كند و كاوي در آداب گفت وگو و مناظره

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: كند و كاوي در آداب گفت وگو و مناظره
قم- شواهد غير قابل انكار نشان مي دهد كه بيش از هر زماني نيازمند آموزش و تمرين و حتي اصلاح رفتارهاي اجتماعي خود هستيم؛ حتي به نظر مي رسد در مهمترين گام زندگي اجتماعي كه برقراري هرگونه ارتباط فردي و اجتماعي، شامل "گفت وگو"، مناظره و مباحثه مي باشد، به درمان نياز پيدا كرده ايم.

اين معضل در لايه هاي پاييني به مرز انفجار رسيده است، بطوري كه در خيابان ها يك به دو نمي كشد كه مشت و لگد جاي كلام را مي گيرد و خشونت و پرخاشگري فراگير شده است. اين وضعيت در لايه هاي مياني به مرز هشدار رسيده ، بطوري كه رسانه ها را به طرز عجيبي دچار بداخلاقي هايي كرده كه ريشه در سياست زدگي جامعه دارد.

... و اما در لايه هاي بالايي هم اين موضوع ديده مي شود، بطوري كه سياستمداران و دست اندركاران حوزه سياست و مديريت نيز نابردبارانه به هم مي تازند و ....

كارشناسان اهل فن هم معتقدند كه اثرات اين جريان از بالا به پايين و متقابلا از پايين به بالا در لايه هاي جامعه در حركت است، بطوري كه تمامي افعال و رفتار نخبگان جامعه و سياستمداران، اعم از آنان كه در مجلس جا خوش كرده اند و يا در پست هاي دولتي مستقر شده اند، از سوي لايه هاي ديگر رصد شده و اثرات آن به لايه هاي پاييني رسوخ مي كند.

با مروري بر پايگاههاي اطلاع رساني در فضاي مجازي به خوبي در مي يابيم كه آستانه تحمل جامعه ايراني بسيار كم شده و نابردباري همه تعاملات اجتماعي مان را متاثر از خود كرده است. بنابراين حوزه تعاملات اجتماعي ما نيازمند درمان است. از همين رو خبرنگاران ايرنا در مركز قم سراغ روحانيت رفته اند كه در حوزه هاي اخلاق و تعاملات اجتماعي نقش و مسووليت ويژه اي دارند.

** نياز به گفتار درماني داريم

حجت الاسلام والمسلمين سيد علي محمد بزرگواري عضو كميسيون بيداري اسلامي مجلس با اشاره به اينكه اخلاق گفت وگو و مناظره در جامعه ما مطلوب نيست، گفت: در جامعه اسلامي بايد با رعايت اخلاق و آداب گفت وگو، از تندگويي و زشت گويي پرهيز شود.

وي مي گويد: جامعه ما امروز بيش از هر زماني نياز به گفتار درماني و تقويت اخلاق در مناظره ها و گفت وگو ها دارد، ما در گفتارهاي خود گاهي خيلي از مسائل اخلاقي را رعايت نمي كنيم.

وي اظهار داشت: اولين حرف خداوند متعال با پيامبران الهي اين بود كه وقتي با انسان ها حتي طاغوت، افراد ضد دين و كفار روبه رو مي شويد با آنها با زينت كلام رفتار كنيد.

نماينده مردم دهدشت و بهمئي در مجلس شوراي اسلامي اعتقاد دارد: پيام اين مباحث براي ما اين است كه اگر گفتمان يا مناظره اي داشته باشيم بايد محتواي آن بر اساس نرمش باشد و از تندگويي و زشت گويي پرهيز كنيم.

بزرگواري تصريح مي كند: وقتي پيامبران با مخالفان خود اينگونه با نرمي برخورد مي كنند، چرا ما نبايد مراعات كنيم؟

وي، با اشاره به اينكه گفت وگو در جامعه ما خصوصا در دوران تبليغات انتخاباتي مخدوش مي شود، گفت: در يك جامعه اسلامي وقتي با همنوع و هم آيين خود رقابت مي كنيم، بايد اخلاق و سلامت گفتار را رعايت كنيم .

