سمن‌ها چگونه كار مي‌كنند؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: سمن‌ها چگونه كار مي‌كنند؟
اجتماع > نهادها - سازمان مردم‌نهاد يا سمن‌ (NGO) به سازماني اشاره مي‌كند كه مستقيما بخشي از ساختار دولت محسوب نمي‌شود اما نقش بسيار مهمي به‌عنوان واسطه بين فرد‌فرد مردم و قواي حاكم ايفا مي‌كند.

بسياري از سازمان‌هاي مردم‌نهاد غير انتفاعي هستند. بودجه اين سازمان‌ها از طريق كمك‌هاي مردمي يا سازمان‌هاي دولتي تأمين مي‌شود. بعضي از سازمان‌هاي مردم‌نهاد نيمه مستقل وظايف و كارهاي دولتي را نيز انجام مي‌دهند. برخي از اين سازمان‌ها هيچ علاقه‌اي به سياست ندارند؛ اين در حالي است كه برخي از آنها به منظور تأمين منافع اعضاي خود صرفا به لابي‌گري در دولت مي‌پردازند.

از آنجا كه اصطلاح «سازمان مردم‌نهاد» بسيار كلي است، بسياري از اين سازمان‌ها ترجيح مي‌دهند از اصطلاح نهاد‌هاي خيريه استفاده كنند.

تاريخچه

اگرچه انجمن‌هاي داوطلبانه شهروندان در سراسر تاريخ وجود داشته‌اند اما سازمان‌هاي غيردولتي در 2قرن اخير توسعه يافته‌اند. يكي از نخستين سازمان‌هاي اين‌چنيني، صليب سرخ جهاني است كه در سال ۱۸۶۳ تأسيس شد.
عبارت «سازمان‌هاي غيردولتي» با تأسيس سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۵ به وجود آمد.
فرايند جهاني‌سازي در قرن بيستم موجب اهميت يافتن سازمان‌هاي مردم‌نهاد شد. امكان حل خيلي از مشكلات توسط دولت يك كشور وجود نداشت. معاهدات بين‌المللي و سازمان‌هاي بين‌المللي از قبيل سازمان تجارت جهاني بيش از حد بر منافع مؤسسات مالي بزرگ متمركز بودند. در اقدامي براي متعادل كردن اين روند، سازمان‌هاي غيردولتي با تأكيد بر مسائل بشردوستانه و كمك به توسعه تأسيس شدند كه نمونه بارز آن اجلاس اجتماعي جهان است كه هر ساله در ماه ژانويه در داووس برگزار ‌شده و رقيب اجلاس اقتصادي جهان محسوب مي‌شود.

مراحل تكامل و شكل گيري

3مرحله يا دوران تكامل سازمان‌هاي غيردولتي شناسايي شده‌است. در مرحله اول، نوع خاصي از سازمان‌هاي مردم‌نهاد شكل گرفتندكه بر امدادرساني و رفاه متمركز بودند و مستقيما به افراد ذي‌نفع خدمات امدادي ارائه مي‌كردند. توزيع غذا، تأمين پناهگاه و ارائه خدمات بهداشتي نمونه‌هايي از خدمات اين قبيل سازمان‌هاي مردم‌نهاد بود. در مرحله دوم از تكامل، سازمان‌هاي مردم‌نهاد از لحاظ وسعت و اندازه كوچك‌تر شده و به مجموعه‌هاي مستقل و خودكفاي محلي تبديل شدند. سازمان‌هاي مردم‌نهاد در اين مرحله، امكانات جوامع محلي را گسترش دادند تا بتوانند با «اقدامات محلي مستقل» نيازهاي آنها را برآورده سازند. در مرحله سوم سعي دارند در سطح ملي و بين‌المللي تغييراتي به‌وجود آورند و به تدريج اين سازمان از سازمان مردم‌نهاد امدادرسان به سازمان مردم ‌نهـــاد تــــوسعـه و آبـاداني تغيير ماهيت داد.

اهداف

سازمان‌هاي مردم‌نهاد براي رسيدن به اهداف گوناگوني فعاليت مي‌كنند و معمولا در جهت پيشبرد اهداف سياسي يا اجتماعي اعضا در حركت هستند. براي مثال مي‌توان به بهبود وضعيت محيط‌زيست، تشويق گروه‌ها و مردم به رعايت حقوق بشر، بالا بردن سطح رفاه اقشار محروم و آسيب‌پذير يا مطرح ساختن يك برنامه مشترك و دسته‌جمعي اشاره كرد. تعداد اين قبيل سازمان‌ها بسيار زياد است و اهداف آنها طيف وسيعي از موقعيت‌هاي سياسي و اجتماعي را در بر مي‌گيرد. حتي مي‌توان آن را بي‌شك به مدارس خصوصي و سازمان‌هاي ورزشي نيز ربط داد.

