لزوم بهره‌گيري از ظرفيت قالب‌هاي ادبي براي به تصوير كشيدن واقعه عاشورا

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: لزوم بهره‌گيري از ظرفيت قالب‌هاي ادبي براي به تصوير كشيدن واقعه عاشورا
انديشه > دين - همشهري آنلاين:
در ششمين نشست از سلسله نشست‌هاي «عاشورا؛ تجسم قرآن» كه در ايكنا برگزار شد، ضمن بررسي راهكارهاي ترويج صحيح فرهنگ عاشورا با انتشار آثار متقن، بر استفاده از ظرفيت قالب‌هاي ادبي براي به تصوير كشيدن واقعه عاشورا تأكيد شد.

به گزارش خبرگزاري قرآني ايران(ايكنا)، نشست «انتشار آثار متقن؛ راهكار ترويج صحيح فرهنگ عاشورا»، صبح امروز، 26 دي‌ماه، با حضور مجتبي رحماندوست، مشاور سابق رئيس جمهور و دبيركل جمعيت دفاع از ملت فلسطين و حسن تفكري، مدير انتشارات تلاوت و معاون آموزش، پژوهش و نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الكريم، در سالن اجتماعات خبرگزاري ايكنا برگزار شد.

اين نشست پس از برگزاري پنجمين نشست از سلسله نشست‌هاي «عاشورا؛ تجسم قرآن» با عنوان «تجلي آموزه‌هاي قرآن در مكتب عاشورا» طي 21 دي‌ماه، در اين خبرگزاري برگزار شد كه پرداختن به نقش نويسندگان در رفع خرافه‌هاي مطرح درباره عاشورا، لازمه‌هاي انتشار آثار فاخر در اين حوزه و استفاده از پيام‌هاي والاي عاشورا به عنوان قرآن مجسم در آثار مكتوب از جمله محورهاي مطرح شده در آن به شمار مي‌رود.

در ابتداي اين نشست مجتبي رحماندوست از عاشورا به عنوان سرمايه‌اي ياد كرد كه در همه حوزه‌هاي ادبي و هنري به عنوان منبعي پرمايه مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. به طوري كه اگر كربلا به درستي اطلاع‌رساني شود، همه كار انجام شده است و در اين راستا اطلاع‌رساني جزئي‌نگر، از جمله مباني اصلي كار به شمار مي‌آيد.

وي همچنين با تصريح بر اين كه شعر عاشورايي امروزه به وجود نيامده و هميشه وجود داشته است، از اشعار شاعران معاصر كه برگرفته از احساس قوي شاعر است، ياد كرد و ادامه داد: آثاري كه از برجستگي و عمق محتوايي برخوردار نباشد، اثري متقن نيست.

به گفته اين كارشناس، داستان كوتاه، داستان بلند، رمان و زندگي‌نامه داستاني قابليت فراواني درباره انعكاس وقايع عاشورا دارند و با استفاده از انتشار آثار متقن مي‌توان بزرگترين عنصر تحرك‌بخشي را در كشورهاي جهان اسلام ايجاد كرد.

رحماندوست به ظرفيت عظيم واقعه كربلا اشاره كرد و گفت: واقعه كربلا و قيام امام حسين(ع)، از هر منظري قابل بررسي است و در تمام حوزه‌ها اعم از مردم‌شناسي، حضور اقشار مختلف جامعه، مختصات اجتماعي، ادبي و ... ظرفيتي عظيم در حوزه پژوهش دارد.

وي به ظرفيت ادبي و قالب‌هاي مختلف ادبي پركاربرد براي به تصوير كشيدن واقعه عاشورا اشاره كرد و ادامه داد: از نظر ادبي، واقعه كربلا را مي‌توان در قالب‌هاي مختلف ادبي به تصوير كشيد. از اين رو، در طول تاريخ شاهد تجلي عاشورا با رويكردهاي مختلف در عرصه ادبي هستيم. به عنوان نمونه، در برهه‌اي از تاريخ شاعراني چون محتشم كاشاني زبان مرثيه را براي انتقال مفاهيم كربلا به كار گرفتند و در زمان قبل از انقلاب، شاعران به منظور تهييج روحيه مبارزان انقلابي، زبان حماسي را براي انتقال آرمان‌هاي انقلاب امام حسين(ع) برگزيدند.

