شادي را در كودكانتان دروني كنيد

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: شادي را در كودكانتان دروني كنيد

پدر و مادري كه بهترين آرزوها را براي فرزندان خود دارند، همه تلاش خود را مي‌كنند تا اطمينان حاصل كنند كه كودكان‌شان سالم‌اند و در شرايط روحي و جسمي مناسبي به سر مي‌برند.

بسياري از مادران ممكن است كارهاي مهيج زيادي را برنامه‌ريزي كنند كه مي‌تواند تمامي ساعات روز كودكان را پُر كند و به آنها ثابت كند كه مادرشان بدون قيد و شرط به آنها علاقه دارد. با اين حال مانند بسياري ديگر از والدين دغدغه اصلي اين است: آيا كودكان من واقعا شاد و خوشحال هستند؟

ممكن است دانستن اينكه چه چيزي كودكان را شاد و خوشحال مي‌كند، شما را شگفت زده كند. متخصصان رشد كودك كه در اين زمينه تحقيق مي‌كنند، مي‌گويند: «شادي» چيزي نيست كه شما بتوانيد مثل يك هديه زيبا با كاغذ كادوي جذاب به كودك خود «بدهيد».

روانشناس و نويسنده كتاب «شادي بزرگسالان و ريشه‌هاي آن در دوران كودكي» مي‌گويد: در واقع كودكان والديني كه در به دست آوردن دل آنها بيش از حد افراط كرده باشند (مثلا كوهي از اسباب بازي براي آنها خريده باشند يا اينكه جلوي بروز هرگونه ناراحتي عاطفي را در آنها گرفته باشند) به احتمال زياد در دوران نوجواني خسته، عيبجو و غمگين (بدون شادي و خوشحالي) خواهند بود. وي با تاكيد بر اينكه «بايد به كودكان كمك كرد تا برخي ابزارهاي روحي و دروني را در خود ايجاد كنند كه بتوانند در تمام طول عمر به آنها اعتماد كرده و از آنها استفاده كنند»، مي‌گويد: بهترين عواملي كه مي‌توانند نشانه شاد بودن فرد باشند، دروني هستند نه بيروني.

البته نكته مهم اين است كه لازم نيست شما يك متخصص در زمينه روانشناسي كودكان باشيد تا بتوانيد هوش و قوه دروني آنها را به قدري تقويت كنيد كه بتوانند فراز و نشيب‌هاي زندگي را تحمل كنند. با كمي حوصله و نعطاف‌پذيري، هر پدر و مادري مي‌تواند زمينه‌هاي يك عمر شادي را براي كودك خود فراهم كند.

ياد بگيريد كه نشانه‌ها را به خوبي درك كنيد

به احتمال زياد كودك شما مي‌تواند غم يا شادي خود را به خوبي به شما نشان بدهد. وقتي شما به خانه برمي‌گرديد، يك لبخند بزرگ بر روي صورت او مي‌نشيند؛ و هنگامي كه نتواند عروسك محبوبش را پيدا كند با بغض گريه مي‌كند. اما شايد شما هنوز هم نتوانيد تشخيص دهيد كه آيا او در مجموع شاد و راضي هست يا خير؟ نشانه‌هاي اين مورد معمولاً واضح هستند: يك كودك شاد و خوشحال مي‌خندد، بازي مي‌كند، از خود كنجكاوي نشان مي‌دهد، به ارتباط با ساير بچه‌ها علاقه نشان مي‌دهد و به تحريك و تهييج دائمي نياز ندارد. برعكس نشانه‌هاي خوشحال نبودن كودك نيز واضح هستند؛ اين كودك خجالتي و ساكت است، كم غذا مي‌خورد، دوست ندارد به جمع كودكان ديگر بپيوندد، بازي نمي‌كند، سوال نمي‌پرسد، نمي‌خندد يا لبخند نمي‌زند و بسيار كم صحبت مي‌كند.

البته اگر كودك شما ذاتاً خجالتي يا درون‌گرا باشد، بدين معنا نيست كه شاد و خوشحال نيست. خجالتي بودن به هيچ وجه مساوي با غمگين بودن نيست؛ اما شما بايد بيشتر سعي كنيد تا بتوانيد نشانه‌هاي هر كدام از اين حالت‌ها را به خوبي بفهميد. شما بايد مراقب تغييرات عمده رفتاري در كودك خود (مانند منزوي شدن يا ترسيدن دائمي و بيش از حد) باشيد؛ زيرا اين نشانه‌ها ممكن است بيانگر آن باشند كه كودك مشكلاتي دارد كه شما بايد به آنها توجه كنيد.

