«اپراي عاشورا»يك تئاتر فاخر مذهبي و ملي است

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: «اپراي عاشورا»يك تئاتر فاخر مذهبي و ملي است

سرمايه: اپراي «عاشورا» آخرين نمايش بهروز غريب پور برگرفته از نسخ تعزيه و به شيوه عروسكي نخي و سايه و با تلفيق هنر نمايشي اپرا از 22 دي ماه در تالار فردوسي تهران روي صحنه است.غريب پور در نظر داشت در سال 78 نمايش سايه اي عاشورا را اجرا كند كه موقعيت آن فراهم نشد تا اينكه سرانجام از يك سال و نيم پيش اين طرح در مرحله اجرا قرار گرفت و بهروز غريب پور با داشتن يك متن تنظيم شده و برگرفته از نسخ مختلف در رابطه با واقعه عاشورا، متن نهايي خود را استخراج كرد. ضمن آنكه تمام خرافه ها و وقايع نامستند و نامستدل نيز در اين متن نهايي پالايش شده است.

اين نمايش روايتي از زبان محتشم كاشاني، شاعر ايراني است و «غريب پور» در توليد آن تلاش كرده است تا يك تعزيه منسجم از لحاظ افكار و محتوا و به دور از خطاها و تحريفات احتمالي براي رفتن روي صحنه آماده كند. اين اپرا در شش صحنه اجرا مي شود كه در جابه جايي هاي ميان صحنه ها وقفه اي وجود ندارد و عمده ترين صحنه آن، صحنه كربلاست. همچنين صحنه هايي مربوط به بارگاه يزيد، بارگاه ابن زياد، خانه شمر، خانه محتشم كاشاني و صحنه هاي تلفيقي اجرا مي شود. در اين اپرا، 12 خواننده ايراني در نقش شخصيت هاي اصلي داستان خواهند خواند كه نقش هاي اوليا در دستگاه هاي ايراني و نقش اشقيا نيز در «رسيناتيو» يا همان اصطلاح
«اشتلم خواني» است.
جمعه شب وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي از اپراي عاشورا ديدن كرد و آن را يك اثر فاخر مذهبي و ملي دانست. «بهروز غريب پور» نيز كه در اين ديدار او را همراهي مي كرد در پايان از وزير ارشاد خواست حسين شريعتمداري مدير مسوول روزنامه كيهان را به ديدن اين نمايش دعوت كند كه در پاسخ به او وزير ارشاد گفت: «اگر او را ببينم حتماً اين خواسته را از جانب شما و خودم عنوان و او را به ديدن نمايش دعوت مي كنم.»
«بهروز غريب پور» پس از تجربه اجراي دو اپراي عروسكي «رستم و سهراب» و «مكبث» براي اجراي اين اپرا به راه حل هاي تازه اي فكر كرده است: «ما موظف به رعايت محدوديت هاي شرعي در اين رابطه بوديم. تمام كوشش خود را معطوف به اين داشتيم كه محدوديت هاي موجود لطمه اي به اين اثر وارد نكند بنابراين به راه حل هاي تازه اي انديشيديم. عروسك هاي اين اپرا به دو بخش عروسك هاي اوليا و عروسك هاي اشقيا تقسيم مي شود كه در مورد عروسك هاي اشقيا از روش متداول استفاده شد اما در مورد عروسك هاي اوليا به دو راه حل رسيديم كه يكي استفاده از نور ماوراي بنفش و ديگري وجود سرهاي نوراني بود كه تلفيق اين دو باعث شد عروسك هاي جديدي ساخته شود.»
البته طبيعي است كه پيدا كردن موادي كه جوابگوي اين راه حل باشد كار آساني نبود اما اعضاي كارگاه عروسكي«آران» موفق به دستيابي به اين مواد شدند. نكته قابل توجه ديگر اين بود كه عروسك هاي اين اثر نمايشي بايد در صحنه جنگ مورد استفاده قرار مي گرفتند چراكه واقعه كربلا عمدتاً در صحنه جنگ و صحراي كربلا مي گذرد و متناسب با فكر عروسك ها بايد براي صحنه نمايش نيز راه حل مناسبي در نظر گرفته مي شد.
بهزاد عبدي كه تحصيلات خود را در رشته آهنگسازي در اوكراين گذرانده است در يك سال اين اپرا را بنا بر توصيه و پيشنهادهاي غريب پور با بهره گيري از رديف ها و دستگاه هاي موسيقي ايران و حفظ چارچوب هاي تعزيه آماده و اجرا كرده است كه در استوديو «كي يف» اوكراين ضبط شد.البته از مدت ها قبل نام لوريس چكناواريان آهنگساز معروف كشورمان به عنوان اجرا كننده «اپراي عاشورا» ثبت شده بود اما در يك اتفاق تصادفي بهروز غريب پور با «عبدي» آشنا مي شود. مرحله تست روي صداي خوانندگان ايراني آغاز مي شود. باز هم چندين چهره جوان و گمنام اما با صداهاي ويژه و
