نگاهي به اجلاس امنيتي مونيخ

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نگاهي به اجلاس امنيتي مونيخ
دفتر پژوهش و بررسي هاي خبري-محمد خواجوئي:چهل و پنجمين اجلاس امنيتي مونيخ كه روز گذشته با حضور شخصيت هاي سياسي،امنيتي و نظامي كشورهاي مختلف آغاز بكار كرد، بيش از هر چيز تحت الشعاع تغيير دولت در آمريكا و پيش بيني در مورد تغيير رويكردهاي امنيتي دولت جديد اين كشور قرار گرفته است.

اجلاس امنيتي مونيخ عصر جمعه با حضور 300 نفر از سران، نمايندگان و روساي مجلس، وزرا و مقامات نيروهاي مسلح و كارشناسان در قالب بيش از 70 هيأت رسمي از 50 كشور جهان در هتل «بايريشرهوف» اين شهر آغاز بكار كرد.
در اين دوره از اجلاس مونيخ كه به مدت سه روز برگزار مي شود، 13 كشور در سطح سران و 46 كشور در سطح وزراي خارجه يا دفاع حضور دارند.
علاوه بر «علي لاريجاني» رئيس مجلس شوراي اسلامي، «آنگلا مركل» صدر اعظم آلمان ، «نيكلا ساركوزي» رئيس جمهور فرانسه، «سرگئي ايوانف» معاون نخست وزير روسيه، «حامد كرزاي» رئيس جمهور افغانستان، «جوزف بايدن» معاون اوباما، ژنرال «ديويد پترائوس» فرمانده نيروهاي آمريكايي در خاورميانه، ژنرال «جيمز جونز» مشاور امنيت ملي اوباما و ... از جمله حاضران در چهل و پنجمين اجلاس امنيتي مونيخ هستند.

*كنفرانس امنيتي مونيخ؛پيشينه و جايگاه
كنفرانس امنيتي مونيخ به يكي از مجامع بين‌المللي مهم در عرصه امنيت بين الملل تبديل شده است.
كنفرانس امنيتي مونيخ هر سال يك موضوع مهم امنيت بين‌المللي را مورد توجه خاص قرار مي‌دهد. اين كنفرانس با دعوت از مقام‌هاي رسمي، كارشناسان و محققان برجسته بين‌المللي در طول جلسات خود ابعاد گوناگون مسائل امنيتي را بررسي مي‌كند. چنين محافلي از آنجا كه عرصه مناسبي براي گفتگو و تبادل نظر ميان شركت‌كنندگان عالي رتبه به شمار مي‌رود از اهميت خاصي برخوردارند.
از كنفرانس سالانه مونيخ به عنوان «مهمترين اجلاس سالانه تصميم گيران در عرصه سياست خارجي و امنيتي» ياد مي شود.
كنفرانس امنيتي مونيخ كه به لحاظ سطح كمي و كيفي شركت كنندگان و بازتاب‌هاي آن مشابه نشست اقتصاد جهاني يا به اصطلاح «داوس» است، به عنوان «داوس امنيتي» نيز شناخته مي‌شود.
سابقه اين كنفرانس به دوران جنگ سرد باز مي گردد. كنفرانس امنيتي مونيخ در سال 1962 و توسط يك ناشر آلماني به نام «ايوالد فون كليست» به منظور تبادل نظر ميان اعضاي اتحاديه آتلانتيك شمالي در اين شهر پايه‌گذاري شد. نام اين كنفرانس در ابتدا «كنفرانس مشتريان نظامي» بود كه بعدها به «كنفرانس سياست امنيتي» تغيير نام داد. وزرا، اعضاي پارلمان، افسران عالي رتبه نظامي، انديشمندان و روزنامه‌نگاران از جمله مدعوين اين كنفرانس به شمار مي‌روند.
