دكتر كهرم: يوز ايراني در معرض انقراض است

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: دكتر كهرم: يوز ايراني در معرض انقراض است

سرويس سياسي ـ اجتماعي: تيزپاترين حيوان است.چشمانش سفيدي ندارد و به محض احساس كردن بوي آدميزاد، آرام روي زمين مي‌خوابد و خال‌هاي پوست نخودي‌اش، او را با رنگ ريگ‌هاي بيابان درمي‌آميزد. كسي نمي‌تواند به راحتي او را ببيند، پس براي شناسايي و سرشماري‌اش در زيستگاه‌هاي مختلف دام‌هاي دوربيني (Camera trap) كار گذاشته‌اند و هر سال آمار متناقضي از وجودش در كشور بومي‌اش ارائه مي‌كنند.

براساس آمارهاي سازمان حفاظت محيط زيست اكنون 74 قلاده يوزپلنگ ايراني در زيستگاه‌هاي خارتوران (سمنان)، ناي بندان (خراسان) و دره انجير (يزد) وجود دارد، اما دكتر اسماعيل كهرم در گفت‌وگو با «اطلاعات» ديدگاهي خلاف اين موضوع را مطرح كرد.

او گفت: در سال 85، سازمان حفاظت محيط زيست، تعداد يوزها را 40 قلاده اعلام كرد و باتوجه به شرايط بسيار دشوار براي زندگي شكار و زاد و ولد اين حيوان،‌ اساساً ازدياد آن تا 70 قلاده غيرمنطقي است.

اين استاد دانشگاه توضيح داد: يوز ايراني براي شكار به غزال، جبير و خرگوش نياز دارد و هرگز حيوان ديگري را شكار نمي‌كند؛ اكنون فقط در يكي از زيستگاه‌هايش يعني خارتوران، 250 هزار رأس گوسفند چرا مي‌كند يعني اكوسيستم نابود و شرايط براي ورود طعمه‌هاي اصلي يوزپلنگ بسيار دشوار شده است، اما سازمان حفاظت محيط زيست داده‌هاي اصلي مربوط به يوزپلنگ را منتشر نمي‌كند و مردم گمان مي‌كنند با چند اقدام كوچك پروژه احياي يوزپلنگ، نسل اين حيوان از انقراض نجات يافته است.

دكتر كهرم در پاسخ به اين پرسش كه براي احياي يوز ايراني چه اقدام‌هايي اولويت دارد تأكيد كرد: بهترين زيستگاه و منطقه هدف براي اين كار، دره انجير در اطراف بافق يزد است، چون اخيراً يك يوز با چهار توله‌اش در آنجا مشاهده شد كه نشان از مناسب بودن اين زيستگاه براي زاد و ولد يوز دارد.

او ادامه داد: نخستين اقدام در اين زيستگاه بايد بيرون بردن دام و شترها از آن باشد، سپس بايد براي حفر سه چاه عميق به منظور تأمين آبشخور اقدام كرد و درنهايت بدون فنس‌كشي، طبيعت اين منطقه را به حال خود رها كرد تا شكارهاي يوزپلنگ به صورت طبيعي به حركت به سوي آن تشويق شوند، زيرا با فنس‌كشي هيچ حيواني از بيرون زيستگاه بدان وارد نمي‌شود و همچنان مشكل كمبود شكار براي يوز باقي مي‌ماند.

اين پژوهشگر محيط زيست در عين حال از مشكلات دانشجويان براي مطالعه درباره نژاد يوزپلنگ ايراني خبر داد و افزود: با پيشرفت امكانات اكنون مي‌توانيم حتي از يك روستاي دور افتاده ايران درباره گونه‌هاي در معرض انقراض در ايالات متحده آمريكا داده‌هاي علمي به دست بياوريم اما داده‌هاي مناسب براي پژوهشگري درباره حيوان بومي كشور خودمان را از دانشجويان دريغ مي‌كنند و سد ديگري براي احياي نژاد آن به وجود مي‌آيد.

به گفته دكتر كهرم علاوه بر زيستگاه‌هاي شناخته شده كنوني، در استان سيستان و بلوچستان هم مي‌توان چند قلاده يوز را شناسايي كرد كه احتمال وجود آن در نزديكي مرز پاكستان و حوالي روستاي «جُرّ» بيشتر است، زيرا به تازگي در داخل پاكستان و در نقاط همجوار اين روستا يوز ايراني شكار شده و در عكس‌هاي ماهواره‌اي وجود اين حيوان در منطقه تأييد شده است.

او تأكيد كرد: از آنجا كه حيوانات مرز نمي‌شناسند، پس حتماً در اين سو و آن سوي مرز مشترك ايران و پاكستان در سيستان و بلوچستان تردد مي‌كنند و شناسايي و سرشماري يوز ايراني در اين منطقه بسيار ضرورت دارد، اگر چه هنوز هيچ اقدامي در اين زمينه انجام نشده است.