كودكان براي ابراز احساساتشان نشانه‌هاي فطري را مورد استفاده قرار مي‌دهند. شما هم مي‌توانيد اين نشانه‌ها را در كودك خود تشخيص دهيد. دو نشانه از اين مجموعه يعني «علاقه» و «لذت بردن» مثبت هستند؛ اما نشانه‌هاي منفي از جمله «اضطراب» «خشم» و «ترس» در مورد كودكان غمگين صدق مي‌كنند.

اكثر والدين مي‌فهمند كودكي كه دائما دچار ترس بي‌دليل يا بيش از حد است و به سادگي آشفته يا مضطرب مي‌شود، نمي‌تواند يك كودك شاد و خوشحال باشد؛ اما بسياري از والدين متوجه نيستند كه يك كودك عصباني در واقع غم و ناراحتي خود را ابراز مي‌كند. صرف نظر از سن، عصبانيت را مي‌توان نتيجه اضطراب بيش از حد دانست. هنگامي كه كودك شما برادرش را مي‌زند يا اسباب بازي‌هايش را به اين طرف و آن طرف پرتاب مي‌كند، در واقع بيش از حد توانش مضطرب است.

احتمالاً كودك شما مي‌تواند هنگامي كه دچار مشكلات حادي است با شيوه‌هاي مخصوص به خودش اين مطلب را به شما انتقال بدهد. برخي كودكان ممكن است از سكوت استفاده كنند و برخي ديگر ممكن است بداخلاقي كنند يا به شما بچسبند و شما را رها نكنند. هرچه بيشتر با اخلاق و مزاج كودك خود آشنا بشويد، شناسايي نشانه‌هاي مشكلات احتمالي كودك در دنياي خودش براي شما آسانتر خواهد شد.

موقعيت شوخي و تفريح را فراهم كنيد

هرچند تفريح و بازي دائمي يا خوردن بستني به جاي شام آرزوي همه كودكان است اما عاملي كه مي‌تواند موجب به وجود آمدن بيشترين شادي براي كودك شود، در دسترس‌تر و بديهي‌تر است؛ آن عامل خود شما هستيد! توجه به اين نكته مهم‌ترين مرحله براي شاد كردن كودك است. با آنها ارتباط برقرار كنيد؛ با آنها بازي كنيد. اگر شما با آنها تفريح كنيد، آنها هم واقعا تفريح مي‌كنند. اگر بتوانيد فضايي فراهم كنيد كه فرزندتان در دوران كودكي در ارتباط و دلبسته به والدين باشد، بهترين گام را براي تضمين شادي كودك خود برداشته ايد.

بازي مي‌تواند موجب شادي شود اما همچنين كودك از طريق بازي مهارت‌هاي ضروري براي شادي در دوران‌هاي بعدي زندگي‌اش را فرا مي‌گيرد. بازي‌هاي ساخت نيافته، كه به كودك امكان تعيين يا انتخاب جزييات بازي را مي‌دهند، او را قادر مي‌سازند تا آنچه را دوست دارد كشف كند. مثلا او مي‌تواند با بلوك‌هاي اسباب بازي يك بُرج بسازد؛ با عروسك‌هايش بيمارستان بازي كند و اين بازي‌ها نهايتاً مي‌تواند او را به سمت حرفه و شغلي راهنمـــايي كند كه بـــراي او مانند يك بازي مادام العمر و سراسر تفريح و شادي باشد. در واقع كلاس‌هاي موسيقي، ورزش‌هاي منظم و ديگر فعاليت‌هاي ساخت يافته و پرمحتوا را نمي‌توان «بازي» دانست. كودكان هنگامي «بازي» مي‌كنند كه بتوانند ابتكار داشته باشند، بسازند و روياپردازي كنند.

كمك كنيد تا استعداد خود را پرورش دهد

نسخه‌اي كه براي ايجاد شادي مادام العمر تجويز مي‌شود، يك نكته حيرت آور دارد: افراد شاد كساني هستند كه يك مهارت را به خوبي فرا گرفته اند. به عنوان مثال هنگامي كه كودك در حال تمرين پرتاب توپ به سمت شما است از خطاهايش ياد مي‌گيرد، نظم و تداوم و سماجت را فرا مي‌گيرد و نهايتاً از موفقيتي كه ناشي از تلاش خودش است لذت مي‌برد.

