مترو: زندگي متفاوت در شهر زيرزميني

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: مترو: زندگي متفاوت در شهر زيرزميني
خبرگزاري فارس: ساخت اجتماعي خاص، در كنار قوانين و مقرراتي كه به عنوان موتور كنترل كننده و نظارتي مترو عمل مي كند، شرايطي را بوجود مي آورد كه در آن مردم همانگونه رفتار مي كنند كه مي توانند رفتار كنند، بدون آنكه نيازي به فشارمحسوس بيروني باشد و از اين طريق سيستم را دائما و در هر لحظه بازتوليد مي كنند.

در جامعه امروز ايران محيط خصوصي و عمومي تحت تاثير مدرنيته قرار گرفته است. با توجه به اين امر شيوه‏هاي زندگي جامعه ما از سمت سنتي شدن به سمت مدرنيته در حال حركت است. عناصر جديد با عناصر قديمي تركيب شده اند و عنصر جديدي بوجود آمده كه تلفيقي ازاين دو عنصر مي‏باشد. ساخت اجتماعي خاص، در كنار قوانين و مقرراتي كه به عنوان موتور كنترل كننده و نظارتي مترو عمل مي كند، شرايطي را بوجود مي آورد كه در آن مردم همانگونه رفتار مي كنند كه مي توانند رفتار كنند، بدون آنكه نيازي به فشارمحسوس بيروني باشد و از اين طريق سيستم را دائما و در هر لحظه بازتوليد مي كنند. هر اندازه اين سازوكار هاي كنترل كننده دروني تر شود، سيستم تضمين بيشتري براي تداوم خود دارد. اما واقعا اين سيستم ايجاد شده در ايران و در فضاي مترو مي تواند از شر افكار و رفتارهاي ناهنجار رها شود؟
مترو وسيله حمل و نقل عمومي در دنياي مدرن است كه به زير زمين نفوذ كرده ، زير پوست شهر، خيابان‌ها و جاده هاي شهر را در اندك زماني طي مي كند. بديهي است، خاستگاه مترو كه از كشورهاي توسعه يافته بوده، امروزه شايد يكي از نشانه هاي پيشرفت جوامع درحال توسعه و جهان سوم است.

تاريخچه مترو

نخستين گفتگوها درباره احداث قطار شهري در تهران درحدود سال 1270 ه.ش انجام گرفت. ايجاد ترامواي شهري از جمله نكات پيش بيني شده در امتياز نامه " بارون ژوليوس دو رويتر " در عهد ناصرالدين شاه بود. در همان دوران يك خط آهن روزميني بين دروازه شهري ري (حضرت عبدالعظيم) و ميدان باغ شاه كه به ماشين دودي معروف شد، ساخته شد. در دوران پهلوي هم خطوط درون شهري واگن اسبي (واگن هايي كه يك اسب آنها را مي كشيد) در خيابان لاله زار ايجاد شد.

اما مطالعات اجتماعي، اقتصادي و ترافيكي شهر تهران و پيش بيني تغييرات آن براي سال 1370 به وسيله شركت "سوفرتو " در سال 1350 شروع شد. درسال 1353 گزارش نهايي و انتخاب سيستم مختلط ( شبكه خياباني با كمربندي در پيرامون منطقه مركزي و دو بزرگراه براي نواحي نوساز شهري و يك شبكه مترو ) ارايه شد. شبكه مترويي با 7 خط كه مي بايست به وسيله شبكه اتوبوس راني و تاكسي راني تكميل شود.

در سال 1354 قانون تاسيس شركت راه آهن شهري تهران و حومه (مترو) تصويب شد. دو سال بعد (1356 )عمليات اجرايي آن شروع شد.لي با شروع جنگ بين سال هاي 65- 1359 اين عمليات به طور كامل متوقف گشت.

در سال 1374 بود كه تجهيزات ثابت و متحرك براي خطوط 2، 1 و 5 مترو تهران خريداري شد و در سال 1377 با بهره برداري از قطار سريع السير تهران - كرج، مترو تهران افتتاح شد. اما استفاده از مترو درون شهري تا سال 1378 كه بهره برداري از بخش غربي خط 2، از ايستگاه صادقيه (تهران) تا امام خميني شروع شد به تاخير افتاد. سرانجام در سال 1380 با بهره برداري از نيمه شمالي خط يك ايستگاه ميرداماد تا علي آباد به طول 14.6 كيلومتر و 17 ايستگاه متروي تهران، مترو به وسيله كارآمدي براي سفرهاي درون شهري تبديل شد.

