نگاهي به نمايش شمشير و باد و شلاق توفيق بازيگران و عروسك‌ها

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نگاهي به نمايش شمشير و باد و شلاق توفيق بازيگران و عروسك‌ها
جام جم آنلاين: نمايش عروسكي «شمشير و باد و شلاق» با كارگرداني حجت‌الله ناظري، بر آن است تا با پرداختن به واقعه كربلا و تاكيد بر شخصيت حضرت عباس‌(ع) كه در دفاع از آرمان الهي حضرت امام حسين‌(ع) به ستيزه با لشكر جور به پا خاست، مخاطبان نوجوان خود را با مفاهيم ايثار، رشادت و شهادت آشنا كند.

اين اثر كه داستانش را با شيوه نمايش در نمايش پيش مي‌برد، از اجرايي روان برخوردار است و از اين‌رو مي‌تواند با مخاطبان كم‌سن و سال خود ارتباط برقرار كند. با اين حال، نمايش شمشير و باد و شلاق از همان ضعفي رنج مي‌برد كه گريبانگير تئاتر كودك و نوجوان كشور است و آن چيزي نيست جز نمايشنامه‌اي قوي. نمايش شمشير و باد و شلاق در حال حاضر در مركز توليد تئاتر كانون پرورش فكري روي صحنه است و پس از آن اجرايش را در سالن آمفي‌تئاتر كانون فرهنگي بسيج شهرري پي مي‌گيرد.

جمعي از بازيگران، در هياهويي نمايشي مورد اعتراض عروسك‌ها قرار مي‌گيرند و در كشمكش ايجاد شده ميان آدم‌ها و عروسك‌ها مخاطبان به واقعه‌ كربلا و ستيزه‌ نابرابر جناح باطل با مظلومان شريف آن واقعه رهنمون مي‌شوند تا در فضاي نمايشي خاص نوجوانان، ايثار و رشادت حضرت عباس‌(ع) را كه در دفاع از آرمان الهي حضرت امام حسين‌(ع) به ستيزه با لشكر جور به پا خاست، به تصوير كشند.

فضاي مناسب با روحيات مخاطب

نمايش عروسكي شمشير و باد و شلاق با خلق فضايي شاد و متناسب با روحيات مخاطب مورد نظر خويش آغاز مي‌شود تا شرايط مساعد براي آغاز واقعه‌ تاريخي آشنا و مطلوب، در قالب نمايشي عروسكي فراهم شود و مخاطب چه راحت اين آغاز را درمي‌يابد و جاذبه‌هاي اجرايي اثر، او را مجذوب خود مي‌كند.

در كشمكش ايجاد شده در اين نمايش، جناح حق به رهبري امام حسين‌(ع)، مواضع حق‌طلبانه‌ خويش را به مخاطب مي‌نماياند تا پذيرندگي ارزش‌هاي مورد پيگيري حضرت و يارانش در مخاطب صورت پذيرد.

از سوي ديگر و در نقطه‌ مقابل نيز طرح توطئه، دنياطلبي و افزون‌خواهي جناح باطل كه به صورت طمع حكومت ري و دريافت صله برجسته مي‌شود، بطلان اين جناح را نشان مي‌دهد. جناح باطل اختلافات سخيف داخلي‌اش را به ستيزه‌ با حق تغيير شكل مي‌دهد و به قتل حضرت عباس‌(ع) كمر مي‌بندد. به اين ترتيب و در سرانجام عمل، اقدام ناجوانمردانه‌ وارد آوردن ضربه‌ شمشير، از قفا و‌نه‌رودررو بر پيكر حضرت انجام مي‌پذيرد. علت اين جفاپيشگي و توطئه‌ پنهان آن است كه دلاوري‌هاي حضرت عباس‌(ع) زبانزد است و كسي را جرا‡ت ستيزه‌ رو در رو با ايشان نيست.

جاذبه‌هاي تصويري

نمايش شمشير و باد و شلاق، از اجرايي ساده و روان برخوردار است و جاذبه‌هاي تصويري و كشمكش‌هاي ايجاد شده تا بدانجاست كه گذر زمان اجراي اثر احساس نمي‌شود، به گونه‌اي كه در پي 50 دقيقه اجرا، چنين تصور مي‌شود كه نمايشي با ظرفيت زماني 20 دقيقه مشاهده شده است.

بهره‌گيري از شيوه‌هاي اجرايي گوناگون نظير عروسك ميله‌اي، سايه با نور زرد و ماوراي بنفش و نيز بازي زنده‌ بازيگران حاضر در صحنه، از انسجام يك گروه صميمي و نيز كارگرداني پذيرفتني و آگاهانه‌ حجت‌الله ناظري خبر مي‌دهد.

