واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: به فردی که به آنها پته دوزی یاد میداده است، «ملا» میگفتند. وقتی از دور هم نشینیهایشان و تمرین دوختن پته میگفتند، لبخندی... گزارش چند رسانه ای درباره هنر پته دوزی كرمان تاریخچه «پته» و «پته دوزی»، تا حدودی مبهم است. به طور دقیق، هیچ کس نمیداند، اولین پتهها در چه سالی دوخته شدند. اما با گشتی در کتابهای تاریخی و هنری قدیمی، شاید بتوان اثری از پتههای قدیم پیدا کرد. بقچه پته دوزی از «فرج الله کرمانی» از سال ۱۲۸۰ هجری قمری برای کرمان به یادگار مانده است و درست ۵ سال بعد، یکی از پرکارترین پتههای ایران تولید شد: « روپوش مقبره «شاه نعمت الله ولی» در ماهان کرمان.» گفته شده است که این پته با طول ۳۵۵ سانتی متر و عرض ۲۱۰ سانتی متر، نتیجه دو سال کار مداوم ۱۶ زن پته دوز کرمانی است. ۱۶ زنی که به احتمال زیاد، تنها خاطره ای از آنها باقی مانده است.«خاطره ی» که شاید در چهره تک تک پته دوزهای جدید و قدیم متبلور بشود، مثل دخترکهای پته دوز دوره پهلوی. به گفته دو تن از این «دخترکها» که حالا برای خودشان مادربزرگی هستند: «اون زمان، معنی نداشت که دختر درس بخونه. همین چند کلاسی هم که درس خوندیم، براش کلی زحمت کشیدیم.» گویا، سرنوشت اکثر دخترهای آن زمان، یکسان بوده است: «دخترا، یا میرفتن خیاطی و یا پته دوزی.» به فردی که به آنها پته دوزی یاد میداده است، «ملا» میگفتند. وقتی از دور هم نشینیهایشان و تمرین دوختن پته میگفتند، لبخندی روی لبانشان نقش میبست. در کنار پته دوختن، با هم دورههایشان، مشاعره هم میکردند. خلاصه، جمع شان به گونه ای بوده که هر وقت از آن یاد میکردند، گویا قند در دلشان آب میشده است. یکی از این مادربزرگها، در خانه ای قدیمی هنوز هم به کار پته مشغول است، البته با کمیتغییر؛ به جای دوختن، طرح میزند. دیگر مانند گذشته نمیتواند کار کند اما برای این که دستش در جیب خودش باشد، شاگردهایی تربیت کرده که کار مشتریهای خانگیاش را راه بیاندازند. به رسم زنان قدیمی کرمان، چادر گلداری به سر دارد و موهایش را حنا کرده است. اعتقاد زیادی به پته دوزان هم نسل خودش دارد.با دلخوری میگوید: «پته دوزای جدید، از رو حوصله و اصولی کار نمیکنند.» به پتههای بازار هم چندان اعتقادی ندارد: «چون شما پته نمیشناسید، هر چیزی را بهتون میاندازند.»اگر بخواهی توضیح دهد که پته خوب چه ویژگیهایی دارد، فقط به این حرف بسنده میکند: «شما چون پته ندوختی، نمیفهمیپته خوب کدومه.» اما به گفته كارشناسان «مرکز صنایع دستی کرمان»: «مرغوب ترین پته در کرمان، پته ای است که دوخت آن روی شال سفید یا مشکی انجام گرفته باشد.»دلیل این موضوع، این گونه توضیح داده میشود: «شال سفید از این جهت مرغوب و قیمتی است که رنگ سفید، نور را منعکس میکند و موجب خستگی چشم میشود. به همین دلیل، دوخت به کندی پیش میرود و از طرفی در دوخت باید از نخهای مرغوب استفاده کرد تا نخ رنگ ندهد. و چون نواقص دوخت روی شالهای روشن مشهود است، باید سلیقه و ظرافت کامل در دوخت آنها به کار گرفته شود.»در مورد شال مشکی هم گفته شده است: «عمل دوخت روی این پارچه، مهارت و ظرافت زیادی را میطلبد و در ضمن سوزنی که برای دوخت این نوع پارچه استفاده میشود، ظریف تر از پته دوزی است و پس از دوخت جراحاتی را روی انگشتان به جای میگذارد.» اما به احتمال زیاد، این جراحات دوام زیادی ندارند، چون خاطره دوختن شال مشکی تنها در خاطره زن پته دوز دوم باقی مانده است. او در خانه ای مدرن تر، تنها خاطرات گذشته اش را مرور میکند.وقتی میخواهد کیفیت بالای کارش را نشان دهد، یکی از صفحات دفتر خاطراتش را ورق میزند: «تو سازمان زنان پته میدوختم. یه روز به من و دوستم گفتند که باید برای پسر شاه جلیقه بدوزیم. یک جلیقه سفید دوختیم که خیلی خوشگل بود. اما پاداشی از این موضوع دست ما را نگرفت.» او میگوید «ازدواج»، اولین مانع بین آنها و پته بوده است.«دیگه ازدواج کردیم و بچه دار شدیم. وقت نمیکردیم پته بدوزیم.» البته این «آرتروز» بوده که تقریباً دوختن پته را برای او و دوستش تبدیل به آرزو کرده است. ساعتها پته دوختن در دوران جوانی، آرتروز دست را برای آنها به یادگار گذاشته است. با این حال، یکی از «ملا»های زمان قدیم به شاگردانش گفته بود: «پته، یک هنری ست که همیشه تو وجود تو هست و هیچ وقت از بین نمیره. هیچ جا و مکان و ابزار خاصی به جز یه سوزن از شما نمیخواد و رو دوش تون هم سنگینی نمیکنه.» مطالب مرتبط: گبه، نمايش عشق انسان به طبيعت انواع چاپ پارچه و چاپ سنتی گردآورى: گروه فرهنگ و هنر سيمرغ /culture منبع: www.aftab.ir
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 728]