كنفرانس مونيخ از ابتدا به بررسي مسائلي مانند چالش‌هاي سياست‌هاي امنيتي و خارجي در روابط اروپا و آمريكا در چارچوب ناتو تمركز داشت، اما با پايان جنگ سرد و افزايش ارتباط ميان كشورهاي مختلف و همچنين متنوع تر شدن مباحث امنيتي، ديگر كشورها از جمله كشورهاي سابق بلوك شرق نيز در مباحث آن مشاركت پيدا كردند. پس از پايان دوران جنگ سرد اين كنفرانس كه به طور بي‌وقفه و سالانه ادامه داشت در دو نوبت و دو سال برگزار نشد؛ ابتدا در سال 1991 بود كه در پي وقوع جنگ خليج‌فارس امكان تشكيل جلسات اين كنفرانس ميسر نشد و در سال 1997 نيز به واسطه نامشخص بودن جانشين رئيس كنفرانس، اين اجلاس به تعويق افتاد. در سال 1998بر اساس پيشنهاد «هلموت كهل»، صدراعظم وقت آلمان رياست اين كنفرانس به مشاور خارجي و امنيتي وي ـ «هورست تلچيك» كه همچنان رياست كنفرانس را بر عهده دارد ـ سپرده شد. پس از صدراعظمي «گرهارد شرودر» نيز روند حمايت دولت از اين نهاد ادامه يافت و دولت آلمان از لحاظ مالي تلاش كرد تا كنفرانس را كاملاً تحت پوشش خود قرار دهد.
دوران جديد كنفرانس امنيتي مونيخ از سال 1999، يعني از سي و پنجمين كنفرانس تحت سرپرستي "هورست تلچيك"، قابل ملاحظه است. از جمله درهاي كنفرانس براي نخستين‌بار به روي نمايندگان كشورهاي اروپاي مركزي و شرقي و همچنين تجار و بازرگانان گشوده شد. در همين حال، تعداد هيئت‌هاي آمريكايي دعوت شده به كنفرانس، خصوصاً هيئت‌هايي از كنگره آمريكا افزايش يافت. از طرف ديگر، مسائل مربوط به قاره آسيا با توجه به الزامات سياست امنيت جهاني نيز در موضوعات كنفرانس گنجانده شد. بر اين اساس، از سال 2000 نمايندگان عالي‌رتبه‌اي از چين، ژاپن و هند تا كنون به طور منظم در كنفرانس شركت مي‌كنند. همچنين موضوعاتي مانند مشاركت كشورهاي دو سوي آتلانتيك در قرن جديد، تروريسم بين الملل، بحران عراق، چالش‌هاي امنيتي در خاورميانه، گسترش ناتو در دستور كار اجلاس‌هاي سالانه كنفرانس مونيخ قرار گرفته اند.

*ايران و كنفرانس امنيتي مونيخ
با تغيير رويه برگزاركنندگان كنفرانس امنيتي مونيخ مبني بر دعوت از كشورهاي ديگري به جز كشورهاي اروپايي و آمريكا در نشست‌هاي سالانه آن، از چند سال قبل ايران نيز اين فرصت را يافت تا به عنوان عضوي با اهميت از جامعه جهاني در اين كنفرانس شركت كند.
نمايندگان رسمي ايران پيش از اين تاكنون چهار بار در جلسات كنفرانس مونيخ شركت كرده‌اند. در سي و نهمين كنفرانس امنيتي مونيخ در سال 2003 از «كمال خرازي»، وزير امور خارجه وقت ايران دعوت شد تا در جلسات اين كنفرانس كه مهمترين مسائل مورد توجه آن اوضاع منطقه خاورميانه و اشغال عراق توسط آمريكا بود، شركت كند. به جاي وزير امور خارجه، «غلامعلي خوشرو»، معاون حقوقي و بين‌الملل سابق وزارت امور خارجه در اين اجلاس حضور يافت و به ايراد سخنراني در زمينه چالش جهاني تروريسم بين‌الملل پرداخت. وي در سخنراني خود با بررسي مسائلي همچون جهاني شدن، تأثير حوادث 11 سپتامبر، تروريسم و بحران عراق، به تكرار مواضع ايران و اشاره به عدم درك انقلاب اسلامي از سوي كشورهاي غربي پرداخت.
