نگاهي به سابقه ادبيات پايداري ؛ جلوه گاه ايثار

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: نگاهي به سابقه ادبيات پايداري ؛ جلوه گاه ايثار
در اسلام آنچه به ايثار و شهادت و مرگ آگاهانه در راه هدف مقدس منجر مي شود، جهاد است. اسلام در عين اينكه دين صلح و

دوستي و محبت و مداراست و خواهان همزيستي مسالمت آميز و برادرانه همه انسانها و پيروان همه اديان الهي است، دين قوت و قدرت و دين مجاهدساز نيز هست.
يكي از اقسام جهاد، جهاد زباني است و نيرومندترين و مؤثرترين جهاد زباني نيز شعر و ادبيات. بنابراين شاعران و نويسندگان مي توانند با قلم و بيان نيرومند و اثرگذار خود ملتي را به جهاد و مبارزه تشويق كنند.ادبيات مي تواند، عامل تأثيرگذار بر جنگها و ايثارگري ها و كشته شدن در راه آرمانها باشد و هم عنصري تأثيرپذير، بدين معنا كه عموماً ادبيات از جريان عظيمي چون جهاد و به تبع آن از پيامدهايش همچون ايثار و فداكاري تأثير گرفته و آن تأثيرها را به شيوه اي هنري منعكس كرده و در حقيقت ايثار و فداكاري ها به آفرينش آثار ادبي انجاميده است، اما گاهي نيز اثري ادبي در برانگيختن ايثار و فداكاري همگاني به گونه اي مؤثر مي افتد كه فرجام پيكار و مبارزه را رقم مي زند.
يكي از شاخه هاي مهم ادبيات كه پيش از همه در ترويج فرهنگ جهاد و ايثار و شهادت نقش دارد و اين مفاهيم را به بهترين نحو در خود بازتاب داده، ادبيات پايداري يا مقاومت است.
ادب پايداري به نوشته ها و سروده هايي گفته مي شود كه درونمايه آنها، مبارزه ملتها در برابر عوامل استبداد داخلي يا تجاوز بيگانگان و هجوم خارجي و مسايلي است كه در پي آن رخ مي دهد.
ادبيات پايداري در واقع مقاومت انسان را در برابر نيروهايي كه شرافت، ناموس، شخصيت و هويت او را نشانه گرفته اند، به تصوير مي كشد. ادبياتي است كه به انسان انگيزه مي دهد تا از كيان و حيات خود در برابر نيروهاي مهاجم و نابودگر دفاع كند و براي رسيدن به حياتي شايسته تلاش نمايد.اما مهمترين جلوه گاه ادبيات پايداري در ايران كه از اسباب و عوامل مؤثر در ترويج فرهنگ ايثار و شهادت است، ادبيات عاشورايي است. در ادبيات فارسي، توصيف پايداري، شجاعت و ايثارگري هاي امام حسين(ع) و ياران ايشان، جلوه اي خاص يافت و جانمايه بسياري از نوشته ها و سروده ها شد.
با پيروزي انقلاب اسلامي، كار از نوعي ديگر شده انقلاب اسلامي و تغيير بنيانهاي ايدئولوژيك حاكم بر تفكر كلي جامعه و اثر آن بر حوزه هنر و ادبيات موجب بازگشت شاعران و هنرمندان به مقوله ها و مضامين ديني و مذهبي شد. در اين زمان جنگ تحميلي و مقاومت شجاعانه ملت ايران در طول هشت سال دفاع مقدس با الهام از قرآن و حماسه بزرگ عاشورا، مهمترين عامل و انگيزه در خلق نوشته ها و سروده هاي عاشورايي بود.
انقلاب اسلامي با ظهور خود فصل نويني در شرايط سياسي و اجتماعي و فرهنگي جامعه ما گشود و مانند هر رويداد بزرگ ديگر، تحولي ژرف و گسترده در تفكر و نگرش ملت ايران پديد آورد از اين رهگذر ادبيات نيز همچون ديگر پديده ها تحت تأثير قرار گرفت و داراي سبك و اسلوبي خاص شد. عمده ترين مضامين و درونمايه آثار شاعران و نويسندگان اين دوره عبارتند از:
1- ستايش آزادي و آزادگي، جهاد، ايثار و شهادت
2- تجليل و تكريم از شهيد و شهادت
3- محكوم كردن استبداد و بيداد، اشرافيت
4- مردم ستائي بويژه مردم محروم و فداكار
5- دعوت به همدلي و وحدت
6- عشق به ولايت و اهل بيت(ع)
7- طرح اسوه هاي تاريخي بويژه تاريخ اسلام مانند ابوذر، سلمان، مالك اشتر و چهره هاي مبارز و متفكر معاصر مانند امام خميني(ره)، شهيد مطهري، ميرزا كوچك خان و...
8- حضور گسترده فرهنگ اسلامي (آيات و روايات) در آثار ادبي
9- اميدواري و ترسيم افقهاي پيروزي برخلاف ادبيات يأس آلود قبل از انقلاب
* محسن صديق

پنجشنبه|ا|24|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1189]