سال 1381 پايانه و تعميرگاه غرب خط 2 متروي تهران افتتاح شد و بهره برداري از خط يك از ايستگاه علي آباد تا حرم مطهر به طول 10.8 كيلومتر و 3 ايستگاه آغاز شد.

شهر زير زميني

فضاي مترو اعم از محوطه ايستگاه ها و درون واگن ها و مسافران به عنوان انبوه جمعيت در حال گذر، جمعيت يك شهر زير زميني را تشكيل داده اند. ايستگاه ها نيز در نقش شهرك هاي اين شهر زيرزميني به شمار مي آيند كه به بالا و پايين شهر طبقه بندي مي شوند. كافي است يك بار، ابتداي يك خط را از ميرداماد تا انتهاي آن در شهر ري و باقر شهر طي كنيد، تا به تفاوت سبك پياده و سوار شدن، نگاه كردن مردم و حتي دكوراسيون و سنگ فرشهاي ايستگاه و تابلوهاي هنري مترو پي ببريد.

قانون در مترو

مترو را دستان همان پيكره اي ساخته است كه بر روي زمين نيز فرمان مي‌راند. لذا طبيعي است كه اين فضاي جديد به همراه مسافرانش، از همان قوانين و مقررات شهر رويي پيروي كنند. از اين رو قدرت حاكم براي كنترل اوضاع و رفع هر گونه مشكل احتمالي، از طريق تابلوهاي هشدار دهنده و راهنمايي كننده، همچنين دوربين هاي مدار بسته و نيروهاي انتظامي و حراستي، زمام امور را در دست گرفته ، با اعمال قوانين مختلف، قاعده ي بازي در شهر زيرزميني را طراحي كرده است.هر اندازه كه اين نظام دردروني كردن ساز و كارهاي قدرتمندارانه و بيروني خود،از يك سيستم كنترل مناسب در جهت تحميل يك شيوه زندگي خاص استفاده كند، سيستم شكننده تر ، تداوم آن ضعيف تر و واقعيت آن سطحي تر مي شود.

به همين دليل، همانگونه كه در مترو نيز به چشم مي خورد، كنترل و نظارت كاملا دروني، غير ملموس و زير جلدي است.
جداي از مباحث مربوط به كنترل و اعمال قدرت، بايد گفت كه مترو بدليل فضاي ساختي ورودي ها و خروجي هاي تعبيه شده، همچنين احتمال بروز خطرات گوناگون براي مسافران، نياز به كنترل بسيار دقيق دارد. چون فضايي است كه در صورت رخداد كوچكترين حادثه اي، تنها مديريت بحران قادر خواهد بود، مشكلات ايجاد شده را حل و فصل نمايد. از اين رو در متروي تهران بارها شاهد اين قضيه بوده ايم كه مردم هنگام ضرورت به حراست و ماموران انتظامات رجوع مي كنند. حضور اين نيروها اطمينان خاطر را براي مردم به ارمغان مي آورد .

قانون در شهر زيرزميني

بارها طي روز ازطريق بلندگوهاي مستقردرايستگاه هاي مترواعلام مي شود كه مسافرمحترم،خط قرمز لبه سكو، حريم ايمن شماست، به هنگام ورود و يا خروج قطار از سكو بايد پشت آن خط بايستيد. رعايت اين نكته ضامن سلامت و ايمني مسافران خواهد بود.

درزمينه جلوگيري از بروز حوادث و آگاهي دادن به مردم در مورد خطرات احتمالي ديگر، در اين فضا تذكرهاي ديگري به هنگام سوار شدن و پياده شدن از پله هاي برقي و ترن قطار داده مي شود. مانند تابلوهايي كه تكيه دادن به درها را منع كرده اند و ... .
مردم در مترو نه تنها با قوانين اين فضاي منحصر به فرد برخورد دارند، بلكه باجه هاي مشاوره حقوقي رايگان كه مردم را از قوانين و مقررات شهر رويي و حقوق خود نيز آگاه مي سازند وجود دارند.

