غناي فرهنگي در كنار لهجه شيرين محلي

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: اختصاصي مهر/كرمان؛ سرزمين ضرب المثلها/ غناي فرهنگي در كنار لهجه شيرين محلي
كرمان؛ سرزمين ضرب المثلها/ غناي فرهنگي در كنار لهجه شيرين محلي
كرمان - خبرگزاري مهر: غناي فرهنگ كرماني در كنار استفاده از اصطلاحات و ضرب المثلهاي مختلف در لهجه شيرين محلي، كرمان را به يكي از بكرترين حوزه هاي فرهنگ پارسي تبديل كرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، كرمان در واقع يكي از غني ترين و بكرترين فرهنگهاي كهن پارس را در خود جاي داده است و به سادگي مي توان دست نخورده بودن اين فرهنگ و گويش خاص پارسي را هم اكنون در بين مردمان كرمان ديد.

كريمان در حالي پس از گذشت سالها و با وجود هجمه فرهنگهاي مختلف در طول تاريخ و هم اكنون در عصر تكنولوژي فرهنگ خود را حفظ كرده اند كه به جرات مي توان بافت فرهنگي و اجتماعي كرمان را مي توان به عنوان يكي از اصيلترين و غني ترين فرهنگهاي ايران زمين كه ريشه اي پارسي دارد مثال زد.

ضرب المثل در فرهنگ كرماني به اوج مي رسد

لهجه محلي، حفظ رسوم و سنتهاي غني و رفتاري سرشار از متانت و بردباري كه خصيصه مردمان كوير است در كنار شوخ طبعي در گفتار زمينه را براي تبلور و پرورش طبعي نكته سنج در كرمان مهيا كرده است و درست اينجاست كه طنز و طنازي و در لفافه ضرب المثلها سخن گفتن در كرمان خود را به اوج رسانده است.

به گونه اي كه در گفتار كرمانيهاي اصيل در هر جمله يك ضرب المثل نيز نهفته است و سعي مي كنند با استفاده از اصطلاحات و ضرب المثلهاي رايج در ادبيات فارسي و گاه خاص مردم كرمان منظور خود را به شنونده القاء كنند.

زيره به كرمان بردن يكي از رايج ترين مثل هاي فارسي و به مفهوم كار نامعقول و بيهوده كردن است، اين مثل نه تنها در گفتگوهاي عوام، كه در سخنان و نوشته هاي خواص نيز بارها مي آيد و نشان از توجه مردم به استفاده از نماها و نشانه ها دارد.

زبان شيرين فارسي در نتيجه فكر باريك بين و طبع بذله گو و نكته سنج ايراني، از لحاظ امثال و حكم از غني ترين زبان هاي دنياست، امثال و حكم از ديرباز در ادبيات منظوم و منثور ايران رخنه كرده و هيچ شاعر معروف ايراني نيست كه در سخنان خود از اين ضرب المثل ها استفاده نكرده باشد.

هم در ادبيات كلاسيك فارسي و هم در نيم زبان ها و لهجه هاي ايراني ضرب المثل ها به فراواني ديده مي شود و استان كرمان يكي از مناطق عمده اي است كه مردم آن علي رغم هجمه هاي فرهنگي سالهاي گذشته به اصالت زبان فارسي از ضرب المثلها و نمادهاي زبان فارسي در محاورات روزانه خود به حد وفور استفاده مي كنند.

بيان ضرب المثلها با لهجه شيرين كرماني

يكي از مواردي كه برغناي استفاده از ضرب المثلها در اين استان افزوده است تلفظ آنها با گويش محلي در مناطق مختلف استان است كه شيريني استفاده آن را زياد تر مي كند.

توجه به جمع آوري اين مثلها و نمادهاي فارسي با گويش كرماني در سالهاي گذشته خوشبختانه باعث شده است كه تعدادي از اين ضرب المثلها كه خاص استان كرمان است چاپ و حفظ شوند و در بايگاني اسناد و كتابهاي ادبيات و هنر كرمان ثبت شوند.

در مورد مردم كرمان همين بس كه ميهمان نوازي شان شهره عام و خاص است و در اين ديار كهن باورها و اعتقادات جالبي از قديم رايج بوده كه هنوز نزدبرخي مردم كاربرد دارد.

نمونه اين باورها در كرمان كم نيست البته در اين مجال بحث برسر اين نيست كه اين باورها درست يا نادرست اند بلكه تاكيدي برادبيات گسترده ذهني كرمانيها دارد و اينكه در كرمان هر واژه اي معني و استفاده هاي بيشماري دارد.

