وقتي از آرامش خبري نيست

واضح آرشیو وب فارسی:ايران دیپلماسی: وقتي از آرامش خبري نيست
محسن پاك آيين، رئيس ستاد افغانستان وزارت امور خارجه در گفتاري براي ديپلماسي ايراني به مهم ترين تحولات سال گذشته ميلادي در افانستان مي پردازد و معتقد است هنوز دورنماي اميدواركننده اي براي پايان ناامني در اين كشور ديده نمي شود.

ديپلماسي ايراني:‌ در افغانستان ؛ سال 2011 با اميد به پايان جنگ و ناامني و تغيير رويه طالبان آغاز شد، اما هنوز دورنماي اميدواركننده اي براي پايان ناامني در اين كشور ديده نمي شود.

قرارداد امنيتي افغانستان و آمريكا
در سال 2011 نگراني‌هاي كشورهاي منطقه درخصوص قرارداد امنيتي افغانستان و ايالات متحده آمريكا نه تنها باقي ماند بلكه عمليات جاسوسي آمريكا توسط هواپيماي بدون سرنشيني كه از افغانستان برخاسته بود و دستگيري جاسوس ديگري كه در پايگاه نظامي بگرام آموزش ديده بود، اين نگراني ها را مضاعف كرد. آمريكايي‌ها كه در افغانستان پايگاه، تجهيزات، اموال و نيرو دارند، به دنبال امضاي موافقتنامه امنيتي با افغانستان براي قانونمندكردن پايگاههاي نظامي خود بودند كه البته به دليل اختلاف نظر با دولت كرزاي و مخالفت افكار عمومي هنوز موفق نشده اند. با امضا شدن اين پيمان تمام دارايي‌ها، اموال و املاكي كه در اختيار آمريكايي‌ها قرار گرفته پس از سال 2014 نيز در اختيارشان خواهد بود و همچنين دسترسي به فضاي افغانستان نيز براي آنان ايجاد مي‌شود و آنها مجوز هرگونه تردد هوايي را در اين كشور خواهند داشت. از سوي ديگر تمام كاركنان، چه نظامي و چه غيرنظامي حتي آشپزها نيز چنانچه مرتكب جرمي شوند بايد طبق قوانين آمريكا محاكمه بشوند و نه طبق قانون افغانستان، اين دقيقا همان كاپيتولاسيون است. افغان‌ها در آن حد از توانائي نيستند كه بتوانند با آمريكا مقابله كنند و گفته يكي از مقامات افغان در اين خصوص كه آمريكئي ها را ما نياورديم كه ما بيرون كنيم، درست است و تعبير آقاي لودين و امثال وي تعبيري نيست كه اينها بتوانند به آمريكا بگويند اين كار را بكن، اين كار را نكن و حتي نمي‌توانند بگويند يك سرباز را جابه‌جا كن يا بگويند در پايگاه‌هايت چه چيزي را كنترل كن و يا دنبال نفوذ ناتو در آسياي مركزي نباش، در پي تهديد روسيه نباش و يا به دنبال ايجاد مزاحمت براي ايران نباش. پس حداقل در حال حاضر افغان‌ها چنين توانايي را ندارند و با توجه به اين مساله ما نگرانيم و نگراني‌هايمان را اعلام كرديم . اگر آمريكايي‌ها بخواهند براي درازمدت در افغانستان بمانند خود مجوزي است براي سربازگيري طالبان و مجوزي است براي حمايت بيشتر پاكستان از طالبان و حتي مجوزي است براي مردم پشتون كه از طالبان حمايت مي‌كنند.

ترور بن لادن
آمريكا كه به بهانه مبارزه با تروريسم به اين كشور آمده بود، موفق شد در سال 2011 بن‌لادن را ترور كند. با اين اتفاق در واقع ريشه اصلي تروريسم كه بن‌لادن بود از بين رفت و آنچه به دنبال آن بودند محقق شد و امروز آمريكائيها بهانه اي براي ادامه حضور در افغانستان ندارند.

انتقال مسئوليت هاي امنيتي به افغان ها
حوادث سال 2011 نشان داد كه در بحث انتقال مسووليت‌هاي امنيتي به افغان‌ها نيز موفقيت‌هاي زيادي حاصل نشد . در واقع اراده‌اي در ناتو و آمريكا براي انجام تعهدات‌شان در خصوص آموزش نيروهاي افغان وجود نداشت. آنها هنوز نيروهاي افغان را آموزش نداده‌ يا در حد خيلي كم اين كار را كرده‌اند. الان مشكل ناامني در افغانستان مشكل دخالت خارجي است.