حوادث و جرايم در مترو

مترو در ساعات پر رفت و آمد وبه اصطلاح (Rush Hour) و در ساعات خلوت و كم تردد، بستري براي بروز حوادث و جرايم مختلف ايجاد مي كند.

در اينجا به برخي از حوادث و جرايمي كه در مترو تهران روي داده است، اشاره مي شود:

* خود كشي پسر 19 ساله
* سرقت و كيف زني در هنگام سوار و پياده شدن به قطارهاي مترو
* دستگيري مرد زن نما در واگن بانوان به جرم كيف زني و جيب بري
* ربوده شدن كپسول هاي اطفاء حريق
* دويدن مسافران بر روي پله هاي برقي و آسيب ديدن بخشي از اين پله و سقوط و شكستن دست و پاي مسافران
* بسته نشدن در واگن ها در اثر ازدحام جمعيت
* آزار و اذيت جنسي زنان و... .

مورد آخر تنها موردي است كه به گفته يكي از ماموران حراست، در مترو به كرات اتفاق مي افتد. در اين مورد نتايج يك تحقيق پيمايشي از زنان در مترو مشخص كرده است كه:

«70 درصد از پاسخ دهندگان زن در مترو مورد آزار جنسي قرار گرفته اند كه 40 درصد از آن ها نسبت به اين آزارها واكنش نشان داده اند و 30 درصد هم هيچ واكنشي نشان نداده بودند. بيش از 70 درصد زنان اظهار كرده بودند كه اين آزارها در شكل گرفتن تصوير ذهنيشان از مردان اثر دارد و باعث مي شود، روابط آنها با جنس مخالف دچار مشكل شود. اكثر زنان اظهار كرده بودند كه فضاي جامعه ي مترو را براي زنان اصلا امن نمي دانند.
همچنين نيمي از اين زنان اظهار كرده بودند، بيشتر آزاري كه ديده اند در مواقعي بوده كه سكوهاي مترو شلوغ بوده است و آنها درحال سوار شدن به مترو ويا تعويض قطار بوده اند. يعني آزارها در فضاهايي خارج از واگن ها بوده است».

يكي از دختران جوان مسافر مترو مي گويد:« زنان اگر مردي وارد واگن آنها شود، سريعا اعتراض مي كنند، حتي اگر يك نفر باشد.لي مردان معمولا اين گونه برخورد نمي كنند.لي برخي با چشم هاي از حدقه درآمده نگاه هاي بدي به آدم مي كنند.»

مترو، ارتباطات و رسانه

مترو مكاني است پر ازدحام و اين موضوع از چشم صاحبان سرمايه دور نمانده است. شركت هاي تبليغاتي به روشهاي محيطي، با بهره گيري از رسانه هاي ديجيتالي، از تابلو و پلاسما گرفته، درون و حتي بدنه واگن ها را از نظر دور نداشته اند. نرخ تبليغات بر روي تابلو ها و بدنه واگن ها، گاهي به 40 مليون تومان در ماه مي رسد كه يكي ديگر از درآمدهاي مترو محسوب مي شود. در ميان بمباران تبليغات از طريق روشهاي فوق، صداي تبليغاتچي ها در عطر فروشي هاي مترو نيز به گوش مي رسد.

كتاب و رسانه هاي چاپي

معاون بهره برداري شركت راه آهن شهري تهران و حومه (مترو) گفته است كه اجراي طرح « كتاب مترو » با هدف ارايه محصولات فرهنگي، اجتماعي به شهروندان تهراني و ارتقاي فرهنگ كتابخواني و آموزش شهروندي و شهرنشيني در ايستگاه متروي ميرداماد آغاز شده است. در اين كتاب‌ها تلاش شده است،?بيشتر از زبان طنز و تصوير استفاده شود. تاكنون 18 عنوان كتاب مترو در شمارگان نسخه منتشر شده است. اجراي اين طرح باعرضه ي نخستين كتاب، باعنوان « يك كلبه ي درويشي »، شهروندان تهراني را با مسايل مختلف شهري و شهروندي آشنا مي‌كند. دراين طرح از كتاب‌هايي استفاده شده كه چند ويژگي خاص دارند. نخست اينكه به خاطر وقت كمي كه مسافران دراختيار دارند، از كتاب‌هاي كم حجم استفاده شده كه قطع بيشتر آنها جيبي يا پالتويي است. دوم اينكه سعي شده، محتواي كتاب‌ها خيلي عميق نباشد. چون به هر حال مخاطبان كتاب را عامه ي مردم تشكيل مي‌دهند و فضاي مترو هم فضايي نيست كه بشود مباحث پيچيده رادر آن مطرح يا مطالعه كرد. بالاخره ويژگي سوم كتاب‌هاي اين طرح اين است كه از كتاب‌هاي ارزان قيمت استفاده شده است.

