روسيه در سال 2011 - از انتظارها تا واقعيت

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: روسيه در سال 2011 - از انتظارها تا واقعيت
مسكو - روسيه در سال 2011 شاهد رويدادهاي مهمي در عرصه داخلي و خارجي بود كه افزون بر تاثيرگذاري مقطعي در ساختار مديريت اين كشور، بر آينده اين كشور نيز اثرات چشمگيري خواهد داشت.

به گزارش ايرنا، بي ترديد مهمترين رويداد سياسي داخلي روسيه در سال ميلادي پايان يافته، انتخابات چهارم دسامبر (13 آذرماه) براي تعيين سرنوشت پنج ساله 450 كرسي مجلس دوما يا سفلي پارلمان بود كه در آن، حزب حاكم "روسيه واحد"، احزاب "كمونيست روسيه"، "روسيه عادل" و "ليبرال دموكرات" حاضر دوره پنجم دوما، با گذر از مرز حداقلي كسب هفت درصد آرا، موفق به تثبيت حضور دوباره خود شدند.

در اين انتخابات، حزب حاكم به رهبري "ولاديمير پوتين" نخست وزير كنوني با كسب 49 درصد آرا، 236 كرسي دوما را تصاحب كرد.

اين حزب با وجود پيروزي در انتخابات با ريزش جدي آرا مواجه شد و حدود 80 كرسي پارلمان را از دست داد و به اين ترتيب، اكثريت مطلق را كه براي تصويب لوايح قانوني بدون نياز به ائتلاف با احزاب ديگر پارلماني لازم است، از دست داد.

از ديگر سو، انتخابات دوما به عنوان معيار پيش بيني و سنجش شانس موفقيت نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري كه قرار است چهارم مارس 2012 برگزار شود، اهميت فراواني دارد.

در انتخابات دوما، حزب روسيه واحد نيمي از آرا را به دست آورد و به اين ترتيب مي توان نتيجه گرفت كه پوتين رهبر اين حزب، حمايت 50 درصدي مردمي را دارد و نتايج آخرين نظرسنجي بنياد افكار عمومي روسيه نيز اين برآورد را تاييد كرد.

نتايج انتخابات پارلماني همچنين باعث بروز برخي نارضايتي ها بين گروه هاي سياسي دست راستي و ليبرال ها شده است، بطوري كه در هفته هاي اخير در دو تظاهرات در پايتخت روسيه و نيز اجتماعات اعتراض آميز در چندين شهر، به نتايج انتخابات دوما اعتراض كرده و خواهان راي گيري مجدد شدند.

حكومت روسيه نيز تلاش كرد، با اتخاذ سياست هايي، اعتراضات به نتايج انتخابات را مورد توجه قرار دهد و موجبات حفظ آرامش كشور را در شرايطي كه حدود دو ماه به انتخابات رياست جمهوري باقي مانده است، فراهم كند.

در راستاي اجراي اين سياست، "دميتري مدوديف" رييس جمهوري روسيه وعده داد لايحه انتخابي بودن استانداران به جاي انتصاب آنها را به دوما ارائه كند.

اين خواسته از زمان انتصابي شدن استانداران در 10 سال پيش همواره از طرف مخالفان حكومت به عنوان يكي از شاخص هاي بي توجهي به حقوق مردم مطرح بود و عقب نشيني دولت در اين زمينه از سوي مخالفان دستاورد بزرگي در راستاي نهادينه كردن مردمسالاري در روسيه تلقي مي شود.

فضاي سياسي داخلي روسيه در سال جاري همچنين شاهد رويدادهاي مهم ديگري همچون بركناري "سرگئي ميرونوف" ريس شوراي فدراسيون (مجلس سنا) روسيه از سمت خود بر سر اختلاف با سران حزب حاكم "روسيه واحد" بود و موجب شد پس از ترك اين مسووليت به رياست حزب "روسيه عادل" برگزيده شود.

هرچند به دنبال اين اتفاق، بسياري از كارشناسان سياسي احتمال دادند حزب "روسيه عادل" به رهبري ميرونوف در انتخابات دوما بتواند رقابتي جدي و نزديك با حزب حاكم داشته باشد، ولي نتايج انتخابات دوما و قرار گرفتن حزب روسيه عادل در جايگاه سنتي سومي نشان داد كه ميرونوف سياستمداري نيست كه بتواند براي سران حزب حاكم تهديدي جدي باشد.

