گزارشآبخيزداري عملياتي موثر در افزايش عمر سدهاست

واضح آرشیو وب فارسی:موج: گزارشآبخيزداري عملياتي موثر در افزايش عمر سدهاست
خبرگزاري موج - گروه اقتصاد اجتماعي .

به گزارش خبرنگار اعزامي موج به استان هرمزگان، اين استان با وسعت حدود 71193 كيلومتر مربع؛ معادل 3/4 درصد مساحت كشور را به خود اختصاص داده است. استان هرمزگان در جنوب كشور قرار گرفته و از شمال به استان كرمان، از جنوب به آبهاي نيلگون خليج فارس، از شرق به استان سيستان و بلوچستان و از غرب به استانهاي فارس و بوشهر محدود شده است. استان هرمزگان داراي 11 شهرستان، 21 مركز، 29 بخش، 76 دهستان و 1908 آبادي داراي سكنه است. يكي از استانهاي خشك كشور با متوسط بارندگي 25 ميليمتر در ميانگين بلند مدت است.
نزديكي خليج فارس به پايتخت دولت هخامنشي باعث توجه آنها به اين محدوده نيلگون شده و تسلط بر آنرا در جهت حراست از كيان خود ضروري مي دانستند. از اينرو برخي از مورخان بر اين باورند كه بندرعباس در دوره هخامنشي وجود داشته و داراي اهميت بوده است. صدور انواع كالاهاي تجارتي مانند نيشكر، نيل، مرواريد و فرآورده هاي كشاورزي و دامي از هرمز به هند و اروپا خود نشان از آباداني اين شهر مي دهد. گفته شده كه براي تيمور لنگ گوركاني بهترين انواع لولو و مرواريد را از هرمز به ارمغان مي آوردند.
خليج فارس و بنادر و جزاير واقع در آن مورد هجوم غرب قرار گرفت. پرتغالي ها نخستين اروپائياني بودند كه اولين كشتي هاي خود را به فرماندهي واسكودوگاما در سال 1498 ميلادي و ناوگان بعدي را به فرماندهي البوكرك در سال 1507 ميلادي به خليج فارس اعزام داشتند. در سال 914 هجري شمسي كه حكومت مركزي ايران ضعيف و دستخوش تفرقه و بي سياستي بود، جزيره هرمز به تصرف ارتش متجاوز پرتغال درآمده و سيف الدين، حاكم جزيره در نبردي نابرابر شكست خورد و متواري شد. پرتغالي ها بيش از يك قرن بر هرمز، كيش و بندرعباس مسلط بوده و مقدرات مردم آنرا در دست خود گرفتند. ساير دول استعمارگر اروپا نيز مانند انگليس و هلند و حتي فرانسه در كسب منافع تجاري از همتاي پرتغالي خود عقب نمانده و هر يك به نوبه خود سهمي از اين خوان گسترده مي خواستند تا اينكه سرانجام در سال 1031 هجري قمري، شاه عباس صفوي با استفاده از رقابت موجود بين دول فوق و توسط سردار خود امام قلي خان با اقدام نظامي به سلطه 117 ساله پرتغاليها خاتمه داد. به پاس اين پيروزي؛ بندر گمبرون به نام بندرعباس خوانده شد و رونق خود را از آن زمان آغاز كرد.
در بدو ورود گروه خبرنگاران از اجراي پروژه آبخيزداري در اراضي شيب دار استان بازديد كردند.هوشنگ همتي فر معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان هرمزگان در جريان اين بازديد گفت: با اجراي پروژه هاي آبخيزداري دبي آب رودخانه ها و چشمه هاي استان كه در حال كاهش و خشك شدن بود افزايش يافت. بيش از 70 درصد منابع آبي استان درحال خشك شدن و كاهش دبي شده بود كه با اجراي عمليات 50 درصد از اين منابع مجددا فعال شد.
وي به استفاده از گونه هاي مثمر در عمليات آبخيزداري اشاره كرد و گفت: در سطحي معادل 148 هزار هكتار گونه مثمر كشت شده است و 100 هزار هكتار عمليات بيولوژيك با گونه هاي جنگلي و مرتعي انجام شده است.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان هرمزگان از واگذاري 1046 طرح آبخيزداري به آبخيزنشينان خبر داد و خاطر نشان كرد: با توجه به شرايط اقليمي منطقه كه بارندگي بسيار كم بدون توجه به مباحث آبخيزداري نمي توان در اين ناحيه كشاورزي داشت.
