در اسلام سرمايه گذار حرمت دارد

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: ويژگيهاي اقتصاد اسلامي-2/سه اصل اساسي در نظام اقتصادي اسلام/ در اسلام سرمايه گذار حرمت دارد
سه اصل اساسي در نظام اقتصادي اسلام/ در اسلام سرمايه گذار حرمت دارد
خرم آباد - خبرگزاري مهر: نظام اقتصاد اسلامي بر سه اصل اساسي امنيت اقتصادي، عدالت اقتصادي و رشد و شكوفايي اقتصادي تاكيد دارد كه اين سه اصل علاوه بر تأمين سطح معيشت مطلوب مردم زمينه هاي لازم براي رشد و تعالي انسانها را براي كمال فراهم مي كنند.

به گزارش خبرنگار مهر، اقتصاد در اسلام داراي مشخصات متنوع و مختلفي است كه هر يك از آنها بيانگر بعدي از ابعاد گسترده اقتصاد اسلامي است كه در اينجا به اختصار به چند مورد اشاره مي شود.

در نظام اقتصاد اسلامي، كار هم ارزش مادي و هم ارزش معنوي دارد و بايد اجر فرد پرداخت شود

در مكاتب اقتصادي ديگر، كار تنها ارزش مادي دارد در حاليكه در بينش اسلامي ارزش كار انسان تنها به اندازه پولي كه دريافت مي كند نيست بلكه به اندازه حسن نيتي است كه در انجام آن به كار برده و داراي اجر معنوي است.

از اين رو كار در اسلام امري مقدس وعبادت تلقي شده و از جايگاه ويژه اي برخوردار است. همچنين در روايات از بيكاري، تنبلي، كم كاري، ناپايداري در كار به شدت توبيخ و سرزنش شده است.

پيامبر اكرم ( ص) در اين رابطه فرمود: مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ اَلْقي كَلّه عَلَي النّاسِِ ، مَلْعُونٌ ، مَلْعُونٌ مَن ضَيَعَ مَنْ يَعُول، از رحمت الهي به دور است كسي كه بار زندگي خود را به گردن مردم بيندازد و خانواده اش را در اثر ندادن نفقه ضايع و تباه سازد.

ايشان همچنين در حديث ديگري فرموند: مَنْ وَجَدَماءً اوَتُرابْا ثُمَّ افْتَقَرَ فَاَبْعَدَهُ الله؛ كسي كه آب و زمين در اختيار دارد اما فقير است خدا او را از رحمت خود دور كرده است.

بنابراين از ويژگيهاي اقتصادي اسلامي آن است كه كار، ارزش معنوي داشته و براي خدا انجام مي گيرد.

نكته ديگر اينكه در اسلام، كار با اعتقاد به قضا و قدر الهي، رزاقيت خداوند، توكل، زهد، صبر و مذموم بودن دنيا نه تنها تضادي ندارد بلكه درك صحيح اين مفاهيم اثر مثبت بر كار داشته و زمينه رشد و توسعه اقتصادي را به دنبال دارد.

در بينش اقتصادي اسلام مال و ثروت فضل خدا است

با تتبع در منابع ديني در مي يابيم كه از نظر اسلام داشتن مال و سرمايه يك ارزش و مايه سعادت بوده ولي ثروت اندوزي و دلبستگي به مال و ثروت يك امر مذموم و مطرود است. آيات و روايات فراواني راجع به مال و ثروت وجود دارد كه به خوبي جنبه هاي مثبت و منفي آن را بيان مي كند كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم.

الف: مال و ثروت در اصل از آن خداي متعال و فضل الهي است كه انسان به دست مي آورد. خداوند متعال به مومنان دستور مي دهد؛ وآتُوهُمْ مِنْ مالِِ الَّذي آتاكُمْ ، به آنان (فقرا) از مال خدا كه به شما داده، بدهيد.( نور / 33)

در سوره جمعه آيه 10 مي فرمايد: َإِذَا قُضِيَتِ الصَّلاَةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ ، هنگامي كه نماز جمعه به پايان رسيد در زمين پراكنده شويد و از فضل خدا روزي بخواهيد.

