شمارش معكوس نابودي ماهيان خاوياري در درياي خزر

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: شمارش معكوس نابودي ماهيان خاوياري در درياي خزر
نمودار وضعيت ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر نزولي است» و كارشناسان نگران تداوم اين روند و به صفر رسيدن توليد خاويار ايراني هستند.

با آن كه ماهيان خاوياري جزو گنجينه با ارزش محيط زيست دريايي محسوب مي شود اما سال هاست كه زنگ خطر انقراض گونه هاي ماهيان خاوياري به صدا درآمده است و به تازگي هم موسسه تحقيقات بين المللي ماهيان خاوياري هشدار داده است كه نمودار ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر نزولي است و بر اساس برآوردهايي كه از ۱۰ سال پيش انجام شده تا سال ۱۴۰۰ ميزان توليد خاويار از درياي خزر به صفر خواهد رسيد.

درياي خزر به عنوان بزرگ ترين منبع ماهيان خاوياري، ۹۰ درصد خاويار جهان را تأمين مي كند و مي تواند همواره جزو منابع ملي با ارزش كشورمان باشد. اما چرا نسل اين آبزيان به نابودي و انقراض كشيده شده است؟

ممنوعيت صيد

درياي خزر به عنوان بزرگ ترين منبع ماهيان خاوياري دنيا، ۹۰ درصد خاويار جهان را تأمين مي كند. اما در سال هاي اخير شاهد روند نابودي اين آبزيان هستيم و اگر سير نزولي ادامه يابد تا چند سال ديگر توليد خاويار از ماهيان خاوياري در درياي خزر متوقف خواهد شد.

يك كارشناس شيلات كه در زمينه ماهيان خاوياري تحقيقاتي داشته است با اشاره به ورود ميزان قابل توجه آلاينده ها به درياي خزر مي گويد: سالانه ميليون ها تن مواد آلاينده از شهرها و روستاها در استان هاي شمالي كشور به درياي خزر سرازير مي شود كه اين معضل مهم ترين تهديد و زنگ خطر براي مرگ تدريجي ذخاير اين درياست.

اين كارشناس شيلات اظهار مي دارد: سرازير شدن انواع پساب هاي صنعتي به ويژه نفت و فرآورده هاي آن و انواع سموم، ضمن آلوده كردن آب دريا، حيات آبزيان را به خطر انداخته است و تداوم اين معضل، خطر انقراض و نابودي انواع آبزيان به ويژه ماهيان خاوياري را به دنبال دارد.

وي تأكيد مي كند: انواع ماهيان به ويژه ماهيان خاوياري براي تخم ريزي از دريا به رودخانه مي روند اما در حال حاضر نامناسب بودن وضعيت رودخانه ها و بسترها بر اثر برداشت غيرقانوني شن و ماسه و آلودگي شديد رودخانه ها با پساب هاي صنعتي، كشاورزي و فاضلاب هاي خانگي سبب شده تا به طور طبيعي تخم ريزي ماهيان صورت نگيرد كه اين عامل تهديد تازه اي براي ماهيان خاوياري به شمار مي رود.

«غلامرضا رازقي» رئيس سازمان شيلات كشور هم از ممنوعيت صيد ماهيان خاوياري خبر مي دهد و به ايسنا مي گويد: براي جلوگيري از انقراض نسل ماهيان خاوياري راه ديگري جز ممنوعيت صيد وجود ندارد و بايد درياي خزر غني سازي شود تا بتواند ذخاير موجود را حفظ كند.

به گفته وي صيد ماهيان خاوياري به دليل برداشت هاي بي رويه و بيش از حد از دريا، به كمترين حد خود رسيده و تنها راه جلوگيري از انقراض نسل ماهيان خاوياري ممنوعيت صيد و فرصت دادن براي غني سازي به دريا است.

رازقي اظهار داشت: توليد خاويار درياي خزر از سال هاي گذشته روند نزولي داشته به طوري كه اكنون كمترين ميزان صيد ماهيان خاوياري را به دليل برداشت هاي بي رويه درياي خزر شاهد هستيم.

رئيس سازمان شيلات با تاكيد بر لزوم متوقف شدن ۵ ساله صيد ماهيان خاوياري از درياي خزر گفت: سياست هاي بخش كشاورزي تصويب ممنوعيت ۵ ساله صيد ماهيان خاوياري با توافق همه كشورهاي حاشيه خزر است و تا پايان شهريور ماه امسال قرار بود توافق نامه ممنوعيت صيد، در آستاراخان روسيه امضا و اجرايي شود كه به دليل حضور نيافتن تركمنستان براي دومين بار اين جلسه برگزار نشد و توافقي هم به امضا نرسيد.