رحماندوست كربلا را هنر و حق محض خواند و ضمن بيان اين كه كربلا سبب تعالي هنر مي‌شود، يادآور شد: كربلا برخلاف هر موضوع عادي و روزمره، به جاي اينكه توسط هنر به اوج برسد، مايه تعالي هنر و هنرمند مي‌شود. اين هنر نيست كه اسباب تعالي واقعه عاشورا را فراهم مي‌كند، بلكه اين خود كربلا و حوادث درون آن است كه زمينه اوج و تعالي هنر و هنرمند را فراهم مي‌آورد. اين واقعه داراي چنان ظرفيتي است كه هيچ عذري براي هنرمند به منظور نپرداختن باقي نمي‌ماند.

وي از شعر عاشورايي ياد كرد و ضمن اشاره به تاريخچه اين نوع سروده‌ها، تصريح كرد: شعر عاشورايي، تاريخچه‌ عظيمي دارد و منحصر به سال‌هاي اخير نمي‌شود. از گذشته تا به امروز، هر گاه شعر مي‌خواست به تعالي برسد، به موضوع شهادت و واقعه عاشورا مي‌پرداخت.

مؤلف «اشك فولاد»، شعر عاشورايي پس از انقلاب را شعري استوار از منظر شاعري و محتوا دانست و اشاره كرد: بعد از انقلاب، محافل ادبي‌ با عنوان شب شعر عاشورايي شكل گرفت كه در آن، شاعران از اقشار مختلف جامعه و در سنين گوناگون، سروده‌هاي خود درباره كربلا را قرائت مي‌كنند. گاه در اين محافل شاهد سروده‌هايي هستيم كه از نظر استواري سخن و ساختار، تعجب مخاطب را برمي‌انگيزد.

دبيركل جمعيت دفاع از ملت فلسطين، اثري را در اين حوزه متقن دانست كه اطلاع‌رساني و تأثيرگذاري بر مخاطب را به خوبي ادا كند. به اين معني كه، اثر با به كار گرفتن عناصر داستاني و شاعري، توانسته است بيشترين تأثير را بر خواننده بگذارد و جامعه‌اي را به حركت درآورد.

رحماندوست از داستان كوتاه، داستان بلند، رمان و زندگي‌نامه داستاني، به عنوان چهار قالب ادبي مهم در به تصوير كشيدن تاريخ عاشورا ياد كرد و ادامه داد: اين چهار قالب ادبي از ظرفيت خوبي براي به تصوير كشيدن واقعه عاشورا و انتقال مفاهيم آن برخوردار است كه البته مغفول مانده‌اند. علاوه بر اين، در قالب‌هاي ياد شده از زبان و عناصر داستان به شكل جديد كمك گرفته نشده است.

نشست «انتشار آثار متقن؛ راهكار ترويج صحيح فرهنگ عاشورا»
وي بر ضرورت نگارش اثر ادبي در اين حوزه تأكيد كرد و افزود: دنياي امروز، اعم از مسلمان و غيرمسلمان، نيازمند آگاهي يافتن از مفاهيم و آرمان‌هاي عاشورا است كه بهترين زبان براي انتقال آن، زبان و استفاده از فرم‌هاي ادبي است. مي‌توان با خلق اين نوع آثار و ترجمه آن‌ها به زبان‌هاي مختلف ادبي، شاهد حركت انقلابي مردم در سراسر جهان باشيم.

اين نويسنده ديني و آييني، شرط تأثيرگذاري آثار در حوزه عاشورا را در رها كردن موضوعات كليشه‌اي و استفاده از زبان نو دانست و تأكيد كرد: بعد از نگارش اين نوع آثار، مي‌توان جلسات و كارگاه‌هاي نقد در جهت بررسي آن‌ها برگزار كرد.

