بررسي نقش و اهميت استهلال ماه از منظر قرآن كريم

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي نقش و اهميت استهلال ماه از منظر قرآن كريم
گروه خبرنگاران افتخاري / فرشيد احمدي: اي پيامبر درباره هلال‌هاي ماه از تو سئوال مي‌كنند، بگو آن‌ها بيان اوقات براي نظام زندگي مردم و تعيين وقت حج است. (سوره بقره/ آيه ۱۸۹)
قرآن كريم از هلال ماه، منازل ماه و ... بارها سخن به ميان آورده و ذيل آيات اهدافي را دنبال كرده است؛ در آيه پنج سوره يونس مي‌فرمايند: «هوالذي جعل الشمس ضياء و القمر نوراٌ و قدره منازل لتعلموا عدد السنين و الحساب ما خلق الله ذلك الا بالحق»؛ او كسي است كه خورشيد را روشنايي و ماه را نور قرار داد و براي آن منزلگاه‌هايي مقدر كرد تا عدد سال‌ها و حساب كارها را بدانيد، خداوند اين را جز به حق نيافريده است.

همچنين مي‌فرمايد: «يسئلونك عن الاهله قل هي مواقيت للناس والحج»؛ اي پيامبر درباره هلال‌هاي ماه از تو سئوال مي‌كنند، بگو آن‌ها بيان اوقات براي نظام زندگي مردم و تعيين وقت حج است. (سوره بقره آيه ۱۸۹)

زندگي روزمره اكثر مردمان بالاخص كارمندان محترم دستخوش حالت روزمرگي شده است. عموم كارمندان در هر رده و سمتي ابتداي صبح كه از خواب برمي‌خيزند به مانند ماشين برنامه‌‌ريزي شده‌اي مي‌مانند كه تمامي عمليات روزانه براي آن‌ها تحريف شده است كه متأسفانه اين روند چنانچه تغييري در آن به وجود نيايد رفته‌رفته موجب فرسودگي و در عين حال سبب خمود و افسردگي زودرس مي‌شود، شايد بسياري از عزيزان اولين سئوالي كه در ذهنشان نقش ببندد اين باشد كه تكليف چيست؟ و بايد با اين روند چگونه برخورد و يا بهتر بگويم چگونه مانع ايجاد اين تكرار و روزمرگي شويم؟

بهترين راهي را كه مي‌شود با انجام آن از يك‌سو موجب مانع از تكرار روزمرگي و خسته‌كننده شدن فعاليت و زندگي‌مان و از سوي ديگر فراگيري هنر، دانش كه در نهايت چنان‌چه در مسير اصليش هدايت شود به خداشناسي منتهي مي‌شود و يا بهتر بگويم بهتر مي‌شود به روحيه خود كمك كرد و با اين كار صد در صد تأثير مثبت و كارآمد در محيط اداره و برخورد با ارباب رجوع و در نهايت با روحيه شاد و چهره بشاش در منزل با اعضاي خانواده برخورد مي‌كنيم، مديريت وقتمان است و در اختيار گرفتن اوقات فراقت و ساعاتي را كه اگر بخواهم بي‌پرده سخن بگوبم، ميگويم به بطالت مي‌گذارنيم.

يكي از راه‌هايي را كه مي‌توان از آن به بهترين نحو استفاده كرد شايد كار در گارگاه‌هاي مختلف باشد با عناوين و دستمزدهاي مختلف و يا خلق آثاري باشد كه رنگ و بوي هنر را دارد و ....خداوند در كتاب مقدسش مي‌فرمايد: «وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي‏ لَشَديدٌ: و (باز به خاطر آريد) وقتى كه خدا اعلام فرمود كه شما بندگان اگر شكر نعمت به جاى آريد بر نعمت شما مى‏افزايم و اگر كفران كنيد عذاب من بسيار سخت است‏. (ابراهيم/7)