روابط عمومي

سازمان‌هاي مردم‌نهاد براي رسيدن به اهداف مورد نظر خود نياز به برقراري روابط سالم با ديگران دارند. مؤسسات و انجمن‌هاي خيريه از روابط عمومي پيچيده‌اي براي جمع‌آوري اعانه استفاده مي‌كنند و در واقع آنها شيوه‌هاي نفوذ و لابيگري معمول در دولت را به كار مي‌بندند. گروه‌هاي بزرگ و محبوب نيز به اعتبار تأثيري كه بر جامعه مي‌گذارند و نتايج سياسي‌اي كه مي‌توانند به‌دست‌آورند، از اهميت سياسي برخوردار هستند؛ در مواقع ضروري سازمان‌هاي مردم‌نهاد درصدد بسيج حمايت مردمي برمي‌آيند.

جذب و استخدام كاركنان

اين طور نيست كه همه مردمي كه براي سازمان‌هاي مردم‌نهاد كار مي‌كنند داوطلب باشند. دستمزدي كه اعضاي نيروهاي
حقوق بگير سازمان‌هاي مردم‌نهاد مي‌گيرند كمتر از حقوقي است كه در سازمان‌هاي تجارت بخش خصوصي پرداخت مي‌شود. كاركنان سازمان‌هاي غيردولتي بسيار زياد به اهداف و اصول سازمان پايبند هستند. دليل داوطلب شدن افراد صرفا نوع‌دوستي نبوده بلكه اين امر نه تنها براي كساني كه اين افراد به آنان خدمت مي‌كنند حتي براي خودشان نيز مزاياي مستقلي در بر دارد كه از آن جمله مي‌توان به مهارت، تجربيات و ارتباطي كه افراد از آن برخوردار مي‌شوند اشاره كرد.

تامين بودجه

بخش اعظمي از بودجه سازمان‌هاي مردم‌نهاد از محل حق عضويت در سازمان، فروش محصولات (تجاري) كالا و خدمات، كمك‌هاي مالي اعطا شده توسط مؤسسات بين‌المللي يا دولت‌ها و كمك‌هاي مردمي تأمين مي‌شود. اگرچه اصطلاح «سازمان‌هاي مردم‌نهاد» تلويحا بيانگر استقلال اين سازمان‌ها از دولت است، برخي از سمن‌ها به منظور تأمين بودجه مورد نظرشان وابستگي شديدي به دولت دارند. بديهي است هر مؤسسه يا بنياد غيردولتي با توجه به نياز اعضاي خود، موضوع فعاليت مشخصي را پي مي‌گيرد؛ موضوعاتي مانند دين، آموزش، بهداشت، محيط‌زيست، اشتغال، فرهنگ، هنر، جوانان، كودكان، زنان، سالمندان يا موضوعات تخصصي و علمي.

مديريت سازمان‌هاي غيردولتي

دو روند مديريتي پيوند ويژه‌اي با سازمان‌هاي مردم‌نهاد دارند؛ مديريت تنوع و مديريت مشاركتي.
مديريت تنوع با فرهنگ‌هاي گوناگون سرو كار دارد. چنين گفته مي‌شود كه شيوه مديريت مشاركتي شيوه خاص سازمان‌هاي مردم‌نهاد است.
اين مورد ارتباط ظريفي با سازمان يادگيري دارد؛ تمامي افراد داخل يك سازمان به‌عنوان منابع دانش و مهارت تلقي مي‌شوند. تك‌تك افراد مي‌بايست بتـوانند در فـرايند تصميــم‌گيري سازمــان سهمـي داشته باشند و به يادگيري بپردازند تا اينكه سازمان رشد كند.

سابقه تشكل‌هاي مردم‌نهاد در ايران

مساجد، تكايا و هيئت‌هاي مذهبي را نهادهاي غيردولتي سنتي قديمي مي‌دانند و پس از آن صندوق‌هاي قرض‌الحسنه، خيريه‌ها، انجمن‌هاي اسلامي و حتي دوره‌هاي فارغ‌التحصيلي در دوران بعدتر و سپس اتحاديه‌ها، اصناف و نظام‌هاي صنفي و مهندسي و... شكل‌هاي جديدتر نهادهاي مدني هستند كه البته رفته رفته مي‌بايد از دست مديران نيمه‌دولتي خارج شوند.
به NGO سازمان مردم نهاد در ايران (به اختصار: سَمَن) يا تشكل غيردولتي مي‌گويند و سازمان‌هاي مردم‌نهاد، اساسا با تأكيد بر ۳ اصل داوطلبانه، غير انتفاعي و غير سياسي تشكيل و تأسيس مي‌شوند. بودجه سازمان‌هاي مردم‌نهاد در ايران از راه‌هاي ذيل تأمين مي‌شود:
كمك و هداياي مردمي
وقف
كمك‌هاي مالي از سازمان‌هاي دولتي و غيردولتي
كمك‌هاي مالي از سازمان‌هاي بين‌المللي (با رعايت مقررات مربوطه)
وجوه حاصل از فعاليت‌هاي سازمان و انجام پروژه در چارچوب اهداف، اساسنامه و آيين‌نامه سازمان

شنبه|ا|17|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 330]