اين كارگردان كه دانش‌آموخته‌ تئاتر است و تجربه‌ اجرايي موفقي را در عرصه‌ توليد تئاتر كودك و نوجوان در كارنامه هنري خود دارد، از گروه اجرايي علاقه‌مند، هماهنگ و مسلطي بهره برده است تا با هدايت اصولي خويش، آرامش و لطافت لازم را در حركت‌دهي عروسك‌ها و بازي بي‌تكلف بازيگران خلق كند. آنچه از اين اجرا برمي‌آيد، آن است كه ناظري و گروه همراهش، با اتكا به يك باور ديني و به قصد انجام تكليفي اعتقادي از عهده‌ اين مهم برآمده‌‌‌اند.

چشم اسفنديار نمايش

با اين كه نمايش شمشير و باد وشلاق در اجرا موفق است، اما ضعف متن آن به مثابه چشم اسفنديار اثر است. در واقع، كاستي موجود و مشهود اثر به متن آن مربوط مي‌شود.

بهره‌گيري موفق از شيوه‌هاي عروسك‌هاي ميله‌اي، تئاتر سايه و بازي زنده‌ بازيگران، نشان از انسجام اين گروه صميمي و نيز كارگرداني پذيرفتني آن دارد

نكته‌اي كه مي‌توانست در تنظيم متن اثر مورد توجه قرار‌گيرد، خلق قهرماني كامل براي اثري دراماتيك است؛ قهر‌ماني كه از همان آغاز مورد توجه مخاطب قرار گيرد و مخاطب با حضور در خلوت‌هاي او بتواند با وي ارتباط عاطفي و انديشه‌اي برقرار كند و در نهايت، به وي علاقه‌مند شود. اما متأسفانه اين مهم به‌طور كامل صورت نپذيرفته و ضعف‌هايي را به دنبال آورده است.

همچنين چندبخشي بودن متن و اين كه حجم بسياري از آن به موضوعاتي غير از داستان حضرت عباس‌(ع) مربوط مي‌شود، سبب شده در عمل انتظارات مربوط به ويژگي‌هاي يادشده در متن، آنچنان كه بايد برآورده نشود.

به نظر مي‌سد آنچه سبب اين كاستي شده است، اعمال نظرهاي چندگانه در ارتباط با متن اوليه و ايجاد تغييرات گاه نامناسب بعدي در آن باشد. گرچه ناظري كوشيده تا با قوت بخشيدن به حضور هنرمندانه‌ بازيگران و عروسك‌‌گردانان خويش و نيز طراحي‌هاي مناسب و جذاب در كارگرداني و همچنين بهره‌گيري از جلوه‌هاي بصري، خصوصاً نورپردازي بر اين كاستي فايق آيد، اما مشكل كه به بنيان اثر يعني متن مربوط مي‌شود، همچنان خود را مي‌نماياند.

خوب و بد اجرا

لازم است در ارتباط با ساخت عروسك‌ها، نورپردازي و بازيگري و عروسك‌گرداني نيز به نكاتي اشاره شود. مشاهده‌ نام هنرمندي چون عادل بزدوده در موقعيت سازنده‌ عروسك‌ها توقعاتي را ايجاد مي‌كند كه متأسفانه در عمل، بخشي از آن برآورده نمي‌شود و نارسايي موجود در اندام‌هاي لولايي خصوصاً در دست‌هاي عروسك‌ها، سبب مي‌شود ميدان عمل عروسك‌گردانان محدود شود.

در مقابل، طراحي و نورپردازي اثر از قوت‌هاي نمايش محسوب مي‌شود؛ امكاني فني كه از سوي محمدرضا شاملوفرد بدرستي به خدمت گرفته مي‌شود تا بر جاذبه‌ها و تأكيدهاي نمايش بيفزايد. همچنين شايسته است به بازيگري و عروسك‌گرداني سهيلا جوادي، مرجان اميرارجمند، سارا بني‌صدر، الهه‌ زاده‌محمدي، مريم آشوري، نوشين غريبي، دنيا قاسمي و سميه نادري اشاره و بر توانمندي اين هنرمندان تأكيد كرد.

در مجموع بايد اذعان كرد توفيق حجت‌الله ناظري و گروهش در اجراي اين اثر، اين باور را ايجاد مي‌كند كه مي‌توان به توليد بيشتر تئاتر ديني مناسب كودك و نوجوانان پرداخت و به توفيق آن اميداور بود.

دكتر حسن دولت‌آبادي

چهارشنبه|ا|30|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 77]