همچنين اطرافيان نيز موفقيت او را تشويق و تائيد مي‌كنند كه اين نيز دستاورد ديگري براي كودك است. مهم‌تر از همه اينكه كودك فرا مي‌گيرد كه تا حدي بر زندگي خودش كنترل دارد: اگر او تلاش كند تا كاري را انجام دهد، مي‌فهمد كه نهايتا با اصرار و تداوم مي‌تواند موفق شود و اين موفقيت رضايتمندي را براي او به ارمغان مي‌آورد. تحقيقات نشان مي‌دهند كه اين احساس كنترل بر زندگي از طريق دستيابي به يك مهارت عامل مهمي در شادي و خوشحالي در دوران بزرگسالي است.

كارشناسان اخطار مي‌دهند كه كودكان (همانند بزرگسالان) بايد به دنبال علايق خودشان بروند وگرنه از موفقيت‌هاي خود لذت نخواهند برد و اين موفقيت‌ها موجب بروز شادي و خوشحالي در آنها نخواهد شد. مادر دو كودك مي‌گويد كه اولين علاقه پسر سه ساله‌اش ساخت و ساز است! او مي‌گويد: «پسرم دوست دارد هم خودش يك چيزي بسازد و هم در ساختن چيزهاي ساده به پدرش كمك كند. اين كار موجب مي‌شود كه او احساس بهتري نسبت به خودش پيدا كند. ما سعي مي‌كنيم به او كمك كنيم تا بر روي استعداد ذاتي خودش متمركز شود كه در اين صورت مي‌توانيم بگوييم واقعا خوشحال و شاد است».

كودكان شاد در بدن‌هاي سالم زندگي مي‌كنند

خواب كافي، ورزش و رژيم غذايي مناسب در سلامتي هر كس (خصوصا كودكان) اهميت دارد. كودكان به طور طبيعي زياد ورزش مي‌كنند. در صورتي كه زمان كافي در اختيار كودك خود قرار دهيد تا در حياط خانه يا پارك بدود، اخلاقش هم بهتر مي‌شود. همچنين بهتر است به ساختار روحي و شخصيتي كودك خود نيز توجه كنيد. هرچند برخي از كودكان آسان گيرند، اما برخي ديگر تنها زماني شاد هستند و پيشرفت مي‌كنند كه برنامه منظمي داشته و بدانند در طول روز چه كارهايي بايد انجام دهند.

همچنين ممكن است بخواهيد بين مصرف يك غذاي خاص و اخلاق كودكتان ارتباط برقرار كنيد. برخي از والدين متوجه مي‌شوند كه هرچند مصرف شكر موجب مي‌شود انرژي كودك تا حد زيادي افزايش پيدا كند اما ممكن است موجب نوسانات اخلاقي يا رفتارهاي پرخاشگرانه نيز شود. پس حساسيت‌هاي غذايي نيز ممكن است در رفتار و اخلاق كودك شما نقش بازي كنند.

اجازه دهيد با مشكلاتشان بجنگند

مي‌گوييد: «من وظيفه دارم كه كودكم را شاد كنم. آيا نبايد سعي كنم كه همه شرايط را به بهترين نحو براي او فراهم كنم؟». در واقع اين حرف يك اشتباه بزرگ از سوي والديني است كه به كودك خود علاقه داشته و نيت خير دارند.

والدين دائما سعي مي‌كنند تا شرايط بهتري را براي كودك خود فراهم كرده و آنها را شاد نگه دارند. اما اين كار واقع بينانه نيست. سعي نكنيد به محض بروز مشكل دخالت كرده و آن را برطرف كنيد. كودكان بايد ياد بگيرند كه برخي مشكلات يا ناراحتي‌ها را تحمل كنند. بگذاريد كودك با مشكلاتش بجنگد و خودش چيزهاي مختلف را كشف كند زيرا اين كار موجب مي‌شود كودكان نحوه برخورد با مشكلات را ياد بگيرند.

اگر كودكان بتوانند محدوده مشخصي از تجارب، حتي برخي تجارب سخت يا نااميدكننده را به صورت فردي و شخصي كسب كنند، به آنها كمك مي‌كند تا منبعي از توانايي‌هاي دروني را به دست آورند كه نهايتا آنها را به سمت شادي و خوشحالي هدايت خواهد كرد. دست و پنجه نرم كردن با مشكلات (مثلا چهار دست و پا راه رفتن براي يك كودك هفته ماهه يا عمل تفريق براي يك بچه هفت ساله) و حل موفقيت‌آميز آنها موجب مي‌شود كه كودكان در برخورد و حل مشكلات خود ورزيده‌تر شوند.