بزرگواري مي گويد: اگر بخواهيم انتخابات را به عنوان نمونه مردم سالاري ديني به دنيا ارايه كنيم بايد به آموزه هاي ديني در زمان برگزاري آن عمل كنيم، دين اسلام به ما ياد داده است وقتي در يك نظام عده اي با هم رقابت مي كنند بايد گفتار آنها، نرم باشد.

اين نماينده مجلس گفت: هر كسي كه بخواهد در عرصه انتخابات حضور پيدا كند براي اينكه اخلاق و فضاي جامعه را خراب نكند بايد با زينت كلام كارهاي خود را ارايه دهد و كسي كه قبلا نامزد بوده بايد تنها كارنامه و عملكرد خود را با زبان نرم به مردم ارايه دهد.

وي مي افزايد: به دليل عدم رعايت اخلاق گفت وگو، وقتي به انتخابات نزديك مي شويم و تنور انتخابات در كشور داغ مي شود جو سالم و آرام جامعه ما به هم مي ريزد.

بزرگواري در بيان بداخلاقي ها در هنگامه رقابت هاي سياسي و انتخاباتي اضافه مي كند: متاسفانه برخي رقباي انتخاباتي، براي خارج كردن همديگر از ميدان، از افترا، غيبت و حتي دروغ رويگردان نيستند و همين مسئله فضاي جامعه را مسموم مي كند، بنابراين جامعه ما خصوصا در زمان انتخابات نياز به گفتار درماني دارد.

وي ادامه داد: بايد حوزه هاي علميه، دانشگاه ها و مراكز علمي و معنوي روي اين زمينه بيشتر كار كنند، مسوولان ما، سران قوا، مردان دين و سياست بيشتر به اين راهكارها توجه داشته باشند.

بزرگواري همچنين گفت: متاسفانه امروز جريان هاي سياسي در رويارويي بايكديگر سلامت در گفتار و رفتار ندارند.

بزرگواري خاطرنشان كرد: تمام گفتارهاي ما، از ناحيه زبان صادر مي شود، مركز گفتارها، زبان است و بايد در كنترل باشد. حضرت علي (ع) مي فرمايند " اگر زبان رها شود مانند حيوان درنده به هر كسي حمله مي كند".

** گفت وگوهاي ناسالم وحدت ستيز و خشونت سازند

حجت الاسلام "ابوالفضل هادي منش" مدير گروه علمي نويسندگي معاونت تبليغ حوزه علميه قم هم مي گويد: هدف مناظره بايد رسيدن به حقيقت باشد و از نظر قرآن هرگونه گفت وگويي كه به قصد دريافت حقيقت نباشد، جدال باطلي است كه مومنان و خردمندان بايد ازآن بپرهيزند.

وي با اشاره به اهميت مناظره در قرآن، بيان مي كند: قرآن از طرفين گفت وگو مي خواهد كه به دور از جدال باطل و مذموم كه در آن تنها بر چيرگي و غلبه خصم تمركز يافته است، به سوي جدال احسن و گفت وگوهايي رو آورند، تا حقيقت آشكار شود.

به گفته وي، گفت وگوهاي ناسالم نه تنها موجب وحدت و اتحاد ميان انسان ها نمي شود، بلكه زمينه افزايش اختلاف، تنش و خشونت هاي حتي فيزيكي را نيز ايجاد مي كند.

هادي منش اضافه مي كند: مهم ترين شرايطي كه مي تواند مناظره را پسنديده و مطلوب كند، حقيقت جويي است.

اين مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اينكه مناظره ها بايد عالمانه و بر پايه دانش شكل گيرد، مي افزايد: دوطرف گفت وگو بايد نسبت به موضوع، از علم و آگاهي لازم و كافي برخوردار باشند، زيرا هدف از گفت وگوها و مناظره هاي پسنديده، واكاوي افكار و آراء، دست يابي به حقيقت، روشنگري و ايجاد تفاهم علمي و عملي است.