امام باقر(ع) حديثي را از پيامبر (ص) نقل مي كند كه آن حضرت فرمود: زماني خواهد آمد كه مردم از پروردگارشان راجع به سود اموال خود گلايه مي كنند و مي گويند: از فلان وقت تا حالا سودي به چنگ نياوردم و هميشه از سرمايه خوردم. آنگاه حضرت فرمود: وَيْحَكَ وَهَلْ اَصْلُ مالِكَ وَذَرْوَتُهُ اِلا مِنْ رَبِّكَ؛ واي بر تو، آيا نمي داني اصل مال تو و سود آن از آن پروردگار است.

همچنين امام صادق (ع) به ابان بن تغلب فرمود: اَلْمالُ مالُ الله يَضَعَهُ عِنْدَ الرَّجُلِ وَدائِع، مال، مال خداست و آن را به امانت نزد اشخاص قرار داده است.

اين اعتقاد توحيدي كه همان مال ها و مواهب و سرمايه ها، از آن خداست دلالت دارد بر اينكه انسان مي تواند از مال و ثروت بهره و استفاده صحيح ببرد، حق ندارد آن را وسيله طغيانگري و ظلم و فساد قرار داده و در غير راه صحيح و مشروع مصرف كند.

اين اعتقاد يك ارزش است و اثر فراواني در زندگي انسان دارد و از ويژگي هاي اقتصاد اسلامي محسوب مي شود.

مال و ثروت قوام زندگاني مردم و اجتماع است

ب: مال و سرمايه قوام و پشتوانه زندگاني مردم و اجتماع است. خداوند در قرآن مي فرمايد: وَلا تُوْتُوا السُفَهاءَ اَمْوالَكَمُ الَّتي جَعَلَ اللهُ لَكُمْ قِياماً (نسا /5) اموال خود را كه خداوند سبب قوام زندگي شما قرار داده به دست سفيهان مي دهد.

تعبير به "قوام" از مال و ثروت به خوبي اهميت و ارزش مال را دلالت دارد. يعني اين سرمايه ها قوام زندگاني و اجتماع شماست و نبايد به دست نااهلان و سفيهان داد، بايد اموال و سرمايه به دست كساني باشد كه سبب رشد و تحول اقتصادي شود.

در روايت آمده است شخصي از امام باقر (ع) راجع به پول و ثروت سؤال كرد.حضرت فرمود: جَعَلَها الله مَصِحَّةً لِخَلْقِهِ وَ بِِها تَسْتَقيمُ شُؤوُ نُهُمْ و مَطالِبُهُم، خداوند پول و ثروت را وسيله سامان يابي زندگي خلق قرار داده است و به وسيله پول و ثروت كارهاي مردم رو به راه مي شود و نيازهاي آنان برآورده مي شود.

پول و ثروت وسيله اي براي فعاليت، توليد و پيشرفت اقتصادي است، همچنانكه پيامبر اكرم (ص) فرمود: نِعْمَ اْلمالُ الصّالِح، مال حلال و شايسته انسان صالح را سزاست.

پول و مال از نظر مالي ارزش يكساني دارند ليكن نگاه و بينش انسانها به مال به آن ارزش و اعتبار معنوي مي بخشد به همين جهت پيامبر تعبير صالح را براي مال به كار برده است.

بنابراين مال و ثروت سبب قوام و دوام زندگي فردي و اجتماعي انسان و انگيزه اي براي شكوفا شدن توانايي ها، توليد بيشتر و رشد اقتصادي جامعه است و همين امر شاخصي براي نظام اقتصادي اسلام است كه آن را از ساير نظامهاي اقتصادي ممتاز مي كند.

نگاه اسلام به مال و ثروت

ج: خداوند از مال و ثروت به خير و خوبي تعبير آورده است. در سوره بقره آيه 180 مي فرمايد: كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِن تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ ، بر شما نوشته شده هرگاه يكي از شما فرا رسيد اگر چيزي از خير(مال) از خود به جا گذاشته نسبت به پدر و مادر و نزديكان به نيكي وصيت كند.

اين تعبير خير از مال اشاره لطيفي به مشروع بودن ثروت و مال است و اينكه اسلام ثروت و سرمايه را خير و بركت و نردبان صعود انسان به كمال مي داند به همين جهت امام باقر(ع) فرمود: نِعْمَ اْلعَوْنَ اَلدُنْيا عَلي طَلَبِِ الاخِرَةِ؛ دنيا و مال كمك خوبي براي رسيدن به آخرت است.

