت دارد طبيعي است كه نمي‌شود در مورد آن سختگيري كرد؛ هرچند سختگيري هم راه به جايي نخواهد برد. اما در حال حاضر تنها كاري كه مي‌توان كرد اين است كه تركيب كنوني شهر را كه از نظر معماري و شهرسازي نامتوازن است، با بازسازي بافت‌هاي فرسوده اصلاح كنيم و مراكز شهر كه بافت‌هاي فرسوده در آن گسترده شده‌اند تا حدودي شبيه اطراف آن شده و تقريبا يك هماهنگي از نظر معماري به وجود بيايد.

* با توجه به موضوعي كه اشاره كرديد و گفتيد كه بازسازي بافت‌هاي فرسوده تا حدودي توازن را در تركيب معماري شهري برقرار مي‌كند فكر مي‌كنيد اين بازسازي چقدر زمان ببرد و چقدر هزينه داشته باشد؟

من نمي‌توانم زماني را براي اين موضوع تعيين كنم؛ با توجه به مشكلاتي كه در اين زمينه وجود دارد و گستردگي آن از نظر ارضي. ولي در حال حاضر براي 10درصد بافت‌هاي فرسوده برنامه‌ريزي كرده‌ايم و سازمان نوسازي شهرداري تهران طرح‌هايي را در اين زمينه تهيه كرده كه مطالعات بخشي از آنها صورت گرفته و بخشي در حال انجام است. در جلسه‌اي كه در روزهاي اخير داشتيم مطالعات هزار هكتار از بافت‌هاي فرسوده در قالب 35محله آغاز شده و پيش از اين در مرحله اول نيز800‌هكتار از آن مورد مطالعه قرار گرفته بود و از آنجا كه ما 3هزار و 270هكتار بافت فرسوده در سطح شهر تهران داريم، قابل ذكر است كه درصد بيشتري از مطالعات در حال انجام است و سعي داريم با مشاركت مردم اين طرح را پيش ببريم.

چنانكه اين مشاركت در حد بالايي باشد مي‌تواند روند بازسازي را تسريع كند. به اعتقاد من زمان بازسازي ارتباط نزديكي با ميزان مشاركت شهروندان دارد كه سازمان نوسازي در اين ارتباط برنامه‌ريزي‌هايي كرده است. در واقع مي‌توان گفت كه براي خارج شدن تهران از شكل كنوني نيازمند تهيه طرح‌هاي نوسازي هستيم تا همان‌طور كه گفتم توازن از نظر شهرسازي برقرار شود و در اين ارتباط ما همراه سازمان نوسازي طرح‌هايي را تهيه كرده‌ايم و طرح‌هايي را در دست تهيه داريم كه تعداد طرح‌هاي تهيه شده 18 طرح بوده و به اين وسيله تكليف بافت‌هاي فرسوده شهري مشخص مي‌شود.

* درخصوص تعادل جمعيتي چه برنامه‌اي داريد؛ آيا طرح‌هاي شما اين تعادل را در بافت‌هاي فرسوده كه اغلب در مناطق جنوب شهر هستند و بيشتر رها شده‌اند و خالي از سكنه‌اند ايجاد مي‌كند؟

بالطبع با نوسازي اين مناطق جمعيت نيز مستقر مي‌شود و ما سعي داريم در بافت‌هاي فرسوده خدمات را بالا برده و جمعيت را براي استقرار در آن ترغيب كنيم. طرح‌هاي ما نيز اين مسئله را پيش‌بيني كرده و شهرداري مقدمات ارائه خدمات را فراهم مي‌كند و نكته‌اي ديگر كه بايد در خصوص طرح‌هاي منظر شهري عنوان كنم اين است كه از بين 18 طرحي كه ما با همكاري سازمان نوسازي تهيه كرده‌ايم 4تا5 طرح در كميسيون ماده 5 تصويب شده و اين مسئله روند ساخت‌وساز را در اين مناطق تسريع مي‌كند.

* شما در جايي از صحبت‌هايتان از اين اقدام مشتركتان تحت عنوان تغيير رويكرد نام برده‌ايد و گفته‌ايد مي‌خواهيد در حوزه بازسازي بافت‌هاي فرسوده كاري كنيد كه شهرداري و دولت كمترين مداخله را در آن داشته باشند و بر مشاركت مردم، آن هم به صورت گسترده تاكيد مي‌كنيد، آيا اين مسئله امكان‌پذير است؛ با توجه به اينكه تاكنون بيشترين مداخله را اين دو نهاد داشته‌اند؟

به هر حال با توجه به سياست‌هايي كه در اين زمينه اتخاذ شده فكر مي‌كنم اين اتفاق بيفتد كمااينكه در طرح اول بازسازي بافت‌هاي فرسوده اين اتفاق افتاده و بيش از 4هزار نفر از شهروندان در اين امر سرمايه‌گذاري كرده‌اند.

* در خصوص بافت‌هاي فرسوده به ويژه جاهايي كه از سياست انقباضي استفاده مي‌شود بيشترين درخواست مردم تعيين تكليف بافت‌هاي فرسوده است در اين خصوص چه توضيحي داريد؟

به هر حال مسئله‌اي كه در اين ارتباط وجود دارد اين است كه در اين مناطق كيفيت زندگي با هيچ يك از استانداردهاي زندگي شهري مطابقت نداشته و مسائل و مشكلات رفاهي و غيره ساكنان را آزار مي‌دهد و به‌گونه‌اي نوعي بي‌عدالتي در اين زمينه وجود دارد.
براين اساس مردم درخواست دارند و البته اين حق آنهاست كه هرچه سريع‌تر وضعيت اين مناطق كه از ابعاد مختلف مورد بي‌توجهي قرار گرفته‌اند روشن شود.

* آيا اين وضعيت منحصر به بافت‌هاي فرسوده تهران بوده يا در شهرهاي ديگر نيز چنين مشكلاتي وجود دارد؟

تقريبا وضعيت بافت‌هاي فرسوده در شهرهاي مختلف يكي است و ما نمي‌توانيم بگوييم كه مثلا وضعيت تهران يا فلان شهر وخيم‌تر از جاهاي ديگر است ولي ما مشابه وضعيت بافت‌هاي فرسوده تهران را در كرمان داريم؛ اين شهر با 200 هكتار بافت فرسوده درگير مسائلي كه ما در تهران داريم و بافت فرسوده كه همانند تهران در مركز اين شهر واقع شده، رها شده و خانه‌ها خالي از سكنه‌اند و مسائلي ديگر كه در مورد تهران مطرح است.

* شما از تغيير رويكرد حرف مي‌زنيد و معتقديد كه آن را دنبال خواهيد كرد صدور پروانه‌ها در تهران به چه صورت خواهد بود تا اشتباه سابق تكرار نشود با توجه به اينكه هنوز فاقد مديريت واحد شهري هستيم؟

صدور پروانه براساس طرح منظر شهري خواهد بود و ما سختگيري‌هاي لازم را در اين زمينه به عمل خواهيم آورد. اميدوارم با ايجاد مديريت واحد شهري اين روند تداوم داشته باشد و ما در آينده تهران را با حاشيه‌هاي انبوه و مركز توخالي نداشته باشيم.

* آيا با طرح‌هاي جديد كه دولت در مسكن و شهرسازي ارائه مي‌دهد و به افزايش جمعيت تهران تاكيد دارد اين هدف قابل دستيابي است؟

خدا كند باشد.

يکشنبه|ا|20|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 448]