تكان دهنده جذب اين پروژه مي شوند. گروه اركستر سمفونيك اوكراين نيز اجراي موسيقي آن را برعهده مي گيرند. در مرحله بعد صداي خوانندگان با اجراي موسيقي در اوكراين ضبط مي شود. «غريب پور» در اين زمينه مي گويد: «مردم بحق در اجراي «رستم و سهراب» از اشعار فردوسي به لهجه ارمني اعتراض مي كردند و در «مكبث» نيز زبان ايتاليايي مي توانست بيشتر اجراي اپراي عروسكي در ايران را تحت الشعاع خود قرار دهد اما امسال تماشاگران با اجراي اپرا با زبان فارسي سليس و با كلمات كاملاً مفهوم روبه رو خواهند شد. اين حركت در سال هاي آينده در صورت تداوم، شكل كاملاً ملي و ميهني به خود خواهد گرفت و حتي مي توان پيش بيني كرد ديگر نيازي به استفاده از امكانات يك گروه اركستر خارجي هم نباشد. در گام فعلي نيز تعدادي از استعدادهاي جوان وارد عرصه اپرا شده اند كه از همان زمان كه اپراي «رستم و سهراب» اجرا مي شد، عده اي مي آمدند و اعلام آمادگي مي كردند كه اگر قرار است براي كارهاي بعدي اپراي فارسي اجرا شود، آماده تست دادن و حضور در گروه خوانندگان هستند. در اجراي فعلي خوانندگان اشقيا و اوليا همگي ايراني هستند. بنابراين با توجه به اينكه در تعزيه نقش هاي مثبت و منفي در آوازخواني از هم تفكيك مي شود و اين سنت سابقه پنج قرني دارد در اجراي «اپراي عاشورا» اتفاق تازه اي مي افتد كه از اپراي اروپايي در نكته اي تازه پيش مي افتد و آن اين است كه نقش ها به شكل ترسيم شده تر و تفكيك پذيرتري در صحنه ارائه مي شوند.»
بهروز غريب پور كارگردان برجسته نمايش هاي عروسكي در ايران معتقد است هنر اپرا هنري است كه به صورت بالقوه و سنتي در اختيار ايرانيان بوده است اما امروز در غرب به مرز شكوفايي فوق العاده رسيده است. وي تعزيه را آغازگر شيوه نمايشي اپرا مي داند كه غربي ها به خصوص ايتاليايي ها كه مادر اينگونه نمايش شناخته مي شوند آن را توسعه و ارتقا بخشيدند: «آهنگسازان ايتاليايي بر اساس مضامين مختلف اپرا را ارتقا دادند و كشورهايي چون آلمان و روسيه با الهام از شيوه ايتاليايي ها اپراهاي ويژه خود را پديد آوردند. به گفته غريب پور اجراي عروسكي عاشورا از يك نظر با تعزيه متفاوت خواهد بود. پيشينيان ما بانكي را پيدا كردند كه چگونه دستگاه ها و مقام هاي ايراني را حفظ كنند و از مرز زمان بگذرند. بهترين راه حل وارد كردن اين نغمه ها و ملودي ها در دل نمايش هاي تعزيه است.» اين نمايش كه تا آخر اسفند ماه روي صحنه است با استقبال بسياري از سوي مخاطبان روبه رو شده است. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي كه پس از اجراي نمايش با عوامل پشت صحنه نمايش ديدار كرد اين اثر را يكي از آثار فاخر در حوزه تئاتر مذهبي دانست. او البته همچنين وعده داد بايد شرايط اجراي اين نمايش در شهرستان ها و در قالب يك تور بين المللي ديده شود: «خوشبختانه رويكردي كه در تئاتر آغاز شده است، موجب شده تا دايره مخاطبان اين هنر گسترده تر شود و اين موضوع حتي در حوزه هنرهاي تجسمي هم اثر گذار بوده است و اين اپرا مي تواند مخاطبان بيشتري را جذب خود كند.»
وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز با ابراز خرسندي از اجراي اين نمايش حتي در ايام سوگواري اربعين به اين نكته اشاره كرد كه: «جامعه تعطيلي بردار نيست و بايد متناسب با روزهاي گوناگون برنامه هاي مختلفي را داشته باشيم. باعث خرسندي است كه با اجراي اين نمايش روز اربعين هم تئاتر ما برنامه دارد، به خصوص آنكه عروسك هاي اين نمايش بسيار فاخر است. فضاي خيال انگيز كار عروسكي به خوبي از عهده تصوير كردن شخصيت هاي ستوده مذهبي و حادثه بزرگ عاشورا برمي آيد. علاوه بر آن صداها بسيار روان است و به خوبي هم بر شخصيت ها مي نشيند.»
صفار هرندي يكي از امتيازات اين نمايش را در قياس با اپراي «رستم و سهراب» اين دانست كه اگر تماشاگر سابقه ذهني در مورد رويداد ها نداشته باشد، نمايش برايش كاملاً قابل درك و فهم است.
همچنين علي نصيريان ديگر مهمان ويژه اين نمايش مطرح كردن واقعه عاشورا به اين روش و با اين نگاه را بسيار بديع و مدرن قلمداد كرد و آن را نمونه موفقي از تئاتر ملي دانست: «اين اثر هم در زمينه مذهبي و هم حماسي بسيار درخشان است و از همين حالا به آقاي غريب پور پيشنهاد مي دهم كه نمايش «رستم و اسفنديار» را به عنوان پروژه بعدي خود در دستور كار قرار دهد. حماسه را نمي توان از طريق اجراي تئاتر زنده باور كرد اما با عروسك بسيار باور پذير است و اين اثر يكي از آثار بسيار ارزشمند نمايش ملي ايراني است.»

يکشنبه|ا|27|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 138]