در سال 2005 نيز از ايران مجدداً خوشرو در اين كنفرانس شركت كرد و به ايراد سخنراني با عنوان امنيت در خاورميانه پرداخت. وي در اين سخنراني با بررسي شرايط جديد در خاورميانه برقراري نوعي موازنه ميان روند دموكراتيزه شدن و ارزش‌هاي اسلامي را تنها راه پيشرفت و ثبات در منطقه دانست. از طرف ديگر، وي بار ديگر گفتگو ميان تمدن‌ها را مولفه لازم و ضروري در مناسبات بين‌المللي قلمداد نمود و تأكيد كرد كه تنها در صورت وجود صلح و ثبات در منطقه و به ويژه در دو كشور عراق و افغانستان است كه منافع ملي و امنيتي ايران قابل تحقق خواهند بود.
حضور ايران در سال 2006 كه به ويژه بر بحث ناتو متمركز بود با مشاركت "عباس عراقچي"، معاون حقوقي و بين‌الملل وزارت امور خارجه بدون ارائه مطلب و يا سخنراني همراه بود.
چهارمين و آخرين حضور ايران نيز به چهل و سومين كنفرانس در سال 2007 باز مي‌گردد كه «علي لاريجاني» دبير وقت شوراي عالي امنيت ملي ايران در اين اجلاس حضور يافت.
اين كنفرانس كه به زعم برخي از كارشناسان روابط بين الملل يكي از بحث برانگيزترين جلسات اين كنفرانس بعد از پايان جنگ سرد محسوب مي‌شود، موضوعاتي همچون مهم‌ترين مسائل و رويدادهاي جهان در حوزه مسائل امنيتي و از جمله ضرورت حل بحران هسته‌اي ايران، مقابله با تغييرات خطرآفرين آب و هوايي، لزوم تنش‌زدايي در خاورميانه و پرداختن به استقلا‌ل‌طلبي كوزوو مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
با وجود موضوعات مختلفي در دستور كار چهل و سومين كنفرانس امنيتي مونيخ قرار داشت، پرونده هسته اي ايران يكي از موضوعات مهم اين كنفرانس بود. در اين رابطه به ويژه حضور علي لاريجاني، دبير سابق شوراي عالي امنيت ملي ايران در اين كنفرانس و سخنراني وي مورد توجه خاص قرار گرفت.
وي در سخنراني خود با اشاره به نظام‌هاي امنيتي در دوران قبل و بعد از جنگ سرد، خواستار ايجاد پارادايم‌هاي مشترك بين قدرت‌هاي بزرگ و قدرت‌هاي منطقه اي براي ايجاد نظم و امنيت پايدار شد. وي اين پارادايم‌ها را مواردي همچون دموكراسي، احترام به فرهنگ‌ها، تعامل سازنده بر اساس عقلانيت و احترام متقابل و مسئوليت‌پذيري در چارچوب نظام و حقوق بين الملل ذكر كرد.
مهمترين بخش سخنان وي در سخنراني و در مصاحبه مطبوعاتي كه در حاشيه كنفرانس برگزار شد، به موضوع صلح آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران اختصاص يافت.
وي تأكيد كرد كه ايران تنها خواستار استفاده صلح آميز از انرژي هسته‌اي ا‌ست و به برنامه‌هاي اتمي خود علي‌رغم فشارهاي بين‌المللي ادامه خواهد داد، با اين حال همچنان سياست منطقه عاري از سلاح‌هاي هسته‌اي را نيز دنبال مي‌كند.
وي تصريح كرد: «ما مي‌دانيم حركت ايران در جهت ساخت سلاح، مسابقه تسليحات اتمي در منطقه را باعث خواهد شد كه مخل آرامش رواني مردم منطقه و جهان است و به همين دليل از خاورميانه عاري از سلاح كشتار جمعي حمايت مي‌كنيم».
لاريجاني با اين حال، تأكيد كرد كه ايران نمي‌تواند سخنان غير منطقي را در مورد برنامه هسته اي خود بپذيرد. وي با اشاره به مخالفت كشورهاي غربي با پيشرفت ايران در زمينه دانش صلح آميز هسته‌اي به بهانه احتمال انحراف از مسير صلح آميز آن نيز گفت: «اين سخنان تعجب آور است، يعني چنين اموري در حقوق بين‌الملل تا به حال يافت نشده است كه نيت خواني كنند و پيش از تحقق جرم به دنبال مجازات آن باشند، اما در عين حال ما هم در پاسخ به بسته پيشنهادي و هم در مذاكرات با آقاي سولانا گفتيم حاضريم كليه فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران را در درون كنسرسيومي قرار دهيم كه ديگران هم در آن شريك باشند و اطمينان از آن پيدا كنند».