گونه‌هاي در معرض انقراض

در ادامه اين گفت‌وگو دكتر كهرم درباره گونه‌هاي گياهي و جانوري در معرض انقراض اظهار داشت: سوسن سفيد، لاله واژگون و سرخه‌دار گياهان در معرض انقراضند، حال آنكه در مهمترين زيستگاه سرخه‌دار در جهان، يعني جنگل ابر، پروژه ساخت جاده دنبال مي‌شود.

به گفته اين محقق پرنده‌شناس، جمعيت هوبره، ميش مرغ، سياه خروس، زاغ‌ بور و خفاش‌هاي ايران هم در معرض انقراض است، چون بيشتر زيستگاه‌هاي آنان به دلايلي از جمله خشكسالي يا شكار بي‌رويه از بين رفته است.

كهرم توضيح داد: به عنوان مثال، هوبره مورد علاقه عرب‌هاست و متأسفانه هر سال چند مجوز شكار به عربستاني‌ها داده مي‌شود؛ اين اشخاص از ده‌ها سال پيش به دنبال شكار هوبره در ايران هستند و هميشه در پي راهي به منظور امر صدور پروانه بوده‌اند، درحالي كه نبايد با وجود خطر انقراض، اين ثروت ملي را به اين شكل به تاراج داد.

اين استاد دانشگاه به مناسب بودن زيستگاه‌هاي پرندگان مهاجر در سال‌هاي گذشته اشاره كرد و توضيح داد: در 35 سال گذشته، 5 ميليون پرنده به ايران مهاجرت مي‌كردند، اما اكنون 5/73 ميليون پرنده ايران را براي مهاجرت انتخاب مي‌كنند؛ پرندگان مهاجر به گاوخوني، سيوند و حوزه آبريز اروميه در شرايط كنوني، و با ديدن خشكي به جاي تالاب، محكوم به نابودي‌اند.

دكتر كهرم درباره ديگر حيوانات در معرض انقراض اظهار داشت: گورخر و تمساح پوزه كوتاه ايراني در اين دسته جاي مي‌گيرند؛ 30 سال پيش 4000 رأس گورخر در منطقه خارتوران وجود داشت كه اين تعداد اكنون به 400 رأس رسيده است.

تمساح پوزه كوتاه هم در رودخانه‌هاي كالجو و سرباز در سيستان و بلوچستان زندگي مي‌كرد كه با خشك شدن آنها از اين آب‌هاي شيرين، به آب شور خليج فارس رفته و در معرض نابودي است، زيرا اين حيوان فقط در آب‌هاي شيرين مي‌تواند ادامه زندگي دهد.

به گفته اين استاد دانشگاه، تمساح‌هاي پوزه كوتاه علاوه بر خليج فارس، در راه پيوستن رودخانه‌هاي كالجو و سرباز به آن، در بركه‌هايي كه روستاييان براي آبياري زمين‌هايشان ساخته‌اند هم زندگي مي‌كنند كه براين اساس خطر حمله آنها به كشاورزان وجود دارد و اخيراً هم يك مورد گزارش شده است.

منقرض شدگان

دكتر كهرم درباره حيوانات بومي‌اي كه ديگر سال‌هاست در ايران ديده نمي‌شوند گفت: شير ژيان در سال 1324 در كرخه و ببر مازندران در سال 1332 در آق‌قميش (گلستان) منقرض شد و اين موضوع جاي تأسف دارد كه با وجود استعداد طبيعي كشورمان از تنوع جانوري محروم شويم.

تنوع زيستي

به گفته او اكنون 8000 گونه گياهي، 192 گونه پستاندار و 196 گونه خزنده در ايران وجود داردو تنوع پرندگان كشورمان جز روسيه با تمامي پرندگان اروپا برابر است.

كهرم توضيح داد: تنوع زيستي به گونه‌اي است كه از كوچكترين پستاندار دنيا به نام زباب كه به آن حشره‌خوار كوتوله هم مي‌گويند و دو گرم وزن دارد تا نهنگ آبي رنگ با 180 كيلوگرم وزن در كشور شناسايي شده است اما تعداد زيادي از گونه‌هاي جانوري با شرايط بسيار بدي روبه‌رو هستند و به يقين اگر تدابير جدي نينديشيم نسل بسياري از آنها دير يا زود منقرض مي‌شود.

انقراض نسل گويي تا همين ديروز فقط براي دايناسورها يا اورانگوتان‌ها به كار مي‌رفت؛ فارغ از اينكه حيوانات داستان‌هاي كودكي، شير و يوزپلنگ و پرنده‌ها زيباي كتاب‌هاي رنگي دبستان هم شاد براي كودكان ما همرديف دايناسورها شوند.

گزارش: آزاده تاج‌علي

يکشنبه|ا|18|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]