مشاور سابق رئيس جمهور، بر ضرورت بيان صحيح جزئيات تاريخي واقعه كربلا تأكيد كرد و گفت: اگر جزئيات تاريخي عاشورا را از منابع اصيل مانند بحارالانوار، درست به مخاطب اطلاع‌رساني كنيم، حق مطلب را ادا كرده‌ايم؛ چراكه، واقعه كربلا به اندازه‌اي فرهنگ‌ساز است كه اگر در قالب ادبي و زبان هنري درنيايد، براي مخاطب جاذبه دارد.

به گفته اين نويسنده، بررسي واقعه كربلا از منظر تاريخي در منابع متعددي به رشته تحرير درآمده است، از اين رو به نظر مي‌رسد كه منابع اين حوزه، ظرفيت گنجاندن در كتابخانه‌اي تخصصي را دارد.

يادآور مي‌شود، در ادامه اين نشست، محمود تفكري، مدير انتشارات تلاوت، به ويژگي‌هاي آثار متقن در حوزه تاريخ و ادب عاشورايي اشاره كرد و در رابطه با آسيب‌هاي موجود در مكتوبات اين حوزه سخن گفت.

در ادامه اين نشست، حسن تفكري، معاون آموزش، پژوهش و نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الكريم، با اظهار اين كه ظرفيت عاشورا و قيام امام حسين(ع) در حوزه نشر بسيار بالا است، افزود: ظرفيت عاشورا و قيام امام حسين(ع) آن قدر بالاست كه پس از 1400 سال هنوز هم آثار نوشته شده تازه‌اي در اين حوزه مشاهده مي‌شود.

وي با بيان اينكه متأسفانه زنگارهايي كه در قيام عاشورا ايجاد شده، هدف اصلي اين واقعه را تحت‌الشعاع قرار داده است، به ارائه پيشنهادي مبني بر تشكيل يك نهاد به منظور نظارت بر صحت محتواي آثار عاشورايي پرداخت و گفت: 27 سال پيش هيچ نظارتي بر قرآن انجام نمي‌شد؛ اين در حالي است كه امروزه همه قرآن‌هاي چاپ شده با مهر معاونت نظارت بر چاپ و نشر قرآن كريم سازمان دارالقرآن وارد بازار نشر مي‌شود، بنابراين اگر همه آثار چاپ شده درباره قيام عاشورا و نهضت حسيني با نظارت يك نهاد انجام شود، ديگر شاهد خرافه‌گويي در اين حوزه نخواهيم بود.

مسئول انتشارات كاتبان وحي، به تحريف‌هاي قرآني اشاره كرد و گفت: زماني كه قرآن نازل شده بود، عده‌اي درصدد نفي آن بودند، اما پس از شكست سعي كردند آن را آن قدر مقدس بشمارند كه مردم از آن كمتر در زندگي روزمره استفاده كنند.

وي عنوان كرد: در رابطه با قيام عاشورا اقداماتي انجام شده است كه ما را از هدف امام حسين(ع) دور كرد. در خرافه‌گويي‌ها مظلوميت امام حسين(ع) را به قدري پررنگ نشان دادند كه گويا امام نمي‌توانست از عهده يزيد بر آيد؛ در حالي كه اين امام مي‌توانست با يزيد بيعت و همه چيز را تمام كند، اما هدف امام حسين(ع) بالاتر از اين موضوع‌ها بود.

تفكري اظهار كرد: شهيد مطهري زماني كه كتاب «حماسه حسيني» را به نگارش درآورد، احساس خطر كرده بود كه مبادا قيام عاشورا از مسير اصلي خود خارج شود؛ چرا كه با وارد كردن يك سري خرافات، ذهنيات مردم عوض مي‌شد.

وي ضمن گلايه از پرداخت ابعاد ظاهري مردم از قيام عاشورا گفت: متأسفانه مردم در عزاداري‌ها بيشتر به ابعاد ظاهري مي‌پردازند؛ اين در حالي است كه بايد ابعاد حقيقي قيام را مورد نظر قرار داد. مقام معظم رهبري بارها بر اين مورد تأكيد كردند كه مردم از پرداختن به ابعاد ظاهري قيام عاشورا بپرهيزند.