يكي از ياران امام صادق(ع) به آن حضرت گفت: چكار كنم من دنيا را دوست دارم و به آن علاقمندم مي ترسم دنيا پرست باشم. امام فرمود: با مال و ثروت دنيا مي خواهي چه انجام بدهي؟ گفت مي خواهم هزينه خود و خانواده ام را تأمين كنم و به خويشاوندان كمك كنم و در راه خدا انفاق كنم و حج و عمره به جا آورم. امام فرمود: ليس هذا طلب الدنيا هذا طلب الاخره. اين دنيا طلبي نيست بلكه طلب آخرت است.

بنابر اين در بينش اقتصادي اسلام، مال و ثروت وسيله اي براي برآوردن نيازهاي زندگي فردي و اجتماعي، پر كردن خلاهاي اقتصادي و برقراري عدالت اقتصادي است و بر طبق اين معنا مال و ثروت يك ارزش تلقي شده و ممدوح است اما اگر مال و ثروت مانع رسيدن به كمال، موجب دلبستگي انسان به دنيا، وسيله اي براي طغيان و تفاخر و ... شود مورد مذمت و نكوهش است.

امنيت اقتصادي شرط تحقق نظام اقتصادي اسلام است

نظام اقتصاد اسلامي بر سه اصل اساسي تأكيد دارد. يكي امنيت اقتصادي، ديگري عدالت اقتصادي و سوم رشد و شكوفايي اقتصادي.

اين سه اصل در نظام اقتصادي اسلام علاوه بر تأمين سطح معيشت مطلوب مردم زمينه هاي لازم براي رشد و تعالي انسانها را براي كمال فراهم مي كنند.

مقصود از امنيت اقتصادي ايجاد فضايي است كه در آن سرمايه و سرمايه گذار، صنعت و صنعتگر، كار و كارگر و همه قشرها در برابر انواع فشارهايي كه خارج از كنترل آنهاست حفاظت مي شوند و در راستاي كار و تلاشي كه براي شكوفايي اقتصاد انجام مي دهند احساس اطمينان و آرامش داشته باشند.

از ويژگي هاي اقتصاد اسلامي آن است كه در اسلام هم مال و سرمايه حرمت دارند و هم سرمايه گذار و هم شخصي كه كار اقتصادي انجام مي دهد.

از مهمترين اصولي كه اسلام در قضاياي اقتصادي به صورتي خاص درباره آن تأكيد كرده، اصل حرمت و احترام مال و امنيت اقتصادي است؛ علت حرمت و احترام مال آن است خداوند مال را وسيله قوام زندگي مادي و معنوي انسان و سبب رسيدن به كمال مي داند. جَعَلَ اللهُ لَكُمْ قِياماً. خداوند مال را وسيله قيام و برقرار ماندن شما قرار داده است.

در روايات متعدد اين تعبير آمده كه حرمت مال انسان همچون حرمت خون اوست از جمله پيامبر اكرم(ص) فرمود:حُرْمَةُ ماله (المؤمن)كَحُرْمَة دَمُه حرمت مال مؤمن همچون حرمت خون اوست. و در حديث ديگر فرمود: اَلْمُؤمِنُ حَرامٌ كُله عِرْضُهُ وَ مالُهُ و دَمُه. همه چيز مؤمن محترم است،عرض و آبروي او، مال و خون او.

اميرالمؤمنين علي (ع) فرمود: اَعْظَمُ اْلخَطايا اِقْتَطاعُ مالُ امِرء مُسْلِمٍ بِغَيْر حَقٍ. بردن و خوردن مال مرد مسلمان به ناحق از بزرگترين خطاهاست.

تشبيه حرمت مال مؤمن به حرمت خون او دليل بر اهميت امنيت اقتصادي و نقش امنيت مال و سرمايه در اقتصاد است.

در روايات متعدد از تصرف كردن مال ديگري به شدت نهي شده و براي مال مردم امنيت خاصي در نظر گرفته شده است. از جمله پيامبر اكرم (ص) فرمود: لا يحِلُ لِمُؤمِنٍ مالُ اَخيهِ اِلا مِنْ طيبِ نَفسِهِ. حلال نيست براي مؤمن تصرف در مال برادر مسلمانش مگر با ميل و رضايت او.

بنابراين احترام و رعايت سرمايه هاي مشروع افراد (امنيت اقتصادي) ضروري است.

.....................................................

حجت الاسلام سيد احمد ميرعمادي - نماينده ولي فقيه در استان لرستان

© 2003 Mehr News Agency .

يکشنبه|ا|18|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 343]