راه اندازي حزب "راستگرا" توسط "ميخايل پروخروف" سرمايه دار ميلياردر روس در آستانه انتخابات دوما از ديگر رويدادهاي عرصه سياست داخلي روسيه بود كه جنجال زيادي بر انگيخت.

وي در روزهاي نخست تشكيل حزب خود از آمادگي براي به چالش كشيدن حزب حاكم در انتخابات و حتي قبول سمت نخست وزيري در صورت ارائه پيشنهاد خبر داد.

البته عمر حزب "راستگرا" بسيار كوتاه بود و در مدت كمتر از دو ماه، اين تشكيلات حزبي نوپا به دليل اختلافات داخلي از هم پاشيد تا اين ظن را در ميان تحليلگران سياسي و عامه دامن بزند كه اين تشكل سياسي با چراغ سبز كرملين در قامت بازوي راست حزب حاكم به وجود آمد و با نظر آنان نيز از صحنه رقابت ها كنار رفت تا نتواند خطري براي ادامه حكومت حزب "روسيه واحد" ايجاد كند.

نظام سياسي حاكم بر روسيه در سال 2011 همچنين براي خنثي كردن تبليغات پردامنه رسانه هاي غربي و نيز وابسته به جريان هاي سياسي داخلي مخالف مبني بر انحصار طلبي حزبي و محدود كردن شمار احزاب رقيب در انتخابات مختلف، با ارايه لايحه اي به مجلس، حد نصاب لازم براي ورود احزاب به دوما را از هفت به پنج درصد كاهش داد.

افزون بر اين، لايحه اي از طرف مدوديف به مجلس روسيه پيشنهاد شده است كه بر اساس آن، ثبت احزاب سياسي تسهيل مي شود.

در مجموع مي توان گفت، فضاي سياسي اين كشور در عرصه سياست داخلي سال 2011 را با اعتراضات گسترده معترضان به نتايج انتخابات دوما و نام نويسي از نامزدي انتخابات آتي رياست جمهوري به پايان رساند.

**روابط روسيه و آمريكا

روابط روسيه و آمريكا كه از سال 2010 با اعلام نوسازي روابط موسوم به "رست" از طرف باراك اوباما و مدوديف روند خروج از ركود يافته بود، از نيمه دوم سال 2011 بار ديگر به سردي گراييد و تنش هاي دوجانبه پس از انتخابات دوما به شدت افزايش يافت.

علت اصلي سردي روابط، طرح سامانه موشكي آمريكا در اروپا مي باشد كه به بهانه تامين امنيت موشكي اين قاره و دفاع از آن در برابر تهديد موشكي برخي كشورها ولي در واقع با هدف تضعيف توانمندي دفاع راهبردي روسيه و تامين برتري واشنگتن در آينده اجرا مي شود.

آمريكا كه سال ميلادي گذشته گام هاي عملي استقرار سامانه موشكي خود در قاره اروپا را برداشت، تابستان سال 2011 با روماني موافقتنامه استقرار بخشي از تجهيزات را امضا كرد و اجازه يافت سامانه رهگير "اس .ام-3" را در اين كشور مستقر كند.

بر اساس اين توافق، يكي از اجزاي اين سامانه در پايگاه هوايي سابق "داوسلو" روماني به كار گرفته خواهد شد.

ماه سپتامبر امسال نيز توافقنامه سال 2005 آمريكا و لهستان و پروتكل الحاقي سال 2010 در باره پدافند موشكي، اعتبار مجدد يافت كه بر اساس آن پايگاه موشك هاي رهگير آمريكايي (اس.ام-3) در اين كشور اروپاي شرقي نيز مستقر مي شود.

افزون بر اين موارد، به گفته لاوروف آمريكا قصد دارد در درياي سياه، بالتيك و شمال تسليحات موشكي خود را بر روي ناوها مستقر كند و مجموع اين طرح ها، باعث نگراني شديد روس ها شده است كه اجراي هر بخش از آن را تهديدي براي امنيت راهبردي خود دانسته اند.

رييس جمهوري روسيه 23 ماه نوامبر نسبت به عواقب استقرار اين سامانه موشكي نيز به آمريكا هشدار داد و به عنوان يكي از تدابير از امكان استقرار موشك هاي تاكتيكي اسكندر در منطقه كالينين گراد خبر داد.

