گزارش خبري/شمارش معكوس فرو ريختن مدرسه چهارباغ

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش خبري/شمارش معكوس فرو ريختن مدرسه چهارباغ
شمارش معكوس فرو ريختن مدرسه چهارباغ
اصفهان - خبرگزاري مهر: بي توجهي به مدرسه چهارباغ اصفهان آخرين بناي باشكوه صفوي، شمارش معكوس را براي تخريب بنا رقم زده و فاجعه فرو ريختن كاشيهاي گنبد كه مدتهاست شروع شده، روند تخريب و آسيبهاي بنا را جدي تر كرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، اين مدرسه آخرين بناي باشكوه دوران صفوي در اصفهان است كه براي تدريس به طلاب علوم ديني در زمان شاه سلطان حسين، آخرين پادشاه صفوي، از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ هجري قمري ساخته شده است.

براساس نوشته‌هاي بر جاي مانده حدود صد سال پيش جهانگردي فرنگي در خصوص شكوه اين مكان نوشته: "آيا در سراسر جهان مدرسه‌اي مي‌توان يافت كه در زيبايي و صفا از اين كامل‌تر باشد و در آن، اجزا و عناصر گوناگون بدينسان به هم درآميخته و درهم تركيب و ذوب شده و اثري واحد پديد آورده باشند".

مدرسه چهارباغ شاهكار هنر ايراني

مدرسه چهارباغ، از معدود بناهاي بر جا مانده از گذشته ايران زمين است كه معني تمام و كمال يك اصطلاح معماري ايراني را باز مي تاباند: " مدرسه" . اينجا مي شود اصطلاح " مدرسه" را كه داراي بار فرهنگي و علمي خاصي در معماري و باستان شناسي است، آشكارا به چشم ديد. در سراسر اين مدرسه هنرهاي بديعي از كاشي كاري، مانند كاشي هفت رنگ، معرق، گره چيني، پيلي و معقلي، سبب مي‌شود آدمي بي اختيار گرداگرد خود بچرخد و محو در اين شاهكار عهد صفوي شود.

در مدرسه چهارباغ فقط كاشي‌هاي رنگارنگ گرد هم نيامده اند، اينجا انواع هنرهاي مردم اصفهان از قلمزني، زرگري، معماري، انواع هنرهاي مرتبط با چوب، سنگتراشي، خوشنويسي، رنگرزي، طلاكاري و نقره كاري در هم پيچيده و در هم‌نوايي طلا و نقره، چشمان مشتاق سال‌هاست كه ربوده مي‌شود.

نهر زيباي فرشادي كه از زير مدرسه و از ميانه آن مي گذرد تلالويي رنگين از انعكاس نور را با چكامه هاي دلفريب صداي آب گره مي زند و پس از در هم آميختن با فضاي باغي كه با معماري چهار ايوانه و درختان چنار چند صد ساله زينت يافته، دل هر بيننده اي را مي ربايد. اما دلفريب تر از همه اينها گنبدي با شكوه است كه از صدها متر دورتر چشمربايي مي كند. همان گنبد كه حالا به چشم خود بخشي از كاشيهايش را خرد و زار مي بيند.

وقتي حقيقت تكذيب مي شود

در همان زماني كه صداي مهيب دو ريزش هولناك، رهگذران و نيز برخي از طلبه هاي ساكن در اين مدرسه را هراسان كرد، وقتي چشم‌ها با گوش‌ها هماهنگ شد، سرها به سوي گنبد مدرسه چرخيد، بخشي از كاشي‌هاي گنبد فرو ريخته بود. باز هم مثل هميشه تخريب بناهاي تاريخي را قبل از آنكه متوليان ميراث اين مرز و بوم متوجه آن شوند، مردم و رسانه ها بودند كه به چشم ديده و با عكس و فيلم و مصاحبه با شاهدان در ابعاد وسيع پوشش دادند. اگرچه كاشي‌هاي گنبد پيش از اين نيز مرمت شده بود اما ريزش گنبد بيانگر اين است كه بي توجهي به اين بنا وارد فاز جديدي شده است.

در اين بحبوحه سرپرست جديد اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان، در حاليكه چند روزي از تكيه زدنش بر صندلي ميراث فرهنگي نصف جهان نمي گذشت، از همان ابتدا شمشير را براي رسانه ها از رو بست و در مصاحبه اي گفت: " القاي رسانه اي تخريب سي وسه پل و مدرسه چهار باغ فريب افكار عمومي است‌".

وي گفته بود: "خبر تخريب و فرو ريختن كاشيهاي اين مدرسه تاريخي صحت ندارد." اما در ادامه همان مصاحبه بر خلاف گفته اش تاكيد كرده بود: " يك سوم گنبد مدرسه نيازمند بازسازي كامل است و بخش هايي كه اكنون در حال فروريزي است در اثر قدمت بيش از 260 ساله اين بنا بوده و كارشناسان به اين نتيجه رسيده اند كه ملات زير پوسته ديگر آن چسبندگي لازم را ندارد."

شمارش معكوس براي فرو ريختن مدرسه

پيش از اين نيز بارها و بارها كاشيهاي گرانب‌هاي اين مدرسه به صورت مقطعي فرو ريخته بود. حتي رفته گران برخي از روزها هنگام جارو زدن پياده روهاي مشرف به اين بنا، با خرده هاي كاشي روبرو مي شوند، كاشي هايي كه از ارتفاع سقوط مي كنند و نمادي از سقوط ميراث اين مرز و بوم هستند.