البته اين بدان معنا نيست كه كودكان نبايد هرگز از ديگران كمك بخواهند، اما نقش شما اين است كه به آنها كمك كنيد تا راه حل را پيدا كنند نه اينكه مستقيما راه حل را در اختيار آنها قرار دهيد.

يادگيري نحوه برخورد با مشكلات و فشارهاي اجتناب ناپذير زندگي يك نكته بسيار مهم براي شادي و خوشحالي كودك در آينده است.

به دست آوردن احساس استقلال و اعتماد به نفس توسط كودك منجر به افزايش احترام به خود و شادي در او خواهد شد. يكي از راه‌هايي كه مي‌توانيد با آن به كودك خود كمك كنيد تا استقلال و اعتماد به نفس به دست بياورد، اين است كه او را وادار كنيد چند بار در روز و هر بار به مدت 10 تا 15 دقيقه به تنهايي بازي كند.

اجازه دهيد بعضي وقت‌ها ناراحت يا عصباني باشند

هنگامي كه در يك جشن تولد كودك شما يك گوشه مي‌ايستد و كز مي‌كند، ممكن است واكنش طبيعي شما اين باشد كه او را به پيوستن به جمع شاد مهمان‌ها ترغيب يا وادار كنيد. اما مهم است كه به او اجازه دهيد تا بعضي وقت‌ها ناراحت باشد. وقتي كودك با عدم پذيرش توسط ديگران مواجه مي‌شود، به يك جشن تولد دعوت نمي‌شود يا چون چيزي را كه مي‌خواسته به دست نياورده است ناراحت مي‌شود، برخي از والدين فورا نگران مي‌شوند و سعي مي‌كنند با اقدامي عجولانه مشكل كودكشان را به‌سرعت برطرف كنند.

كودكان بايد بدانند كه اگر بعضي وقت‌ها ناراحت باشند، احساسشان كاملا طبيعي است؛ در واقع ناراحتي هم بخشي از زندگي است. اگر ما به عنوان والدين تلاش كنيم تا همه ناراحتي‌ها را از بين ببريم، در واقع اين پيام را به كودك مي‌دهيم كه: «نبايد ناراحت باشي. ناراحت بودن يك اشتباه است». در صورتي كه ما در زندگي واقعي مي‌بينيم لحظاتي وجود دارد كه از صميم قلب غمگين مي‌شويم يا شايد خشمگين باشيم. ما بايد به آنها اجازه دهيم كه احساسات مختلفشان را تجربه كنند؛ و غم و خشم نيز بخشي از اين احساسات است.

شما مي‌توانيد به كودك خود كمك كنيد تا براي هر يك از احساساتش يك اسم مناسب انتخاب كند تا بتواند در مورد احساسات مختلف صحبت كند. حتي اگر كودك شما هنوز حرف نمي‌زند، شما مي‌توانيد چند عكس از صورت‌هاي افراد مختلف به او نشان داده و از او بپرسيد كه كدام عكس احساسي مشابه با او را نمايش مي‌دهد. كودكان كلمات عاطفي مانند «خوشحال» يا «عصباني» را به سرعت ياد مي‌گيرند. هنگامي كه آنها بتوانند بين اين كلمات و احساسات خودشان ارتباط برقرار كنند، توانايي بسيار زيادي براي درك و مديريت احساسات خود پيدا خواهند كرد.

اگر كودك عصباني باشد اما علت عصبانيتش را نداند، برايش بسيار ترسناك خواهد بود. بنابراين اگر وقتي بداخلاقي مي‌كند يا ديگران را مي‌زند، به او بگوييم «مي‌دانم كه خسته يا عصباني هستي» در نتيجه كودك ياد مي‌گيرد كه احساساتش را بشناسد و آنها را نامگذاري كند. آنگاه مي‌توانيم به او ياد بدهيم كه به جاي زدن ديگران از كلمات استفاده كرده و حرف بزند.

واكنش شما نسبت به احساسات منفي كودك نبايد شديد و بيش از حد باشد. اگر كودكان به‌واسطه بروز برخي موارد در محيط اطرافشان حساسيت بيش از حد، وابستگي شديد به والدين يا عصبانيت از خود بروز بدهند كاملا طبيعي است؛ اما اين را نمي‌توان و نبايد غم و غصه ناميد.