وي همچنين گفت كه در صورت بروز وضعيت نامساعد در زمينه سامانه موشكي آمريكا در قاره اروپا، روسيه از برداشتن گام هاي بعدي در زمينه خلع سلاح و كنترل تسليحات خودداري مي كند.

مدوديف خاطرنشان كرد: با توجه به وجود رابطه مستقيم ميان تسليحات راهبردي تهاجمي و دفاعي، دلايلي براي خروج كامل از قرارداد "استارت-2" پيش مي آيد و حق خروج از اين قرارداد را براي خود محفوظ مي دانيم.

روسيه به عنوان نخستين گام عملي در اين زمينه، يك ايستگاه رديابي در منطقه كالينين گراد واقع در غرب اين كشور را راه اندازي كرد.

با آشكار شدن قصد آمريكايي ها مبني بر پيشبرد مرحله اي طرح جهاني سپر دفاع موشكي و بي توجهي كامل به منافع و نگراني هاي كرملين، روسيه سياست نوسازي روابط دو كشور را كه به ابتكار مدوديف و اوباما از حدود يك سال قبل آغاز شده بود، در محاق تنش ها فرو برد و كارشناسان از برگشت وضعيت حاكم بر روابط دو كشور به دوره جنگ سرد سخن گفتند.

روابط دو كشور افزون بر طرح سپر دفاع موشكي از برنامه هاي رايج مداخله جويانه واشنگتن نيز متاثر بود، به طوري كه وزارت خارجه آمريكا چند ماه قبل بدون توجه به ضرورت تصويب طرح هاي داخلي اين كشور در كنگره براي تبديل شدن به قانون، در اقدامي يكجانبه نام 60 مقام ارشد روس را به اتهام ارتباط با پرونده موسوم به "ماگنيتسكي" در فهرست سياه قرار داد.

"سرگئي ماگنيتسكي" وكيل روس شركت انگليسي سرمايه گذاري "هرميتيج" در روسيه 16نوامبر 2009 در زندان "ماتروسكايا تيشينا" در مسكو درگذشت و وزارت امور خارجه آمريكا نيز منع سفر اين مقامات را به اتهام دخالت در مرگ اين وكيل اعلام كرد.

به دنبال اين اقدام، كارشناسان سياسي اعلام كردند كه خاكستر آتش اختلافات روسيه در قامت ميراث دار شوروي سابق با آمريكا در جايگاه ليدر كشورهاي غربي خاموش نشده و بايد هر از چند گاهي منتظر شعله ور شدن آن بر سر موضوعات مناقشه آميز ميان كرملين و كاخ سفيد بود.

داستان "فهرست سياه" آمريكايي ها با اقدام متقابل روس ها در تهيه فهرست طولاني تر به طور موقتي فروكش كرد. البته تحولات منطقه در قالب بيداري اسلامي كشورهاي عربي منطقه خاورميانه و شمال آفريقا و تكروي غرب به سركردگي آمريكا در اين زمينه كه زيان هاي مادي و سياسي فراواني به شكل معلق ماندن قراردادهاي دوجانبه و تضعيف جايگاه روسيه در معادلات منطقه اي را به دنبال داشت، شكاف موجود در روابط كرملين و كاخ سفيد را عميق تر كرد.

مجموعه رخدادهاي مرتبط با تحولات منطقه و كيفيت جهت گيري غرب درباره آنها كه شاخص ترين آن استفاده ابزاري از قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل درباره ليبي و بمباران مردم اين كشور بود، مسكو را به اين نتيجه رساند كه كوتاه آمدن بيشتر در برابر زياده خواهي هاي غرب جايز نيست.

روابط آمريكا و روسيه سال 2011 را تحت تاثير تنش هاي ناشي از گسترش مرحله اي سپر دفاع موشكي و اختلاف دو كشور در زمينه تحولات جاي منطقه پاي پشت سر گذاشت تا كرملين و كاخ سفيد منتظر برگزاري انتخابات رياست جمهوري دو كشور در سال آتي به عنوان كليد اصلي تعيين خط مشي آتي مناسبات دو رقيب قديمي در سطوح مختلف باشند.

**روابط روسيه و كشورهاي همسود

در سالي كه گذشت روسيه روابط با كشورهاي جامعه مشترك المنافع را كه توسعه مناسبات با آنها در اولويت سياست خارجي كرملين تعريف شده است، تقويت كرد و همه كشورهاي عضو اين جامعه شامل 11 جمهوري شوروي سابق در اين روند سهم داشتند.