پيش از اين حسن مقضي از مرمتگران باسابقه اصفهان به مهر گفته بود: در حال حاضر نزديك به دو متر مربع از كاشي‌هاي گنبد فرو ريخته و احتمال فرو ريختن كاشيهاي بالادست اين بنا نيز وجود دارد.

وي ياد آور شده بود: نزديك به 20متر ديگر از اين كاشي‌ها نيز داراي وضعيت نگران كننده‌اي است و احتمال ريزش اين ميزان از كاشي‌ها وجود دارد، اين مساحت از كاشي‌هاي گنبد در مجاورت پياده رو خيابان آمادگاه قرار گرفته و هر لحظه احتمال ريزش آنها بر سر عابران پياده وجود دارد و بايد در سريع ترين زمان ممكن اقدامات و تدابير لازم براي جلوگيري از ريزش آنها انجام شود زيرا علاوه بر اينكه اين كاشي‌ها طبله كرده زير آن نيز به سبب ريزش اخير خالي شده و درصد ريزش ديگر كاشيها را زياد كرده است.

مقضي يكي از دلايل تركهاي ايجاد شده جديد در بنا مانند ترك‌هاي روي آجرهاي مدرسه و هشتي ورودي را عبور مترو از مقابل مدرسه دانسته بود، همان مترو كه سالهاست كسي فرياد اعتراض مردم اصفهان و اساتيد دانشگاه و نخبگان را درباره عبور آن از كنار شاهكارهاي نصف جهان نشنيده و نمي شنود.

پيش از اين مرتضي فرشته نژاد يكي از كارشناسان برجسته رشته مرمت گفته بود: بايد به اين نكته توجه كنيم كه با آغاز فعاليت مترو، پيش از تخريب كامل سي‌وسه پل، مدرسه‌ چهارباغ به‌طور كامل تخريب مي‌شود، چون اين مدرسه دقيقا كنار تونل قطار شهري قرار گرفته و با توجه به جزييات سازه‌ مدرسه، مطمئنا اين مكان زودتر فرومي‌ريزد.

علت ريزش اخير چيست

محسن نكويي كارشناس ارشد مرمت درباره علل ريزش اخير در كاشيهاي گنبد به مهر مي گويد: ما علل مختلفي را در اين ريزش دخيل مي دانيم مانند استفاده از بلندگوها در اين مجموعه تاريخي، پرواز چرخبال از روي بناهاي تاريخي اصفهان، عبور اتوبوسهاي شركت واحد از مجاور اين بنا و ساير وسايل نقليه سنگين كه از كنار آن عبور مي كنند و ما هميشه مطرح مي كرديم كه اين موارد مخرب است و اين مدل ريزش گنبد بيانگر تاثيرات لرزشي در درازمدت بر آن است.

وي يكي از عوامل آسيب رسان به بناهاي تاريخي را كه از مصالح سخت و غير قابل انعطاف ساخته شده اند، لرزش دانسته مي افزايد: لرزش روي بناهاي تاريخي و بخصوص گنبدهايي مانند گنبد مدرسه چهارباغ تاثير فراوان دارد و به تدريج و به مرور زمان بر روي آنها ايجاد ترك مي كند، سپس در فصولي كه بارش داريم، آب حاصل از بارش به تركها نفوذ كرده ، پشت ملات كاشي رفته و بعد از يخ زدگي سبب جدا شدن كاشي از لايه زيرين مي شودو اين رخداد به ريزش كاشي‌ها مي انجامد.

نكويي درباره عبور مترو از مقابل اين مدرسه نيز مي گويد: در آينده عبور مترو از جوار آثار تاريخي حتما ايجاد تخريب خواهد كرد. عبوراتوبوس و ماشينهاي سنگين از مقابل مدرسه، پرواز چرخبال از فراز آن و تي بي ام (دستگاه حفار تونل مترو) از عمق، مي تواند از دلايل لرزش باشد. اما عبور مترو در آينده نيز مي تواند همچنان خطرساز باشد، عبور مترو مي تواند سبب نشست بناهاي تاريخي نيز شود، زيرا لرزش دائم سبب نشست لايه ها در زير بناها شده و مشكل سازه اي نيز بوجود مي آورد، آنچه مسلم است اينكه تكنولوژي تاثير خود را باقي خواهد گذاشت.

پيش از اين خبرگزاري مهر، در گزارشهاي متعددي نسبت به تخريب و در خطر بودن مدرسه چهارباغ، اين بناي باشكوه عصر صفوي هشدارهايي داده بود. از تخريبهايي كه توسط متوليان اين مدرسه انجام مي گرفت تا موازي كاريهاي اوقاف و سازمان ميراث فرهنگي و ضربه هايي كه مترو به اين بنا وارد مي آورد. متاسفانه با وجود مقالات و گزارشهاي فراوان رسانه ها، همچنان هر ازگاهي زخمي جديد بر پيكر اين شاهكار وارد مي آيد.

...................

گزارش: احسان مرادي

© 2003 Mehr News Agency .

چهارشنبه|ا|21|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 292]