مسئول انتشارات كاتبان وحي تصريح كرد: در سال‌هاي اخير مردم در عزاداري‌ها، از طنين آهنگ خوانندگان غربي و آن‌ سوي مرزها استفاده مي‌كردند كه اگر تذكرات مقام معظم رهبري نبود، به سمت استفاده از آلات موسيقي درعزاداري‌ها نيز پيش مي‌رفتيم.

تفكري اظهار كرد: در برخي از مداحي‌ها شاهد دروغ هستيم كه بايد با آگاهي و اطلاع‌رساني مردم، از پيشرفت دروغ‌ها در مداحي‌ها و مجالس عزاداري جلوگيري شود. اگر بتوان قيام عاشورا را به صورت روزآمد به اطلاع مردم برسانيم، مي‌توانيم به مرور شاهد مقابله با خرافه‌گويي‌ها در مجالس عزاداري و حتي مداحي‌ها باشيم.

مسئول انتشارات كاتبان وحي به تأثير هنر فيلمسازي در تبيين صحيح واقعه عاشورا اشاره كرد و گفت: ممكن است برخي از افراد علاقه‌اي به خواندن كتاب نداشته باشند؛ بنابراين تهيه يك سريال يا فيلم، همچون سريال «اصحاب كهف» مي‌تواند تأثير به سزايي در تبيين صحيح واقعه عاشورا داشته باشد.

وي صنعت نشر را صنعت سودآوري ندانست و تأكيد كرد: متأسفانه صنعت نشر صنعت سودآوري نبوده و زمين‌ خورده است؛ بنابراين ناشر به ناچار سراغ چاپ آثار سطحي مي‌رود؛ در حالي كه اگر دولت از چاپ كتاب‌هاي فاخر حمايت كند، هيچ ‌گاه شاهد چنين اتفاقي نخواهيم بود.

تفكري اظهار كرد: بايد چندين موضوع را از قيام عاشورا انتخاب كرد و در اختيار نويسندگان قرار داد تا آنها بر اساس آن موضوعات آثارشان را خلق كنند. مردم به دنبال مسائل سطحي هستند؛ اين در حالي است كه كتاب دعا بيش از ديگركتاب‌هاي فاخر و مذهبي فروش دارد و گاه ديده مي‌شود كه كتاب دعا به چاپ هشتادم مي‌رسد، در حالي كه چاپ نخست يك كتاب مذهبي فاخر و ارزشمند طي 10 سال نيز ممكن است به فروش نرسد.

مسئول انتشارات كاتبان وحي، حمايت دولت از ناشران را در انتشار آثار فاخر مؤثر دانست و تصريح كرد: صدا و سيما بايد به معرفي و تبليغ آثار فاخر بپردازد و در كنار آن، دولت بايد حمايت‌هاي خود را از ناشران داشته باشد. حمايت دولتي از صنعت نشر به درستي صورت نمي‌گيرد، به طوري كه ديده مي‌شود بن‌هاي خريد كتاب در راستاي خريد كتاب صرف نمي‌شود.

تفكري اظهار كرد: گاهي اوقات در ميان آثار ديده مي‌شود كه درباره برخي از موضوعات واقعه عاشورا، كتاب‌هاي بسياري نگارش شده و برخي ديگر از موضوعات مغفول مانده است.

وي افزود: سازمان صدا و سيما بايد با برگزاري مسابقات و يا جنبه‌هاي تشويقي، مسائل مربوط به واقعه عاشورا را به درستي براي مردم تبيين كند. ترويج فرهنگ صحيح عاشورا بايد به عناوين مختلف تبيين شود.

مسئول انتشارات كاتبان وحي با گلايه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي از خريد كتاب‌هاي سطحي، تصريح كرد: گاهي اوقات ديده مي‌شود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، كتاب‌هاي سطحي را خريداري مي‌كند و بسياري از كتاب‌هاي فاخر در انبارها مي‌ماند.

دوشنبه|ا|26|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 143]