تلويزيون

علاوه بر استفاده هاي تبليغاتي اي كه از پلاسما يا همان تلويزيون مترو مي شود، قرار بر اين است، كه اخبار شبكه خبر نيز از طريق اين مانيتورها در ايستگاه‌هاي مترو پخش شود.

به منظور اطلاع‌رساني بهتر، سريع تر و بهره‌برداري مسافران حاضر در ايستگاه‌هاي مختلف مترو با رايزني و هماهنگي روابط عمومي شبكه خبر و شبكه مترو پيام، پخش مستقيم بخش‌هاي مختلف خبري و برنامه‌هاي توليدي به مرور انجام خواهد شد.

در نخستين اقدام پخش مستقيم خبرهاي ورزشي در ساعت (30/9، 30/12 و 17) به طور مستقيم از طريق 60 پلاسماي مستقر در پنج ايستگاه اصلي تهران (ايستگاه هاي امام خميني (ره)، ميرداماد، شريف، صادقيه، هفت‌ تير) و ايستگاه كرج آغاز مي شود ،و اين اخبار به اطلاع مسافرين خواهد رسيد.
پخش اين بخش‌هاي خبري از طريق سيستم فيبر نوري و براساس توافق شركت مترو و موسسه هنرهاي تصويري سوره خواهد بود.

سينما

در تمامي ايستگاه هاي مترو تابلوهايي نصب شده است كه مردم مي توانند جهت آگاهي از اسامي تمامي سينماهاي فعال و فيلم هاي به نمايش درآمده ،به تابلوهاي مربوطه مراجعه نموده، اخبار و اطلاعات لازم را در مورد برنامه سينماهاي تهران به دست آورند.اين اقدام بر اساس توافق به عمل آمده بين اين شركت و معاونت امور سينمايي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي صورت گرفته است.

موبايل

مترو همان طور كه قبلا نيز اشاره شد، فضايي شبه شهرى است.بيشتر تعاملات در آنجا شبيه سازي مى شوند. اين فضا از طريق فضاي مجازى محيط ارتباط ازراه دور، موبايل، بدون شناخت كامل از يكديگر، امكان خلق شخصيت وهويت ها ي جديد را فراهم مى كند.

يكي از وسايل ارتباطي و نه البته از نوع جمعي آن كه در مترو استفاده فراوان دارد، موبايل است. امروزه موبايل به عنوان يكي از ملزومات دنياي ارتباطات قلمداد مي شود . مترو نيز از اين دنيا و ملزومات آن مستثني نيست. اغلب افرادي را كه در مترو با موبايل خود سرگرم هستند ، جوانان 16 تا 30 سال تشكيل ميدهد.

بازي كردن با گيم هاي موبايل، گوش دادن به موسيقي، ديدن تصاوير عكس و فيلم و از همه مهم تر به اشتراك گذاشتن آنها با ديگراني كه شناختي نسبت به آنها ندارند، از طريق Bluetooth كردن، از مصاديق كاربرهاي فراوان اين وسيله ارتباطي است. مورد آخر يا همان Bluetooth از منظر علم ارتباطات و حتي جامعه شناسي دنياي مدرن جاي بحث فراوان دارد كه مجال پرداخت بدان در اين مقال نمي گنجد.