وي گفت: هرگونه گفت وگويي كه براساس اما و اگرها، شايدها و گمان ها و گمانه زني ها و مانند آن انجام مي گيرد، گفت وگويي باطل و ناپسند است.

هادي منش ادامه داد: قرآن كريم هرگونه مجادله براساس گمان يا احتمالات را جدالي باطل معرفي مي كند و از مومنان مي خواهد از اين گونه مناظره ها پرهيز كنند.

** دنبال به كرسي نشاندن حرف خود نباشيم

آيت الله حسن ممدوحي عضو مجلس خبرگان رهبري، از جمله روحانيوني است كه عقيده دارد، در گفت وگو و مناظره نبايد تحت هيچ شرايطي دنبال به كرسي نشاندن حرف خود باشيم.

وي مي گويد: در برخي گفت وگوها، طرفين سعي دارند حرف يا طرح خود را به طرف مقابل تحميل كرده يا آن را به كرسي بنشانند و اين درست نيست.

وي ادامه داد: ما طبق آيين و آموزه هاي اسلامي در گفت وگوها، بايد سخنان طرف مقابل را به درستي بشنويم و اگر واقعا حرفي منطقي و خوب بود بپذيريم.

نماينده مردم كرمانشاه در مجلس خبرگان رهبري گفت: در گفت وگوها، نبايد ميان حرف هاي ديگران بپريم، سخنان در مناظره ها و گفت وگوها بايد شفاف و خالي از گوشه و كنايه باشد.

آيت الله ممدوحي خاطرنشان مي كند: انسان خردمند هميشه با استدلال حرف مي زند، ديگران را بي خودي متهم نمي كند، حرف بي حساب و كتاب نمي زند و وقتي حرف هاي خود را تمام كرد با متانت به حرف هاي طرف مقابل نيز گوش مي دهد.

وي ادامه داد: در اين گفت وگوها بايد هدف اصلي بيان حق باشد و اين رعايت آداب گفت و گو طبق موازين اسلامي است.

** مهلت بدهيم طرف مقابل حرف خود را بزند

عضو فراكسيون روحانيون مجلس شوراي اسلامي با اشاره به اهميت رعايت آداب گفت وگو در اسلام گفت: آداب گفت وگو در جامعه ما صحيح، منطقي و منطبق با آيات و روايات اسلامي نيست، چرا كه حقوق ديگران را در گفت وگو رعايت نمي كنيم.

حجت الاسلام والمسلمين "سيد محمود حسيني دولت آبادي" مي گويد: دين اسلام دين منطق و گفت وگو است و بايد در انتقادات، مناظره ها و مجادله ها ابتدا سخنان ديگران را بشنويم و بعد در ارتباط با آن شخص و مواضع ايشان، اظهار نظر كنيم.

وي اظهار مي دارد: در مناظرات و گفت وگوها، بايد اول سخن طرف مقابل را بشنويم و مهلت دهيم حرف خود را بزند، اگر قانع نشديم او را نقد كنيم.

اين نماينده روحاني مجلس گفت: شيوه گفت وگو در جامعه ما درست نيست، ما مهلت سخن گفتن به ديگران نمي دهيم و بدون اينكه سخن طرف مقابل را بشنويم اظهار نظر مي كنيم.

نماينده مردم ميمه و شاهين شهر در مجلس شوراي اسلامي مي گويد: رعايت آداب گفت وگو در سلامت اخلاقي جامعه نيز بسيار موثر خواهد بود، اگر ما نخواهيم سخن كسي را بشنويم، آن شخص جاي ديگر سخن خود را بر زبان مي آورد و ممكن است تاثير و بازتاب آن نيز بيشتر باشد.

به گفته وي، آيات زيادي در قرآن كريم وجود دارد كه مي فرمايد "گفتار نيكو را بشنويد و بهترين آنها را اطاعت و پيروي كنيد"، اين مبناي دين اسلام است،

اسلام دين منطق است، لذا از گفتار و گفت وگو نمي هراسد و براي هر موضوعي نيز اين دين بهترين پاسخ و ادله را دارد.