آسمان چيست؟ به نقل از كارشناسان و نظريه‌پردازان در علم نجوم آسمان از جايي آغاز مي‌شود كه زمين نباشد، هنگامي‌كه ما به ستاره‌اي نگاه مي‌كنيم، در واقع ما به زمان نگاه مي‌كنيم، نه به مكان، زيرا ستاره‌هايي هستند كه هزاران سال پيش منفجر شده‌اند و آن چيزي را كه ما مثلا در ساعت 1 بامداد مشاهده مي‌كنيم در واقع نوري است كه در اثر آن انفجار در آن لحظه مشاهده مي‌شود. در آسمان اجرام مختلفي را كه هر يك تخصصي را مختص به خود مي‌طلبد تا حدودي با چشمان غير مسلح و در رده‌هاي تخصصي‌تر با تلسكوپ‌هاي مختلف مانند تلسكوپ‌هاي راديويي و .... مي‌توان مشاهده و يا از فركانس‌هاي مخصوص وجودشان را استنباط كرد.

از جمله مهم‌ترين آن‌ها سيارات، خرده سيارات، سحابي‌ها، شهاب‌ها، ستاره‌هاي دنباله‌دار، كهكشان‌ها در انواع مختلف، كوازارها، كوتوله‌هاي سفيد، ستاره‌هاي دوتايي، ستاره‌هاي نوتروني، غول‌هاي سرخ، محيط‌هاي بين ستاره‌اي، محيط‌هاي مجهول معروف به انرژيهاي تاريك، اقمار و.... ، هزاران هزار جرم ديگر كه تا‌كنون براي بشر تا حدودي معرفي شده و آن چيز كه تا‌كنون متوجه ‌شده‌ايم اين است كه اكثر اتفاقات نجومي مانند شهاب باران‌ها و يا انفجارهاي ستاره‌اي از منظر ما به صورت اتفاقي صورت مي‌‌گيرد و نمي‌شود آ‌ن‌را قبل از وقوع پيشبيني كرد، تنها اتفاق و يا بهتر بگويم انجام وظيفه را تنها قمر زمين انجام مي‌دهد.

(ماه) اين گوي نوراني كه از خود هيچ نوري ندارد و نورش را وامدار خورشيد است. نظم در گذر از مكان خود را چگونه پس از ميليون‌ها سال حفظ كرده است. «ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظاماً فَكَسَوْنَا الْعِظامَ لَحْماً ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقينَ: آن‌گاه نطفه را علقه و علقه را گوشت پاره و باز آن گوشت را استخوان ساختيم و سپس بر استخوان‌ها گوشت پوشانيديم (و پيكرى كامل كرديم) پس از آن (به دميدن روح پاك مجرد) خلقتى ديگرش انشا كرديم آفرين بر (قدرت كامل) خداى كه بهترين آفرينندگان است. (المؤمنون‏/14)

نظم ماه به گونه‌اي است كه به‌عنوان عقربه تنظيم‌كننده زمان عمل مي‌كند. ماه داراي قطري كمي بيش از يك چهارم قطر كره زمين است، يعني برابر با 3476 كيلومتر. مشاهده اهله‌هاي ماه از زمان انسانهاي نخستين كه در جنگلها زندگي مي‌كرده‌اند تا هم‌اكنون كه تاحدودي پرده از روي مجهولات كنار رفته است، همواره از سئوالات مردمان از عام گرفته تا محققين شده است.

آثار موجود در غارها با نقاشي‌هايي كه به نحوي به ماه و اهله آن مرتبط است اين را به ما مي‌نماياند كه اين كمان نوراني در دل خود اسراري دارد كه شايد بتوان گفت كه هنوز هيچ دانشمندي نمي‌تواند ادعا كند كه به تمام اسرار اهله ماه پي‌برده است. آيا ماه از خود قدرتي دارد؟، آيا ماه مي‌تواند بر سرنوشت انسان‌ها تأثير مثبت و يا منفي بگذارد؟، شايد صدها سئوال ساده براي عموم مردم و هزاران سئوال براي متخصصان ايجاد شود كه با تحقيق گسترده و صرف وقت مي‌توان به واقعياتي دست يافت و با هر كشف مجهولي بيشتر پي به عظمت خالق يكتا برد و در اين صورت است كه صرف وقت ما ارزش داشته و مؤثر است.