به گفته وي اين توافق نامه امضا و اجرايي نخواهد شد مگر با حضور همه كشورهاي حاشيه درياي خزر لذا رياست جمهوري و وزارت امور خارجه در حال رايزني هستند تا ۵ كشور حاشيه درياي خزر به اتفاق نظر دراين موضوع برسند.

قام مسئول به ايسنا تاكيد كرد: بر اساس سهميه اي كه كنوانسيون منع تجارت گونه هاي گياهي و جانوري در معرض خطر انقراض (سايتس) تعيين كرده است، ايران مي تواند سالانه بيش از ۴۰ درصد يعني حدود ۴۰ تن خاويار از درياي خزر برداشت كند اما از آن جا كه اين ذخاير رو به نابودي است، ايران نيز اين برداشت را تنها به منظور انجام كارهاي تحقيقاتي و تكثير و بازسازي ذخاير محدود كرده است.

رزاقي اظهار داشت: در حالي كه تركمنستان تنها مقدار اندكي از خاويار درياي خزر سهم برداشت دارد اما هنوز بر موضع خود پابرجاست و اقدام به برداشت بيش از سهم خود مي كند از اين رو قرار است سومين جلسه براي اعلام ممنوعيت صيد ماهيان خاوياري درياي خزر در پايان سال جاري يا اوايل سال آينده در مسكو برگزار شود و اميدواريم تركمنستان نيز ظرف ۴ ماه آينده موضع خود را مشخص كند، زيرا در حال حاضر راهي به غير از احيا نيست تا بتوان همين ذخاير اندك خاوياري را حفظ كرد.

سير نزولي

اما آيا فقط سازمان شيلات به عنوان يك دستگاه دولتي نگران بحث از بين رفتن ذخاير ماهيان خاوياري ايران است يا نهادهاي بين المللي هم مدعي هستند؟

دكتر محمد پوركاظمي رئيس موسسه بين المللي ماهيان خاوياري سير نزولي ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر را تاييد مي كند و به خراسان مي گويد: بر اساس آخرين بررسي ها، ارزيابي انجام شده درباره ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر نشان مي دهد كه متاسفانه وضعيت اين آبزيان همچنان روند نزولي را طي مي كند.

وي مي افزايد: طبق مطالعات تحقيقاتي اگر همين روال ادامه يابد با وضعيت نگران كننده اي مواجه خواهيد شد، بر اساس برآوردهايي كه از ۱۰ سال قبل انجام شده است بيم مي رود تا سال ۱۴۰۰ ميزان توليد خاويار از درياي خزر به صفر برسد.

دكتر پوركاظمي در بيان عواملي كه باعث كاهش اين ذخاير مي شود اظهار مي دارد: عمده آن به صيد غيرمجاز و بي رويه و تخريب محيط زيست درياي خزر از طريق ورود انواع آلاينده ها برمي گردد. همچنين دست كاري غيراصولي محل هاي مهاجرت ماهيان خاوياري در فصل تخم ريزي در رودخانه ها و مناطق بالادست كه اغلب از طريق احداث سد و پل اين امر اتفاق مي افتد و مشكلات اقتصادي و اجتماعي ساكنان اطراف درياي خزر باعث شده كه ذخاير خزر روند نزولي پيدا كند.او به سهم ايران از خاويار درياي خزر اشاره مي كند و مي گويد: سهم صيد ماهيان خاوياري ۵كشور حاشيه درياي خزر در سال۲۰۰۷ ميلادي توسط كنوانسيون حمايت از گونه هاي جانوري در حال انقراض و بر اساس پيشنهاد كميسيون منابع زنده درياي خزر معادل «۱۰۷۱» تن اعلام شد كه از اين ميزان «۴۵۰» تن سهم ايران است.

رئيس موسسه بين المللي ماهيان خاوياري در مورد ميزان توليد خاويار كشورمان مي گويد: ميزان توليد خاويار ايران از ۳۰۵تن در سال۶۴ به حدود ۵تن در سال۸۹ رسيده است.

دكتر پوركاظمي نماينده علمي قاره آسيا در كميته جانوري سايتس درباره راهكارهاي حفظ ذخاير ماهيان خاوياري مي گويد: براي حفظ ذخاير خاوياري درياي خزر بايد ريشه صيد غيرمجاز خشكانده شود كه اين كار نيازمند همكاري و حمايت جدي سازمان هاي مرتبط از جمله نيروي انتظامي و قوه قضاييه با متوليان شيلات است.

وي يادآور مي شود: در حال حاضر ۲۷گونه ماهي خاوياري در دنيا وجود دارد كه ۷گونه آن در درياي خزر و رودخانه هاي منتهي به آن زندگي مي كنند و همين گونه ها هستند كه ۹۰درصد خاويار جهان را تامين مي كنند اما طبق آمار و نتايج تحقيقاتي، ذخاير بسياري از ماهيان خاوياري در دنيا در حال انقراض است.به طوري كه به علت افزايش فشار بيش از حد بر ذخاير ماهيان خاوياري هيچ گونه سهميه اي براي ۵كشور حاشيه درياي خزر در سال۹۰ در نظر گرفته نشده است.