لاريجاني به دنبال شركت در اجلاس مونيخ در يك كنفرانس مطبوعاتي شركت كرد. با توجه به مسئله هسته‌اي ايران، لاريجاني اين فرصت را يافت تا به تشريح مواضع ايران درباره اين مسئله حساس بپردازد. در اين جلسه كه برخي از مدعوين كنفرانس امنيتي مونيخ و از جمله چند تن از سناتورهاي آمريكايي حضور داشتند، به برخي مسائل همچون مسئله هولوكاست اشاره شد.
اين مسئله كه يكي از مسائل مورد توجه رسانه هاي غربي در ارتباط با حضور دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران بود، به ويژه در رابطه با دليل انكار آن از طرف ايران در برگزاري همايشي در اين رابطه در تهران مطرح شد كه دبير وقت شوراي عالي امنيت ملي ايران در پاسخ تأكيد كرد كه هولوكاست يك واقعه تاريخي است و بايد توسط مورخين و نه سياستمداران مورد بررسي قرار گيرد.
وي در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اوضاع ضعيف اقتصادي و مشكل بيكاري جوانان ايراني و در عين حال تأكيد ايران بر كسب فن‌آوري هسته‌اي، اظهار داشت در شرايطي كه هيچ تضميني براي تهيه سوخت هسته‌اي وجود ندارد ايران به دنبال شرايطي است كه بتواند انرژي مورد نياز خود را تأمين كند.
لاريجاني تاكيد كرد: «ما تهديدكننده نيستيم و به دنبال بمب هم نيستيم و حتي تهديدي براي اسرائيل هم به شمار نمي‌رويم».
وي در عين حال تصريح كرد كه ايران هنوز معتقد است كه مسائل پيش آمده در رابطه با برنامه هسته اي ايران را مي‌توان از طريق مذاكرات و ديپلماسي حل كرد. از طرف ديگر، وي با انتقاد از آمريكا در درك نادرست واقعيت‌هاي منطقه خواهان به بازي گرفته شدن ايران در جنگ عليه ترور شد.
وي تأكيد كرد: «ما در عراق نفوذ داريم، تمام رهبران عراق از شيعه، سني و كُرد با ما رابطه خوبي دارند و ما حاضريم براي ثبات و امنيت عراق همكاري كنيم. حاضر به گفت‌وگو هستيم و حاضريم نگراني‌ها را هم رفع كنيم».
در احلاس چهل و پنجم نيز كه جمعه گذشته گشايش يافت موضوع ايران اولين موضوعي بود كه در دستور كار اجلاس قرار گرفت.
رياست هيأت ايران در اين اجلاس مجددا بر عهده «علي لاريجاني» رئيس مجلس شوراي اسلامي بود.
لاريجاني پس از سخنراني افتتاحيه «فرانك اشتاين‌ماير» وزير خارجه و معاون صدراعظم آلمان كه در خصوص موضوع خلع سلاح جهاني بود به ايراد سخن پرداخت.
رييس مجلس شوراي اسلامي گفت: سياست چماق و هويج منسوخ شده و از اساس نيز نظريه اي غير عاقلانه بوده و ادامه چنين روشي گام زدن در راه غلط است.
«علي لاريجاني» با اشاره به ادعاي غرب مبني بر رسيدن به راه حل ديپلماتيك در درون مذاكرات هسته اي با ايران گفت: تحولات جاري در جهان و چشم انداز قرن بيست و يكم ، مناسبات جديد مي طلبد و نيازمند بازتعريف ساختار امنيتي گذشته است.
وي با بيان اينكه قرن بيست و يكم قرن ساختار، استراتژي ومدل هاي پيشرفته و واقع گرا با بازيگران جديد است،ادامه داد:جمهوري اسلامي ايران آماده است با همكاري ساير كشورها ،پنجره هاي جديدي براي صلح و امنيت فراگير در منطقه را شكل دهد.
رييس مجلس شوراي اسلامي ادامه داد:ما به منافع مشترك و بلند مدت در همكاري با ساير كشورها در حوزه اقتصاد و انرژي و امنيت باور داريم .