روسيه و كشورهاي همسود در سالي كه گذشت چهار اجلاس سران برگزار كردند كه يك مورد از آنها "رسمي" و بقيه " غيررسمي" بود و اين امر بخوبي اهميت توسعه روابط با اين كشورها را كه پس از فروپاشي شوروي سابق همواره نقش حياط خلوت را براي مسكو ايفا كرده اند، نشان مي دهد.

در اين نشست ها مسايل مختلف در مسير توسعه جامعه مشترك المنافع و تقويت روندهاي همگرايي ميان كشورهاي اين مجموعه بويژه در عرصه هاي اقتصادي، فناوري و امنيتي بررسي و تصميم هايي در اين عرصه ها گرفته شد.

در آخرين اجلاس جامعه همسود كه اوايل دسامبر در مسكو برگزار شد، درباره همگرايي اقتصادي كشورهاي اين جامعه توافق حاصل شد.

اما در ميان اين كشورها، روسيه روابط و همكاري هاي اقتصادي را با كشورهاي قزاقستان و بلاروس در سطح گسترده تري توسعه داده است، به طوري كه در ابتداي سال 2011، اتحاديه گمركي ميان اين سه كشور آغاز بكار كرد و ماه دسامبر هم با امضاي موافقتنامه اي بين آنها در باره ايجاد فضاي اقتصادي واحد توافق حاصل شد.

در ميان كشورهاي جامعه همسود، روسيه با بلاروس نزديكترين روابط را داشته و سال 2011 هم اين روابط تقويت شد و حجم مبادلات بازرگاني بين دو كشور به مرز 20 ميليارد دلار در سال رسيد.

روسيه همچنين با بلاروس قرارداد ايجاد نيروگاه هسته اي در اين كشور امضا كرد كه هزينه هاي آن را نيز با ارائه وام 10 ميليارد دلاري تامين مي كند.

مسكو روابط با آستانه را هم در سال گذشته تحكيم كرد كه از جمله توافق هاي شاخص مي توان به ايجاد سامانه پدافند موشكي مشترك اشاره كرد كه از سوي بسياري از كارشناسان نظامي به عنوان اقدام متقابل كرملين به طرح هاي توسه طلبانه غرب در ساختار سپر دفاع موشكي تلقي شد.

روسيه قبلا نيز سامانه مشابهي را با بلاروس ايجاد كرده است كه اين تلاش ها به منظور مقابله با سامانه موشكي آمريكا در اروپا صورت مي گيرد و اجراي آن عملا آغاز شده است.

**روابط روسيه و اتحاديه اروپا

مسكو و اتحاديه اروپا در سال 2011 روابط خود را توسعه دادند و در قامت دو شريك در عرصه هاي مهمي همچون اقتصاد، انرژي و فناوري هاي پيشرفته به پيشرفت هاي چشمگيري دست يافتند.

در واقع روابط روسيه و اتحاديه اروپا به دليل نقش ممتاز مسكو در تامين بيش از 30 درصد از انرژي مورد نياز قاره سبز از يك طرف و حجم بيش از 260 ميليارد دلار مبادلات تجاري پيچدگي هاي خاصي دارد و دو طرف در عين اختلافات عميق و تاريخي، منافع راهبردي مشتركي دارند كه هيچ يك نمي توانند از آن چشم پوشي كنند.

در همين راستا، روسيه و اتحاديه اروپا سال گذشته ميلادي همانند سال هاي پيش دو اجلاس سران برگزار كردند كه اجلاس نخست در خرداد ماه در شهر "نيژني نووگراد" روسيه و اجلاس دوم هم اوايل دسامبر در بروكسل برگزار شد.

روسيه در مذاكرات با اتحاديه اروپا بر لزوم عقد موافقتنامه براي لغو متقابل نظام رواديد براي سفر اتباع روس و كشورهاي اروپايي تاكيد كرد و اين در حالي است كه سران اين اتحاديه با احتياط در اين زمينه رفتار كرده و نقشه راهي را براي حل و فصل تدريجي مسايل در اين عرصه پيشنهاد كردند.

در مذاكرات با اتحاديه اروپا در قالب اجلاس سران، همچنين مساله همكاري در عرصه انرژي با توجه به تامين 30 درصدي نفت مصرفي كشورهاي اروپايي و 40 درصد گاز وارداتي آنها ازطرف روسيه، حائز اهميت فراوان بود.