مردم مترو

تكنولوژي هاي جديد برخاسته از دنياي مدرن و (كشورهاي مركز) در صورت انتقال به كشورهاي پيرامون يا جهان سوم و در حال پيشرفت، فرهنگ و سبك مصرف خود را نيز انتقال مي دهند.لي قطعا جا افتادن استفاده از پديده هاي مدرن در جوامع سنتي پروسه اي است زمان بر. در مدت زماني كه جامعه و مردمانش دوره گذار را سپري مي كنند، نمي توان آميخته شدن كليشه هاي رفتاري را كه سالهاست، در فرهنگ و سبك زندگي مردم ريشه دوانده و چه بسا تبديل به عادت شده را با نحوه ي استفاده از اين پديده هاي جديد ناديده گرفت. حتما به خاطر مي آوريد، قبل از آنكه گوشي هاي تلفن به سيستم نشانگر شماره مجهز شوند، به چه ميزان با معضل مزاحمت هاي تلفني دست در گريبان بوديم.

يكي ديگر از موهبت هاي عصر مدرن كه در قالب وسايل حمل و نقل عمومي در اختيار ايرانيان قرار گرفته، مترو است. با اين وجود كتمان برخي حقايق كمكي نخواهد كرد.

جمعيت مترو نمونه اي است از جمعيت شهر تهران كه در فضايي متفاوت قرار گرفته اند. شايد به علت پاره اي اقتضائات مكاني- كه مشابه آن شايد در جايي ديگر اتفاق نمي افتد-اعمال و رفتار خاصي از خود نشان مي دهند.

در جامعه امروز ايران محيط خصوصي و عمومي تحت تاثير مدرنيته قرار گرفته است. با توجه به اين امر شيوه‏هاي زندگي جامعه ما از سمت سنتي شدن به سمت مدرنيته در حال حركت است. عناصر جديد با عناصر قديمي تركيب شده اند و عنصر جديدي بوجود آمده كه تلفيقي ازاين دو عنصر مي‏باشد. ساخت اجتماعي خاص، در كنار قوانين و مقرراتي كه به عنوان موتور كنترل كننده و نظارتي مترو عمل مي كند، شرايطي را بوجود مي آورد كه در آن مردم همانگونه رفتار مي كنند كه مي توانند رفتار كنند، بدون آنكه نيازي به فشارمحسوس بيروني باشد و از اين طريق سيستم را دائما و در هر لحظه بازتوليد مي كنند. هر اندازه اين سازوكار هاي كنترل كننده دروني تر شود، سيستم تضمين بيشتري براي تداوم خود دارد. اما واقعا اين سيستم ايجاد شده در ايران و در فضاي مترو مي تواند از شر افكار و رفتارهاي ناهنجار رها شود؟ و رفتارها با محيط تكنولوژيك ويژه مترو انطباق يابد؟ آنچه در پي مي آيد مشاهدات من از اكثر قريب به اتفاق ايستگاه هاي مترو در ده ساعت تمام از يك روز شنبه است.

مردمي كه از دست ترافيك شهر خسته شده اند، مترو را راهي براي خلاصي از دست انبوه ماشين ها و هواي آلوده شهر و البته براي پيمودن سريع مسيرها مي دانند.راهرو هاآرام ولي پررفت و آمد هستند. آداب پياده روي هم رعايت نمي شود. بعضي از افراد از سمت راست پياده رو حركت كنند. همين عدم هماهنگي در راه رفتن در پياده رو ها را، مي توان در سطح شهر نيز مشاهده كرد كه موجب اتلاف وقت و برخورد هاي فيزيكي بيمورد مي شود.

وارد محوطه مترو كه مي شويد تابلوهاي فراواني شما را براي يافتن آنچه بدنبالش هستيد،راهنمايي مي كنند. محل خريد بليط،ايستگاه فلان، خط بهمان و... .لي مردم زحمت خواندن تابلوها و نقشه هاي راهنما را به خود نمي دهند و اغلب از اولين نفري كه احساس مي كنند مي تواند كمكشان كند، سوال مي پرسند.