وي مجموع روان آبهاي سطحي را 6/5 ميليارد متر مكعب اعلام كرد و گفت: مي توان با اجراي عمليات آبخيزداري 1 ميليارد متر مكعب از اين آب ها را مهار و در بخش كشاورزي به كار گرفت.پتانسيل ساخت و سازهاي بزرگ مشابه آنچه در سدها ديده مي شود در كل كشور وجود ندارد ولي با اجراي 6200 سازه كوچك در سطح استان هرمزگان به اندازه آب ذخيره شده پشت سد ميناب آب ذخيره كرده ايم. سدهاي مخزني كاركرد خاص خود را دارند ولي ذخيره سازي بدين شكل ميزان تبخير را افزايش مي دهد.
محمد رضا شجاعي معاون آبخيزداري وزارت جهاد كشاورزي نيز بهره برداري از اراضي شيب دار را يكي از وظايف آبخيزداري دانست و افزود: شخم در جهت شيب تبعات زيادي داشته و باعث آسيب به بستر خاك مي شود. اراضي شيب دار در مناطق ديم در مدت كوتاهي از نظر كيفيت افت مي كند. بدين منظور وزارت جهاد كشاورزي موظف شد ضوابط اجراي بهره برداري بهينه از اراضي شيب دار را تهيه كند. اين اراضي در حال حاضر شناسايي شده و طي يك برنامه 7 ساله در دستور كار سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور قرار دارد. با اجراي اين برنامه تبعات ناشي از شسته شدن خاك كاهش يافته و بهره وري بهينه از سدهاي ساخته شده بوسيله وزارت نيرو فراهم مي شود.
پرويز گرشاسبي مدير كل حفاظت خاك و كنترل فرسايش آبخيزداري نيز گفت: بر اساس فرمول فائو در اراضي كمتر از 30 درصد مي توان عمليات كشاورزي انجام داد. در سطح كشور اراضي مستعد از ديدگاههاي مختلف استعداد يابي شد. تكنيكهاي آبخيزداري كه توسعه باغات ديم و علوفه كاري را در سطوح شيب دار گسترش مي دهد به دليل دولتي نبودن سبب مشاركت خوب مردم در فعاليتهاي آبخيزداري مي شود. 30 درصد اعتبارات اين قبيل پروژه ها توسط دولت -به منظور تراس بندي، ايجاد بانكت و چاله-، 50 درصد تسهيلات بانكي و 20 درصد آورده اشخاص است.
وي اجراي پروژه هاي آبخيزداري را عامل ايجاد انگيزه در كشاورزان منطقه دانست و افزود: 70 درصد اراضي كه پروژه در آن اجرا شده، زمينهاي رها شده خود مردم است. با بهره برداري از اراضي شيب دار طي 30 سال، 28 ميليون تن محصولات باغي برداشت خواهد شد و ميزان فرسايش تا 3 تن كاهش مي يابد. ميزان هزينه مورد نياز در هر هكتار 3 ميليون تومان است و اجراي اين پروژه ها در يك دوره سي ساله، 3 برابر هزينه كرد دولت درآمد ايجاد مي كند.
حامد فرضي مسئول آبخيزداري شهرستان بندر عباس نيز از ايجاد 50 سد سنگي ملاتي در منطقه سياهو خبر داد و گفت: حجم آبگيري اين سدها 35 ميليون متر مكعب است. هدف از اجراي اين پروژه تامين منابع آبي، جلوگيري از مهاجرت بوده و تقويت سطح سفره آبهاي زميني است.
در ادامه برنامه روز اول نشستي خبري با حضور مسئولين آبخيزداري سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور و مسئولين استاني برگزار شد.
الياس پرورش مدير كل آبخيزداري استان هرمزگان سطح جنگلهاي اين استان را 1 ميليون و 100 هزار هكتار اعلام كرد و افزود: استان هرمزگان 5/4 ميليون هكتار مرتع و 1 ميليون و 560 هزار هكتار بيابان دارد.
وي با اشاره به تبخير بالا در سطح استان گفت: ميزان آب ورودي به استان 20 ميليارد متر مكعب است كه 13 ميليارد متر مكعب آن در غالب تبخير و تعرق از دسترس خارج شده و فقط حدود 7 ميليارد متر مكعب نيز در برخورد با گنبدهاي نمكي شور شده و روانه دريا مي شود.
به عقيده وي نبايد تمام آب ورودي به حوزه آبخيز كنترل شود و حق طبيعت را بايد مورد توجه قرار داد اما با اجراي عمليات آبخيزداري مي توان بخشي از آب مورد نياز كشاورزي را تامين كرد.
مدير كل آبخيزداري استان هرمزگان قدمت اجراي طرح هاي آبخيزداري در اين استان را 17 سال اعلام كرد و گفت: طي اين مدت فقط 308 ميليون متر مكعب آب در قالب 6 هزار و 200 پروژه آبخيزداري كنترل شده است. اگر بتوان يك ميليارد متر مكعب آب از سرشاخه‌هاي استان را به وسيله كارهاي آبخيزداري كنترل كرد با احتساب يك ميليارد و 400 ميليون متر مكعب آب‌هاي زيرزميني استان و يك ميليارد متر مكعب آب‌هاي قابل كنترل كنوني در مجموع مي‌توان 3 ميليارد و 400 ميليون متر مكعب آب قابل كنترل در استان به دست آورد.