روسيه بارها اعلام كرد كه منشور انرژي اتحاديه اروپا موسوم به "پاكت سوم" را كه در آن بر جدا بودن سيستم سوخت رساني از سيستم توزيع در كشورهاي اروپايي را نمي پذيرد.

البته روسيه با اروپا داراي روابط و مناسبات دولايه اي است و در حاليكه با ساختار كلي كشورهاي اين قاره در قالب اتحاديه اروپا مناسبات مشخص و تعريف شده اي دارد، روابط با پايتخت هاي اروپايي در وضعيت متفاوتي قرار دارد و طيفي از دوستان و مخالفان را شامل مي شود.

بر اين اساس، مسكو با برلين و پاريس روابط تا حدودي مستحكم و نزديك دارد، در حالي كه مناسبات با انگليس به دليل پاره اي مسايل از قبيل پرونده مرگ "ليتوينكو" جاسوس روس در انگليس و نيز موضوع مرگ "ماگنيتسكي" وكيل روس شركت انگليسي "هرميتيج" از شش سال قبل متشنج بوده است.

**روابط روسيه و ناتو

روابط روسيه و سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) در سال 2011 به دو بخش تقسيم مي شود به اين معنا كه مناسبات با اين سازمان تا اواسط خرداد ماه گذشته كه آمريكا بخشي از نقشه خود براي طرح سامانه موشكي قاره اروپا را اعلام و ناتو از آن حمايت نكرده بود، روند عادي خود را مي پيمود.

در واقع روابط روسيه و ناتو كه پس از مناقشه اوستياي جنوبي در تابستان 2008 به شدت آسيب ديده بود، در سال 2010 از سرگرفته شد و مسكو به عنوان حسن نيت با ترانزيت محمولات غيرنظامي آمريكا به افغانستان از طريق قلمرو خود موافقت كرد.

اما طرح سامانه موشكي آمريكا بار ديگر بر روابط مسكو و ناتو سايه افكند و مسكو دوباره تلاش اين پيمان براي ايجاد تاسيسات نظامي در مجاورت مرزهاي خود را تهديدي براي امنيت روسيه اعلام كرد.

در اين شرايط، تصميم روسيه براي دادن پاسخ به سامانه موشكي آمريكا در قاره اروپا مانند استقرار موشك هاي پيشرفته اسكندر در بخش هاي غربي خاك خود، بر تنش هاي ميان روسيه و ناتو افزود و دبيركل ناتو اين اقدام كرملين را مايه تاسف خواند.

بروز مسايل و تنش ها در روابط روسيه و ناتو در سال گذشته، مانع توسعه روابط مسكو با برخي كشورهاي عضو اين پيمان نشد و مهمترين رويداد در اين زمينه، عقد قرارداد فروش چهار ناو بالگردبر "ميسترال" فرانسوي به روسيه به ارزش يك ميليارد و 200 ميليون يورو بود.

البته عقد اين قرارداد از طرف سران ناتو بويژه آمريكا استقبال نشد و با ناراحتي شاهد فروش ناو پيشرفته يك كشور عضو به روسيه بودند كه در دكترين ناتو كشور دوست محسوب نمي شود.

با توجه به سلطه بي چون و چراي آمريكا در ناتو و نيز اظهارات اخير مقام هاي روس كه برگزاري اجلاس آتي سران روسيه - ناتو در سال 2012 در شيكاگو را بي فايده خوانده اند، انتظار نمي رود كه كه روابط دوجانبه در سال آينده شاهد تحرك جدي باشد.

از سوي ديگر، با توجه به اصرار مقام هاي آمريكايي مبني بر پيشبرد تدريجي طرح سپر دفاع موشكي و خودداري از دادن هر گونه تصمين كتبي مبني بر هدف نبودن نيروهاي راهبردي روسي، پيش بيني مي شود سردي در مناسبات كرملين و ناتو در سال 2012 نيز ادامه يابد.

مي توان گفت كه عرصه سياسي روسيه در دو بعد داخلي و خارجي در سال سپري شده 2011 آميزه اي از موفقيت هاي نسبي و تلخكامي ها بود كه روند تحولات داخلي و بين المللي در سال 2012 زواياي ناپنهان آن را بيشتر آشكار خواهد كرد.

اروپام/2242**518**1516

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 30743753

يکشنبه|ا|11|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 72]