- آقا بليت رو اينجا ميفروشن؟
- خانم ميخوام برم فلان ايستگاه از كدوم طرف بايد برم؟

شايد بتوان اين موضوع را از اين منظر مورد بحث قرار داد كه ميانگين مطالعه مردم كشورمان درسال، نزديك 60 دقيقه است كه شايد چيزي از اين يك ساعت صرف خواندن تابلوها نمي شود. مسافران مترو را شايد بتوان به دو دسته ي مسافران دائم و گذري تقسيم كرد. مترو براي مسافران دائم خودبليت هاي مدت دار و اعتباري طراحي كرده است.لي كمتر شاهد اين هستيم كه مسافران از بيت هاي اعتباري استفاده كنند، شايد فرهنگ در صف ايستادن و مهم نبودن اتلاف وقت در ايران، ريشه دار تر از فرهنگ هزينه واستفاده از مزايا و محاسن اين بليتها باشد. كساني نيز كه مصرف كننده اين بليت ها هستند، اغلب به گروه سني جوانان تعلق دارند و نوگرايانه تر عمل مي كنند.

در مورد پله هاي برقي نيز بايد گفته شود كه گاهي شاهد آن هستيم كه استفاده كنندگان آن، در جهت حركت پله هاي برقي نيز حركت مي‌كنند! كه طبيعتاً براي جلوگيري از اتلاف وقت است. پيرمردان و پير زنان كه مستحق‌ترين مسافران براي استفاده از اين پله ها هستند، به خاطر دشواري‌هاي فراوان در هنگام پياده و سوارشدن، اغلب از پله هاي سنتي استفاده مي‌كنند؛ چراكه زماني با اين تكنولوژي برخورد كرده اند كه ديگر قدرت انطباق با آن را نداشتند.

نكته ديگر از رفتار مردم تهران در ايستگاه‌هاي مترو، نوع سوار شدن و پياده شدن از واگن‌هاست. همان‌هايي كه در صف بليت مدت‌ها زمان صرف مي‌كنند، هنگام سوار شدن به قطار فراموش مي كنند كه قطار تقريبا هر 5 دقيقه يكبار از ايستگاه عبور مي‌كند. اين سوار و پياده شدن، در ايستگاه‌هاي اول هر خط ملموس‌تر است. وارد شدن به واگن براي آنها، همان شور و نشاط بازي نشستن كودكان در صندلي‌هاي محدود را دارد. برخي جوان‌ها به سرعت وارد واگن مي شوند و چه بسا پاي مسن ترها را هم لگد كرده، ولي مدتي بعد جاي خود را به همان فرد مي دهند تا راحت‌تر طي طريق كند. اين نمونه‌اي بارز از تضادهايي است كه از آن سخن گفتيم. شايد همان كتاب ژاپني‌اي كه راه‌هاي مختلف پيدا كردن صندلي خالي را در واگن ها، به مسافران ياد مي دهد، در ايران و زير مجموعه كتاب مترو فروش خوبي داشته باشد.

درمورد مطالعه‌ي كتاب مترو نيز يكي ازفروشندگان اين كتاب‌ها مي‌گويد: "مردم كمتر به اين كتابها توجه مي‌كنند و با اينكه روزي نزديك به 800 هزار نفر از اين ايستگاه استفاده مي‌كنند، ولي من بيشتر از 25- 20 تا كتاب نمي‌فروشم. شايد يكي از علت هاش، قيمت پايينش باشه. مردم به چيزهاي ارزون قيمت ارزش نميدن. اغلب مشتري‌هاي ثابت هستند كه كتاب‌ها رو ميخرند و همون 20 تا رو هم بيشتر به اونها ميفروشم كه از بقيه كتاب‌خون‌تر هستند. اگه گرون‌تر بخرن، حتماً ميخونند ولي چون ارزونه به نظر چيپ مياد. در كل محتوا و زماني كه صرف خوندنش ميشه خيلي مناسبه!! من اينجا وقتم بيشتر صرف آدرس دادن ميشه، تا صحبت كردن در مورد كتاب. "