وي گفت: امريكا طي سال هاي گذشته پل هاي زيادي را تخريب كرده است كه مسئولان جديد كاخ سفيد مي توانند آنها را بازسازي كنند. اما ساختن پل هاي جديد نيازمند استراتژي نوين و عملگرا مبتني بر احترام متقابل و رفتار عادلانه است.
لاريجاني ادامه داد:البته شرايط جهاني نسبت به تغييرات امريكا نگاه مثبت محتاطانه دارد و اين يك شانس براي ايالات متحده است كه از فرصت بهره برده و استراتژي خود را تغيير دهد.
وي مولفه هاي اين استراتژي را خروج رويكرد چند جانبه گرايي از مدار معيوب يكجانبه گرايي و توجه به تئوري امنيت دسته جمعي به جاي مسابقه تسليحاتي اعلام كرد.
وي پيشنهاد كرد كه در امنيت منطقه اي بر بومي سازي تمركز شده و به جاي تحميل الگوهاي ناهمخوان با واقع گرايي نسبت به مشخصات منطقه اي اعم از فرهنگي ،‌ اقتصادي و سياسي نگاه محترمانه اي شود.

*چهل و پنجمين كنفرانس زير سايه تغيير دولت در آمريكا
انرژي، امنيت اروپا،امنيت بالكان، ناتو،خلع سلاح بين المللي، خاورميانه و ... ازجمله محورهايي است كه مقامات عالي رتبه كشور هاي مختلف جهان در چهل و پنجمين اجلاس امنيتي مونيخ درباره آن بحث و تبادل نظر خواهند كرد.
اما آنچه اجلاس سه روزه مونيخ را بيش از سال هاي قبل تحت الشعاع قرار داده حضور نمايندگان دولت جديد آمريكا در اين اجلاس است كه در راس آنها مي توان به جو بايدن، معاون رئيس جمهور آمريكا، و جان كري و جوزف ليبرمن دو سناتور سرشناس حزب دموكرات اشاره كرد.
در اين كنفرانس جو بايدن قرار است ضمن سخنراني در مورد سياست خارجي آمريكا، از خط مشي‌ها و مواضع دولت جديد آ‌مريكا سخن بگويد كه اين خود مي‌تواند پيامدهاي بسياري براي سياست جهاني به همراه داشته باشد.
با تغيير دولت در آمريكا و تاكيد اوباما رئيس جمهور جديد اين كشور بر چندجانبه گرايي و تلاش براي امنيت دسته جمعي و از بين بردن تنش هاي جهاني و منطقه اي اجلاس جديد مونيخ را تحت الشعاع قرار داده است و پيش بيني مي شود سياست امنيتي جديد ايالات متحده آمريكا مبتني بر همكاري هاي بين المللي خواهد بود.
از سوي ديگر انتظار مي‌رود چهل و پنجمين كنفرانس امنيتي مونيخ نقطه عطفي در روابط سياسي دو قدرت بزرگ دوران جنگ سرد، آمريكا و روسيه باشد. ناظران سياسي معتقدند فضاي حاكم بركنفرانس مونيخ معيار مناسبي براي سنجش وضعيت سياسي جامعه جهاني است. روابط تيره ميان واشينگتن و مسكو فضاي سياسي اين كنفرانس را در سال‌هاي گذشته تا حدزيادي تحت تأثير قرار داده بود.
سخنراني سال ???? رئيس‌جمهوري پيشين و نخست وزير كنوني روسيه، ولاديمير پوتين يادآور دوران جنگ سرد بود. وي در سخنان خود ابرقدرت آمريكا را تهديدي بزرگ براي امنيت جهان قلمداد كرد. حال با روي كار آمدن رئيس‌جمهور تازه‌ي آمريكا باراك اوباما، فضاي كنفراس امنيتي مونيخ نيز تغيير خواهد كرد.
كنفرانس امنيتي مونيخ نخستين آزمون فراتر از مرزهاي آمريكا براي دولت جديد اين كشور است. از جمله انتظار مي‌رود جو بايدن در زمينه‌ي برنامه نصب سامانه موشكي در شرق اروپا سياست واشينگتن را اعلام كند.

سه|ا|شنبه|ا|22|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 231]