و اما نمونه مثلهايي كه در كرمان به كار برده مي شود يكي همان مثال زيره به كرمون بردن است كه توضيح داده شد و اين مثال در ابتدا درباره كيفيت و عطر خاص زيره كرمان به كار برده مي شد و بعدها براي كار بيهوده و نامعقول به كار برده شد.

دهخدا صاحب كتاب امثال و حكم براي اين مثل در فارسي 50معادل در زبان عربي 7معادل و دراروپايي 2معادل آورده است.

نمونه اي از ضرب المثلهاي خاص كرمان

اما نمونه هاي ضرب المثلهايي كه در محاوره مردم كرمان بكار برده مي شوند:

"اسب بدو كاجوش ر‍ِ زياد مي كنه" براي انسانهاي موفقي كه تكاپوي زيادي براي موفقيت خود در زندگي دارند كه نتيجه اين تلاششان را مي بينند.

"يه محله عروسي يه هفت محله ور مي‌شورند" منظور عده زيادي براي حضور در عروسي مشغول تدارك هستند.

"كي زنه دسته به جوغن كي خوره حليم و روغن؟" جوغن به معني هاون است، اين مثل در موردي بكار مي رود كه يكي زحمت و مشقت كاري را بكشد و ديگري از ثمر آن بهره مند شود.

"توره كه از باغ انگوري قهر كنه دو من نيم انگور منفعت باغبون" شغال كه از باغ انگور قهر كند ضرركمتر به باغبون زده مي شود.

"چلو صافي به آفتابه ميگه دو كُتو" (كت در گويش كرماني به معناي سوراخ است) اين مثال خطاب به آدم هاي عيب جو بكار مي رودكه عيوب خود را نمي بينند.

"آرتو بيار كارتو بيار شا‌خانمو آش مي‌پزه" (آرتو يعني آرد را و كارتو يعني كارد) آرد و كارد را بياوريد شاخانم مي‌خواهد آش بپزد.

در مواردي استفاده مي‌شود كه يك نفر مي‌خواهد كاري را انجام بدهد ولي انتظار دارد يك عده مثل وردست براي او ابزار كار را مهيا كنند تا او آن كار را انجام بدهد.

نمونه اين مثلهاي جالب در محاورات روزانه مردم كرمان زياد است.

شايد يكي از دلايلي كه لهجه كرماني را يكي از شيرين ترين لهجه هاي فارسي دانسته اند به دليل استفاده ازهمين مثلها در تمامي شهرهاي استان است و اين مسئله مي تواند نشان از غناي فرهنگي نزد مردمان اين ديار ميهمان نواز باشد.

در حين خريد، درگفتگو باهمسايه و دوست در كسب و كار همه و همه جايي است كه مي توانيد در حين گفتگوي دو نفر اين مثلها را بشنويد.

ضرب المثل جزو جدايي ناپذير لهجه كرماني است

حسين آقاجاني از استادان مردم شناسي كرمان در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ضرب المثلها و دايره استفاده از مثلهاي فارسي در استان كرمان مي گويد: خوشبختانه استان كرمان يكي از معدود استانهايي است كه استعمال ضرب المثلها در سطح وسيع در بين مردم در زندگي روزمره جاري است.

وي ادامه مي دهد: ضرب المثل ها در كرمان ماندگاري بالايي دارند و خوشبختانه با حفظ كاركردهايشان توانسته اند روز به روز در جامعه كرماني بيشتراستفاده شوند.

آقاجاني تصريح كرد: كاركردهاي اجتماعي ضرب المثلهاي اين استان باعث شده كه مردم آن در هر زمان و مكاني مثلي براي گفتن آماده داشته باشند.

وي با تاكيد بر استفاده خانواده ها از مثلهاي فارسي به جهت انتقال آن به نسلهاي بعد گفت: انتقال اين مثلها تاكنون نيازي به مكانيسم خاصي نداشته است و نسل به نسل از طريق گفته هاي مردم منتشر شده است.

ضرب المثلها به همان ميزان شيريني شان تاثيرات مختلفي دارند و در كرمان كاركردشان زياد است و اين در عصر امروز كه با ورود نشانه هاي تهاجم فرهنگي غرب به زبان فارسي مواجه هستيم نعمت بزرگي است كه بايد قدر دانسته شود و بيش از گذشته در كتب و اشعار و حتي از طريق گفته هاي مردم و اقشار مختلف جامعه رايج شود تا به دست فراموشي سپرده نشود.

© 2003 Mehr News Agency .

يکشنبه|ا|18|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1956]