بهره برداري نظام مند

دكتر عقيلي نژاد مدير امور ماهيان خاوياري استان گلستان هم بر اين عقيده است كه ذخاير ماهيان خاوياري طي ۲دهه گذشته به شدت كاهش داشته است.

وي به خراسان مي گويد: ميزان صيد اين آبزيان در استان گلستان طي دو دهه اخير نزديك به صد برابر كاهش پيدا كرده و اين كاهش ناشي از نبود نظام واحد براي ساماندهي صيد، بازسازي ذخاير و مبارزه با قاچاق در درياي خزر است.

وي يادآور مي شود: از طرفي ۷هزار كيلومتر خط ساحلي درياي خزر وجود دارد كه حدود ۱۵ ميليون نفر جمعيت شهرها و روستاهاي مجاور آن و زندگي بيشتر آن ها در ارتباط با درياست از اين رو بايد بهره برداري از دريا نظام مند شود.

مدير امور ماهيان خاوياري استان گلستان تاكيد مي كند: مسئله اي كه در اين بين مهم است توافقي است كه بين ۵كشور روسيه، قزاقستان، تركمنستان، ايران و آذربايجان انجام شده و بر اساس آن تجارت خاويار ممنوع شده تا بازسازي ذخاير صورت گيرد.

دكتر عقيلي نژاد تاكيد مي كند كه بايد وضعيت ماهيان خاوياري نظام مند شود و به عنوان يك عزم فراملي آن را لحاظ و براي حفظ، تكثير و بازسازي و مبارزه با قاچاق و برداشت بي رويه آن برنامه ريزي كنند.

قاچاق خاويار

با وجود ممنوعيت اعمال شده در صدور خاويار كه باعث صيد بي رويه اين ماهي در درياي خزر شد، قاچاق و صيد غيررسمي نيز مانع از افزايش تعداد اين گونه آبزي شده است، دكتر عباسي نماينده مجلس در اين باره به ايلنا گفت: صيد قاچاق و نبود سرمايه گذاري كافي در توليد ماهيان خاوياري ميزان توليد خاويار را به زير يك تن كاهش داده است.

وي تاكيد كرد: خاويار از مزيت هاي اقتصادي كشور در حوزه كشاورزي و صيادي است كه نبايد قرباني بي تدبيري و سوءمديريت ها شود.

دكتر عقيلي نژاد مدير امور ماهيان خاوياري استان گلستان نيز در مورد قاچاق خاويار مي گويد: يكي از دلايل مهم نابودي ماهيان خاوياري قاچاق آن است كه بايد به شدت با عوامل آن برخورد شود.

وي مي افزايد: زماني تا ۳۰هزار تن از درياي خزر ماهيان خاوياري برداشت و ۱۲۰ ميليون قطعه بچه ماهيان خاوياري تكثير و رهاسازي مي شد كه هم اكنون اين ميزان به طور چشم گيري كاهش پيدا كرده است.

دكتر پوركاظمي، رئيس موسسه تحقيقات بين المللي ماهيان خاوياري به قانون موجود در مورد حفاظت از ماهيان خاوياري اشاره مي كند و مي گويد: قانون جاري و قابل استناد در مورد ماهيان خاوياري و خاويار «قانون حفاظت و بهره برداري از منابع آبزي جمهوري اسلامي ايران» مصوب سال ۷۴ مي باشد كه در بند «د» اين قانون آمده است:«صيد، عمل آوري، عرضه، فروش، حمل و نقل، نگهداري، واردات و صادرات انواع ماهيان خاوياري و خاويار بدون اجازه شيلات ممنوع است و مرتكبان به جزاي نقدي تا ۳ برابر ارزش محصول متناسب با نوع و ميزان صيد و حبس به مدت يك تا ۳ ماه محكوم مي شوند.

در صورت تكرار جرايم مقرر در اين بند از قانون، دادگاه مرتكب يا مرتكبان را علاوه بر جزاي نقدي مقرر به ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس تعزيري محكوم مي كند.»

دكتر پوركاظمي به گزارش هاي بين المللي استناد مي كند و مي گويد: گزارش هاي ارائه شده توسط سازمان هاي بين المللي حاكي از آن است كه كشورهاي حاشيه خزر به ويژه ۴ كشور شوروي سابق به علت نبود اعمال مديريت جامع و هماهنگ و همچنين مشكلات اقتصادي ساكنان منطقه صيد خاويار افزايش يافته و چند سال نيز تا ۱۰ برابر ميزان مشخص شده صيد انجام و از اين طريق فشار مضاعفي در مقايسه با ايران توسط اين كشورها به اين گونه شده است.