** واژه گفت وگو و مشتقات آن بيش از 1700 بار در قرآن تكرار شده است

"منصور داداش نژاد" عضو هيات علمي پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نيز معتقد است، در سياست و روابط اجتماعي، گفت وگو بهترين روش براي رسيدن به درك مشترك انساني و وحدت جوامع بشري است.

به گفته اين مدرس حوزه و دانشگاه، در قرآن شيوه‌هاي گوناگون مانند پرسش و پاسخ و در خواست از خدا براي شرح صدر و فهم و درك سخن گوينده، بيان شده و بيش از 1700بار واژه گفت وگو و مشتقات آن تكرار شده است كه اين دلالت بر اهميت آن از ديدگاه اسلام دارد.

مدرس تاريخ اسلام افزود: هدف از گفت وگو ساكت كردن مخاطب و نشاندن حرف خود بر كرسي نيست، بلكه هدف رسيدن يا حتي مي‌توان گفت نزديك شدن به اصول مشترك و فهم درست از مسئله است.

** رعايت آداب مناظره براساس موازين اخلاقي

حجت الاسلام والمسلمين "داوود محمدجاني" از ديگر اعضاي فراكسيون روحانيون مجلس شوراي اسلامي است كه درخصوص آداب گفت وگو عقيده دارد، براساس موازين شرعي و اسلامي، رعايت آداب گفت وگو و مناظره باعث وحدت و توسعه همه جانبه كشور خواهد شد.

وي خاطرنشان مي كند: دين اسلام در ارتباط با سازندگي بشريت، آموزه هاي فراواني دارد، يكي از مهمترين آموزه ها، گفت وگوي سالم، سازنده و رعايت آداب مناظره براساس موازين اخلاقي است.

وي ادامه داد: از مصاديق گفت وگوي سالم، بحث انتقاد سازنده است كه بسيار مورد تاكيد اسلام مي باشد و بايد جامعه ما در اين مسير حركت كند.

محمدجاني خاطرنشان كرد: كساني كه دنبال رشد و توسعه جامعه هستند بايد انتقاد پذير باشند، افراد انتقاد كننده نيز بايد منصف، با تجربه و اهل علم باشند.

وي افزود: مسوولان بايد در راستاي انتقاد سازنده، به حرف هاي ديگران گوش دهند و بهترين را براي توسعه كشور انتخاب كنند.

اين نماينده مجلس گفت: هر دست اندركاري ممكن است در كار خود دچار اشكالات و اشتباهاتي باشد از همين جهت لازم است تذكراتي به آنها داده شود تا متوجه اشتباهات و اشكالات كار خود شوند.

وي افزود: فرد انتقاد كننده بايد از روي دلسوزي مشكلات جامعه را با دليل و برهان و ارايه راهكار رصد و در انتقادات خود منافع جامعه اسلامي را دنبال كند تا نتيجه آن نيز براي جامعه مطلوب باشد.

محمد جاني تصريح كرد: كسي كه مي خواهد انتقاد كند بايد خودش تخصص و تجربه لازم را داشته باشد تا وقتي مطلبي را عنوان مي كند بتواند براي حرف خود دليل و استناداتي داشته باشد.

وي يادآورشد: طبق آموزه هاي ديني، گاهي نصيحت يك انسان با تجربه و دلسوز، باعث پيشرفت كشور و بي توجهي به نصايح افراد متخصص باعث پشيماني است.

محمدجاني گفت: در نهج البلاغه دو نكته مهم درارتباط با مديريت وجود دارد يكي اينكه، كساني كه توان مديريت هاي مختلف را دارند، لازم است خودشان را ارايه دهند و بگويند كه توان ما براي مديريت كشور اين است و مي توانيم در فلان بخش، مديريت داشته باشيم.

وي ادامه داد: از طرف ديگر، كساني كه توان مديريتي در قسمتي كه به آنها محول مي شود را ندارند بر آنها لازم است اعلام كنند ما در اين بخش توان مديريت نداريم و ديگري بهتر و قوي تر از ما مي تواند عمل كند.