وي اجراي سد و بند را بخشي از كار آبخيزداري توصيف كرد و افزود: وقتي ميزان فرسايش مناسب باشد نياز به فعاليت آبخيزداري نداريم. آبخيزداري از فرسايش جلوگيري كرده و عمر سدها را افزايش مي دهد. مخازن آب زير زميني كشور را تقويت مي كند. با وجود تمام اين محاسن در كشور براي سدسازي اعتبارات ويژه تخصيص داده مي شود ولي تامين بودجه مديريت حوزه هاي آبخيز هميشه مشكلات زيادي وجود دارد.
پرورش از اجراي 22 پروژه در عرصه هاي طبيعي استان طي سال جاري خبر داد و گفت: به منظور اجراي پروژه هاي آبخيزداري در سال جاري 79 ميليارد ريال اعتبار در نظر گرفته شده است.
وي به توليد 5/1 ميليون نهال در نهالستانهاي استان اشاره كرد و افزود: تا كنون 7 هزار هكتار از جنگلهاي حرا در قشم، خمير، بندرعباس، جاسك و ميناب زير كشت اين گونه رفته است. توليد نهال حرا از اقداماتي است كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي انجام شده است.
بايد از رويكرد دولتي به سمت كارهاي مشاركتي حركت كرد
محمد رضا شجاعي معاون آبخيزداري سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور، در نشست خبري با اعلام اين مطلب افزود: با ارايه تسهيلات بانكي سعي در جلب مشاركت مردم خواهيم كرد.
وي به اجراي طرح هاي آبخيزداري در حوزه سدها و خارج از آن اشاره كرد و گفت: هدف از اجراي طرح در حوزه سدهاي موجود كنترل فرسايش و كاهش رسوبات ورودي به مخازن سدهاست.
معاون آبخيزداري سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور به طرح بهره برداري بهينه از اراضي شيبدار اشاره كرد و گفت: يكي از فعاليتهاي مناسب براي كنترل فرسايش خاك، توسعه كشت درختان مثمر و غير مثمر در اراضي شيب دار است. بدين منظور در لايحه بودجه سال 88 رديف مستقلي در نظر گرفته شده است كه اميدواريم در كميسيون تلفيق و صحن رقم پيشنهادي به تصويب برسد. استعداد يابي اراضي در سطوح مختلف انجام شده است. قابليت فعلي اين طرح تا پايان برنامه چهارم و پنجم معادل يك ميليون هكتار است. در سال جاري عمليات اجرايي در سطحي معادل 7 هزار هكتار در 24 استان كشور به اجرا در خواهد آمد. بودجه تخصيص يافته در سال جاري براي اجراي عمليات كافي نبود. در سال آينده 3 ميليارد تومان بودجه براي گسترش كشت در اراضي شيب دار پيش بيني شده است.
وي به مشاركت سازمان ملل در اجراي طرح مديريت پايدار منابع آب و خاك در حوزه آبخيز حبله رود اشاره كرد و افزود: اعتبار مورد نياز براي اجراي اين طرح در طول برنامه سوم و چهارم 82 ميليارد ريال پيش بيني شده بود كه بخشي از آن توسط سازمان ملل و بخشي توسط دولت تامين شد.
شجاعي عدم وجود حوزه هاي آبخيز معرف و نمايشي را يكي از مشكلات آبخيزداري در برآورد تاثير پروژه هاي آبخيزداري در كاهش خسارات ناشي از فرسايش دانست و گفت: بدين منظور مقرر شد در 11 استان كشور، ايستگاههاي تاسيس و طي يك دوره بيست ساله به صورت مدون كنترل فرسايش و تبعات ناشي از آن بررسي شود.
وي به تهيه اطلس آبخيزهاي كشور اشاره كرد و افزود: سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور براي اجراي عمليات آبخيزداري نياز به اعتبارات كافي دارد بنابراين در سفر دوم رياست جمهوري به استان چهار محال و بختياري مقرر شد بخشي از درآمدهاي حاصل از فروش برق سدهاي برق آبي به اجراي عمليات آبخيزداري در حوزه هاي بالادست اختصاص يابد. لايحه پس از بررسي در كميسيون زيربنايي صنعت و محيط زيست به مجلس ارايه خواهد شد.
معاون آبخيزداري سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري كشور به اجراي 11 بند زير زميني در سطح كشور اشاره كرد و گفت: مكانيابي 300 بند زير زميني توسط موسسه تحقيقات خاك و آب انجام شده است. ساخت اين بندها پس از تامين اعتبار اجرا خواهند شد.

يکشنبه|ا|4|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: موج]

[مشاهده در: www.mojnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 250]