نماينده علمي قاره آسيا در كميته جانوري سايتس متذكر مي شود: اگر قرار باشد كه ذخاير را از خطر انقراض نجات دهيم بايد گونه جانوري در محيط طبيعي خودش احيا شود لذا بايد شرايطي فراهم شود كه ماهيان خاوياري نيز در دريا احيا شوند.

وي مي افزايد: گرچه توسعه پرورش خاويار در اراضي و استخرها كمك مي كند كه از ميزان فشار صيد و ذخاير كاسته شود و به تامين گوشت و خاويار كشور و مجامع بين المللي كمك مي كند اما اين توسعه نمي تواند جايگزين نجات ماهيان خاوياري مي شود.

دكتر پوركاظمي در مورد اقدام ايران براي حفظ اين آبزيان مي گويد: هم اكنون برنامه راهبردي ماهيان خاوياري تدوين شده و در آن برنامه كل راهكارهايي كه براي ۱۰ سال آينده در اين باره ضرورت دارد مشخص شده است اما اين يك برنامه ملي است و تا ۵ كشور با هم يك برنامه جامع و هماهنگ نداشته باشند تلاش يك كشور به تنهايي به نتيجه نخواهد رسيد. از وي سوال مي كنيم كه در اواخر سال گذشته اعلام شد كه لايحه قاچاق محسوب شدن صيد ماهيان خاوياري و خاويار به دولت ارائه شده و امسال صيد ماهيان خاوياري و خاويار جزو كالاهاي قاچاق محسوب مي شود آيا اين قانون تدوين شده و به جايي رسيده است؟ دكتر پوركاظمي مي گويد: هنوز از اين قانون هيچ اطلاعي نداريم و سازمان شيلات كشور از اين قانون مطلع است.

غلامرضا رازقي رئيس سازمان شيلات ايران نيز درباره بازدارنده نبودن جرايم صيادان غيرمجاز از صيد ماهيان خاوياري گفت: يكي از مواد طرح جامع صيد و صيادي درياي خزر كه در دولت و مجلس در حال بررسي است به جرايم سنگين صيد قاچاق ماهيان خاوياري و قاچاق خاويار ارتباط دارد بر اين اساس صيد قاچاق ماهيان خاوياري در رديف كالاهاي ممنوعه قرار مي گيرد و احكام قضايي براي حفاظت از دريا را جدي تر كند كه اميدواريم هر چه زودتر اين قانون اجرايي شود.

شرايط موجود و برآوردهاي كارشناسان حكايت از آن دارد كه زنگ خطر به صدا درآمده و شمارش معكوس براي حيات ماهيان خاوياري در درياي خزر آغاز شده است.

تلاش ديپلماتيك براي همراه كردن كشورهاي همسايه و بهره بردار و تلاش براي كنترل اين گونه جانوري با ارزش درياي خزر كه در محدوده استحفاظي و بهره برداري ايران است ضرورتي اجتناب ناپذير است.

چكيده گزارش

موسسه تحقيقات بين المللي ماهيان خاوياري اعلام كرد نمودار ذخاير ماهيان خاوياري درياي خزر نزولي است و برآوردها نشان مي دهد تا سال ۱۴۰۰ ميزان توليد خاويار از درياي خزر به صفر خواهد رسيد. از آن جا كه ۷گونه ماهيان خاوياري در درياي خزر زندگي مي كنند و ۹۰ درصد خاويار جهان از اين دريا تأمين مي شود، انقراض و نابودي اين گونه از آبزيان بسيار نگران كننده است.برداشت بي رويه و بيش از حد از دريا و ورود سالانه ميليون ها تن مواد آلاينده و مشكلات اقتصادي- اجتماعي ۱۱ تا ۱۵ميليون نفر جمعيت ساكن در ۷ هزار كيلومتر نوار ساحلي خزر و همچنين دست كاري مسير تخم ريزي ماهيان خاوياري مي تواند تهديد جدي بر حيات اين آبزيان باشد از اين رو ممنوعيت صيد خاوياري در دستور كار ۵ كشور حاشيه خزر قرار گرفت اگرچه در پايان شهريورماه امسال توافق نامه اين ممنوعيت در آستاراخان روسيه به امضا مي رسيد ولي متأسفانه تركمنستان همراهي نكرد و با اوضاع و احوال فعلي به نظر مي رسد برنامه راهبردي ماهيان خاوياري كه توسط كشورمان تدوين شده و براي ۱۰ سال آينده راه هاي حفظ و تكثير ماهيان خاوياري را مشخص كرده است بي نتيجه خواهد ماند.

شنبه|ا|17|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 183]