نماينده مردم آباده در مجلس شوراي اسلامي گفت: متاسفانه در كشور ما به اين آموزه هاي ديني خصوصا در ارتباط با مديريت، عمل نمي شود، بلكه بيشتر وارد مسائل سياسي شديم.

اين نماينده مجلس خاطرنشان كرد: در دين اسلام به مشورت بسيار سفارش شده است، آيات و روايات زيادي درمورد تبادل نظر و گفت وگو داريم كه همه آنها باعث پيشرفت كشور خواهد شد.

محمدجاني گفت: در آيات قرآن داريم كه حتي با افرادي كه اشتباه كلان و بزرگ دارند وظيفه داريم به نرمي صحبت كنيم. خداوند خطاب به موسي و هارون مي فرمايد "سراغ فرعون برويد و با او به نرمي صحبت كنيد شايد متوجه شود و به اشتباه خود پي ببرد و با نرمي صحبت كردن، ممكن است دشمني را كنار بگذارد."

وي افزود: وقتي خداوند مي گويد با فرعون نرم صحبت كنيد با افراد متدين به طريق اولي بايد با نرمش گفت وگو و بدون عناد و دشمي سخن گفته شود.

** ديالوگ و مناظره حاصل عقل جمعي است

در اين زمينه نظرات يك استاد دانشگاه در حوزه جامعه شناسي مدرن را نيز جويا شديم كه مي گويد:در باب ادراك سخن، مناظره مي‏تواند پلي براي فائق شدن بر شكافي بين "ماده" كلام و "روح‏" گفت وگو باشد، يعني انسان ها از باب مناظره و گفت وگوهاي علمي و حتي ميداني به اصل درك يگديگر برسند.

دكتر "ژاله ميرلوحي" معتقد است، در گفتمان اجتماعي يا مناظره گفتاري نوعي" حكم‏" بر وجوه مشترك انسان هاي همنوع حاكم مي باشد، به گونه اي كه به عنوان يك بيان واحد ، به كثرت مي انجامد.

به گفته وي، گفت و گو و مناظره به عنوان يك "رسانه" يا ابزار گفتماني در جامعه مطرح است كه ماده كلام را به روح بيان انتقال مي دهد و افراد همديگر را بهتر مي فهمند.

ميرلوحي يادآور مي شود: تك گويي و مونولوگ بيانگر فرديت اشخاص و فردمحوري آنان است در حالي كه ديالوگ و گفتمان، رفتارهاي انساني جامعه را رقم مي زند.

اين استاد جامعه شناسي مدرن، با اشاره به قتل قهرمان ورزشي ايران در شهر كرج گفت: در جامعه امروزين، متاسفانه برخي از افراد قابليت هم دركي خويش را ندارند و با كوچك ترين برخورد به جاي مناطره و گفتمان اجتماعي، به برخورد با رفتارهاي فيزيكي بسنده مي كنند.

به گفته وي،در حادثه مرگبار كرج كه به جاي بيان گفت وگو در پشت چراغ قرمز، به نزاع مي پردازند و نتيجه قتل قوي ترين مرد جهان مي شود، بروز يك گفت و گو و گفتمان اجتماعي ساده مي توانست از اين واقعه تلخ و تاگوار جلوگيري كند.

اين محقق جامعه شناسي اعتقاد دارد: براساس طبيعت جامعه بشري، رفتار و انديشه‏ بايد قانونمند باشد و انسان به زيست هاي ذهني گفتمان و گفت وگو، در بستر اجتماعي عادت كند.

به گفته وي،ديالوگ پژواك ديالكتيك و ارتباطات طبيعت در جامعه انساني است و گفتمان فقط

پرسش و پاسخ و نقد نمي باشد، بلكه رسيدن به حقيقت جديد در بستر هم كلامي است.

ميرلوحي تاكيد كرد: ديالوگ و مناظره حاصل عقل جمعي است و اهميت تكثر عقلي را نشان مي‏دهد و هرچه اين مناظره و گفت وگو با خرد جمعي همراه شود به معنايي جمعي نزديك تر

خواهد شد.

1770

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 30756457

دوشنبه|ا|19|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 119]