در واقع ماه داراي قدرت نفوذ در زمين است، جاذبه گرانشي ماه باعث ايجاد جذر و مد و كندي چرخش زمين مي‌شود. مدار ماه به دور ذمين به طور متوسط 384401 كيلومتر است، از يك طرف نيروي گرانشي زمين يا همان وزن ما را به طرف خود مي‌كشد و از طرف ديگر ماه كه جرم بسيار كمتري دارد يك نيروي گرانش به مقدار قابل توجهي بر زمين اعمال مي‌كند، فاصله زمين تا ماه تقريبا 6400 كيلومتر(4000مايل ) است. ما نمي‌توانيم ادعا كنيم كه زمين يك جسم كاملا ثابت و بدون تغيير است، زيرا نيروي گرانشي ماه سطح صخره‌ها را در سطحي كه به آن نزديك‌تر است به طرف خود مي‌كشد ما نمي‌توانيم بالا و پايئن رفتن كوه‌ها و دشت‌ها را در حد اينچ درك كنيم، اما اثرات ماه بر روي اقيانوس‌ها را مي‌توانيم ببينيم و در بسياري از مباحث نجوم اين اثرات جذر و مدي اهميت زيادي دارند.

هلال چيست؟ در كتاب منتهي‌الارب، اقرب‌الموارد چنين آمده است: هلال در لغت به معناي ماه نو است، هر چند برخي ماه دوشبه تا شب سوم و برخي تا شب هفتم را هلال ناميده‌اند. در لسان العرب ، جلد15، ماده هلل آمده است. «و الهِلالُ‏: غرة القمر حين يُهِلُّه الناسُ في غرة الشهر، و قيل: يسمى هِلالًا لليلتين من الشهر ثم لا يسمَّى به إِلى أَن يعود في الشهر الثاني، و قيل: يسمى به ثلاث ليال ثم يسمى قمراً، و قيل: يسماه حتى يُحَجِّر، و قيل: يسمى هِلالًا إِلى أَن يَبْهَرَ ضوءُه سواد الليل، و هذا لا يكون إِلا في الليلة السابعة.» مفهومي كه از اين عبارت استنباط مي‌شود اين است كه بر ماه از هنگام ولادت، يعني از شب اول، عنوان هلال صادق است. در نتيجه در شب اول كه ماه از محاق خارج مي‌شود هلال بر آن صدق مي‌كند هرچند كه مردم آن‌را نديده باشند. بنا بر اين تعريف در همان ابتدايي كه نور ماه بسيار ضعيف بوره و به گونه‌اي نيست كه بر سياهي آسمان غلبه كند، هلال صادق است.

در كتاب صحاح‌اللغه جلد 5 صفحه 1851 در تعريف هلال چنين آمده است: «الهلال أوّل ليـلة والثـانية والثـالثة ثمّ هو قمر: در اين عبارت نيز اولين شب را هلال مي‌داند.» در جزوه «اعتبار ابزار جديد در رؤيت هلال» اثر محمد‌جواد فاضل لنكراني صفحه 12 به نقل از مرحوم محقق خويي، چنين مي‌نويسد: «كون اللهلال عن خروجه عن تحت الشعاع بمقدار يكون قابلاً للرّؤية ولو في الجمله: در تعريف هلال علاوه بر خروج ار تحت‌الشعاع فرموده‌اند: بايد مقداري از خورشيد فاصله گرفته و از تحت‌الشعاع خارج شده باشد، به گونه‌اي كه قابليت رؤيت هر چند در برخي از مناطق را داشته باشد.»*

*منبع: پايگاه اطلاع‌رساني حوزه، دانش‌نامه رشد، انجمن فيزيك ايران

شنبه|ا|26|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 288]