مردمي كه در مترو مطالعه مي‌كنند، يا محصل هستند ويا از قشر فرهنگي و يا اينكه روزنامه اي در دست دارند و ورقي مي‌زنند. اينها درصد خيلي كمي از كل جمعيت حاضر در مترو را تشكيل مي‌دهند. هرچند ميزان مطالعه در مترو بسيار ناچيز است ولي با اين حال، فعال‌ترين عضو بدن در مترو، همان چشم‌ها هستند. برجسته ترين رفتاري كه مردم مترو از خود نشان مي‌دهند، نگاه كردن به يكديگر است. اولاً بدون دليل به يكديگر نگاه مي‌كنند، بدون آنكه سوژه نگاهشان چيز عجيب و غريبي در خود داشته باشد. مثال مشابه آن در سطح شهر، صندلي‌هاي برعكس اتوبوس در قسمت مردان است كه در صورت خالي بودن ديگر صندلي ها، در اولويت آخرمسافران قرار مي گيرد.لي درصورت خالي بودن صندلي‌ها كسي كه صندلي‌هاي برعكس را انتخاب مي‌كند، از اول هدف خود را آشكار مي كند و جالب اينكه ديگران نيزبه نگاه كردن و يا نكردن او نظارت مي كنند! وي نگاه مي كند،و درصورت احساس كردن نظارت ديگري، با گرفتن نگاه از سوژه ي خود، عمل خود را انكار مي كند!

رو در رو بودن صندلي‌هاي واگنهاي مترو، يكي ديگر ازمصاديق شكسته شدن حريم خصوصي، توسط نگاه‌هاي خيره ديگران است. معمولاً زناني كه تنها و ياحتي به همراه همسر و همراهان خود سوار واگن مردان مي شوند، سوژه اصلي نگاه‌ها هستند. خانم جواني كه تجربه اين نگاه‌ها را داشته مي‌گويد: چون صندلي هاي مترو روبروي هم هستند وقتي جلوي مردها مي نشيني احساس مي كني هزار جفت چشم به تو خيره شدند . تا حالا سابقه نداشته در چنين مواردي من سرم رو بالا كنم و نبينم كسي به من خيره نشده و با چشم هاي دريده اش با پررويي تمام تو چشم هاي من نگاه نكنه! و به خودش حق نده باز هم بيشتر خيره بشه! البته من هم همون طور بهش خيره مي شوم و اعتراض مي كنم.

فضايي كه انسانها درآن احساس امنيت كنند، در محيط هاي شلوغ مشابه مترو ازبين مي رود. اين عمل بارها در فضاهاي مشابه ديگري در سطح شهر، مانندتاكسي‌ها و اتوبوس‌ها نيز از بين مي‌رود. مردم بسيار به هم نزديك هستند ولي ابراز ناراحتي نمي‌كنند (البته زمان حضور يك زن در واگن مردان كمي فاصله ها بيشتر رعايت مي‌شود).

پيشنهادات براي روزنامه مترو

هدف از شناختن مردم مترو و نحوه‌ي رفتار مردم، درجهت جواب دادن به اين سؤال بوده كه: اگر قرار باشد روزنامه‌اي در مترو به چاپ برسد، چه محتوا و مضموني بايد داشته باشد؟براي ارائه‌ي پيشنهاد در اين زمينه بايد فضاي جديد مترو را در كنار فرهنگ و باورهاي سنتي مردم قرار داد، تا بتوان ويژگي‌هاي مسافران را با مشخصات مكاني توزيع اين رسانه منطبق كرد. نبايد فراموش شود كه مخاطبان روزنامه مردمي هستند كه ميانگين مدت زمان مطالعه ي بسيار كمي دارند و قطعا گنجاندن موضوعات به اصطلاح زرد در اين روزنامه، باعث خواهد شد كه مردم بيشتر بدان توجه كنند، ولي درقالب همان ظاهر نيز مي توان به زبان طنز وفكاهي، رفتارهاي غلطي را كه حداقل در محيط مترو روي مي دهد به باد شديد ترين انتقادها گرفت و با ارائه ي راهكارهاي مناسب، اسباب انطباق هر چه بيشتر مردم را با اين فضا فراهم كرد.

همانگونه كه از زبان فروشنده كتاب مترو نيز شنيديم، پررنگ بودن ارزش‌هاي مادي در كشورمان باعث شده كه يك محصول رايگان فرهنگي مانند روزنامه بر خلاف كشورهاي پيشرفته مورد استقبال واقع نشود و حتي در صورت انتخاب، قطعاً برخوردي جدي با محتواي آن صورت نخواهد گرفت. متني كه در چشم مخاطب خود ـ هر چند به عنوان متني طنز ـ جدي گرفته نشود اثر گذار نخواهد بود..

نويسنده:فائق حسيني
...................................................................................................................
انتهاي پيام/

پنجشنبه|ا|15|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 193]