براي كودك خود يك الگوي مناسب باشيد

تحقيقات نشان مي‌دهند كه خلقيات و مزاج شما مي‌تواند به كودك‌تان نيز منتقل شود؛ اما اين انتقال صرفا از طريق ژن‌ها صورت نمي‌گيرد بلكه توسط رفتارها و روش تربيت كودك توسط شما صورت مي‌پذيرد.

خواه بد و خواه خوب، كودكان معمولا خلقيات و روحيات والدين خود را كسب مي‌كنند. حتي نوزادان نيز مدل روحي والدين خود را تقليد مي‌كنند كه در واقع مسيرهاي عصبي خاصي در آنها فعال مي‌شود. به عبارت ديگر وقتي شما مي‌خنديد، كودك شما نيز مي‌خندد و مي‌توانيد تصور كنيد كه چند عصب خاص در مغز او براي خنديدن ساخته مي‌شوند. اما بهتر است صادق باشيد. كودك شما مي‌تواند احساسات شما را از روي رفتارهايتان درك كند. اگر شما از چيزهاي كوچك لذت ببريد و بگوييد كه مديون چه كس يا چه چيز هستيد، مي‌توانيد يك مدل مثبت و مناسب براي كودك خود باشيد.

شما مي‌توانيد به كودك خود كمك كنيد تا نيمه پر ليوان را ببيند نه نيمه خالي آن را. مثلا اگر باران آن‌قدر شديد است كه نمي‌توانيد به پارك يا شهربازي برويد، مي‌توانيد به فرصت مناسبي كه براي پختن كيك يا كلوچه پيش آمده، اشاره كنيد. مي‌توانيد به كودكان‌تان بگوئيد: «خوشحال باشيد براي آنچه كه داريد، به جاي آنكه ناراحت باشيد براي آنچه كه نداريد». يك صحبت ساده قبل يا بعد از شام مي‌تواند فرصت مناسبي براي تك تك اعضاي خانواده (حتي كودك شما) باشد تا بگوييد بهترين اتفاقي كه در اين روز براي شما افتاده است چه بوده است.

هر وقت بيش از حد مضطرب باشيد، كودكان شما به سرعت واكنش نشان مي‌دهند. آنها ممكن است ساكت شوند و يك گوشه كز كنند. ممكن است با صحبت كردن با شما به همان روش‌هايي كه شما به آنها آموخته‌ايد بخواهند شما را خوشحال كنند. بنابراين دقت كنيد كه چه رفتاري را براي كودكان‌تان به نمايش مي‌گذاريد.

اما لازم نيست كه احساسات منفي تان را مخفي كنيد. شما مي‌توانيد به كودك‌تان نشان دهيد كه از اينكه گلدان زيبا و محبوبتان را شكسته‌ايد، ناراحتيد. اگر اضافه كنيد كه مي‌توانيد يك گلدان بزرگتر بخريد، هم به او ياد داده‌ايد كه ناراحتي بخشي از زندگي است و هم روش پيدا كردن راه‌حل‌هاي مناسب را آموزش داده‌ايد.

با اين حال اگر دائما حس مي‌كنيد كه مضطرب يا افسرده هستيد، بهتر است به دنبال كمك برويد. والديني كه مدت زيادي افسرده باشند، در اغلب موارد نمي‌توانند نظم و انضباط را به خوبي رعايت كنند يا نمي‌توانند به اندازه كافي كودكان خود را تشويق كرده و با آنها بازي و تفريح كنند. همه اين موارد مي‌توانند به بروز مشكلات عاطفي در كودكان منجر شوند.

به آنها ياد بدهيد كه كارهاي خوب انجام دهند

با بزرگتر شدن كودك او مي‌تواند ياد بگيرد كه كمك به ديگران چقدر مي‌تواند براي خودش ارضاكننده باشد. تحقيقات نشان مي‌دهند افرادي كه در زندگي كارهاي خوب انجام مي‌دهند، كمتر احساس افسردگي مي‌كنند. انجام كارهاي خير و كمك به ديگران مي‌تواند بخشي از زندگي خانوادگي باشد. حتي كودكان نيز مي‌توانند از اين نكته درس گرفته و بهره‌ببرند.

شركت دادن كودكان در جشن‌هاي نيكوكاري يا جمع‌آوري لوازم و اغذيه براي آسيب ديدگان بلايا مي‌تواند به عنوان يك سنت خانوادگي درآيد. حتي كمك كردن در كارهاي منزل مانند گذاشتن لباس‌هاي كثيفش در سبد لباس‌ها مي‌تواند اين احساس را به كودك منتقل كند كه او هم دارد به ديگران كمك مي‌كند.

پنجشنبه|ا|15|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 241]