جرگه مشورتي
در سال 2011 برگزاري جرگه مشورتي يكي از تحولات داخلي افغانستان بود. يكي از اهداف اين نهاد سنتي، يافتن راهكار براي مذاكره با طالبان بود كه به دليل عدم استقبال طالبان، لويه جرگه در اين زمينه دستاوردي نداشت. در همين جلسه لويه جرگه، موضوع امضاي پيمان استراتژيك با آمريكا هم مطرح شد كه اكثر اعضا با امضاي اين پيمان، موافقت مشروط داشتند. يعني اعلام كردند كه براي امضاي پيمان، آمريكا بايد شرط‌هايي را بپذيرد. از جمله اين كه حاكميت ملي افغانستان را بپذيرد، نيروهاي خودش را از اين كشور خارج كند و زنداني‌ها را در اختيار دولت افغانستان قرار دهد، آمريكا همچنين بايد مديريت اماكن نظامي را به افغان‌ها واگذار كند ، از پايگاههاي خود كشورهاي همسايه را تهديد نكند و بايد‌هاي متعدد ديگر. بعيد است آمريكا به اين شرط‌ها تن در دهد و اگر اين شرط‌ها را نپذيرد در امضاي پيمان امنيتي با افغانستان مشكل خواهد داشت. لذا عليرغم تبليغات داخلي افغانستان، نتيجه جلسه لويه جرگه، پاسخ مثبت به تقاضاي آمريكا نبود و در عمل و اجرا مي‌بينيم هر چقدر جلوتر برويم اختلافات آمريكا و افغانستان بر سر اجراي اين مساله بيشتر خود را نشان مي‌دهد. در عين حال لويه جرگه يك نهاد مشورتي است و يك مرجع قانونگذاري نيست و اين پيمان امنيتي آمريكا بايد در مجلس افغانستان هم تصويب شود. تا حالا آمريكايي‌ها زيركانه مفاد اين پيمان را بيرون نداده‌اند و حتي در لويه جرگه هم چيزي دست افراد عضو لويه جرگه ندادند تا آن را تصويب كنند.

ترور رباني
ترور برهان الدين رباني رئيس شوراي عالي صلح افغانستان يكي از حوادث تلخ سال 2011 بود. برهان الدين رباني شخصيت محبوب در افغانستان بود و ترور وي با ترورهاي چند ماه گذشته از جمله ترور ژنرال داود داود، احمد كرزي، برادر حامد كرزي رئيس جمهوري افغانستان و ترور چند نفر ديگر از فرماندهان پيشين مجاهدين بي ارتباط نيست. اين ترورها نشان مي دهد كه جرياني هدف دار كمر به حذف شخصيت هايي بسته است كه روزگاري با عنوان مجاهدين با بيگانگان و اشغالگران افغانستان جنگيده بودند. به اعتقاد ما مقصر اصلي در اين جريان آمريكاست كه مسئوليت رسمي حفظ امنيت در كابل را بر عهده دارد. حفظ امنيت در كابل هنوز به نيروهاي بومي افغاني واگذار نشده و رسما آمريكايي ها مسئول حفظ امنيت پايتخت هستند، بدون شك نيروهاي حفاظت محل سكونت برهان الدين رباني در كابل كه مسئوليت آنها برعهده آمريكايي هاست در اين حادثه تروريستي دست داشته اند و يا در بهترين حالت نسبت به انجام وظيفه خود قصور كرده اند. مظنون بودن آمريكايي ها در ترور رباني زماني جدي تر مي شود كه بدانيم اين شخصيت يكي از مخالفان جدي انعقاد پيمان امنيتي ميان افغانستان و آمريكا بود. رباني داراي شخصيت چند وجهي بود. وي مرد جنگ و مجاهد و همچنين طرفدار صلح بود و به همين دليل طرفدار گفتگو با گروه هاي مختلف افغاني و از جمله طالبان بود. چون او رابطه نزديكي با كرزي رئيس جمهور افغانستان داشت و مورد وثوق او بود به عنوان رئيس شوراي صلح اين كشور برگزيده شد. با توجه به اينكه روند مذاكرات با طالبان داشت به جاي خوبي مي رسيد مي توان نتيجه گرفت كساني كه خواستار صلح دائمي در افغانستان نيستند و مي خواهند حضورشان را در اين كشور دائمي كنند، قطعا از اين ترور خرسند هستند و چه بسا از زمره عوامل اين ترور بوده اند. استقرار صلح و آشتي در افغانستان جز از طريق تداوم گفت‌وگوهاي گروه‌هاي افغاني با يكديگر ممكن نمي‌باشد و عليرغم شهادت استاد رباني، فعاليت شوراي عالي صلح افغانستان كه مورد حمايت رييس‌جمهور اين كشور نيز هست بايد ادامه يافته و نقش خود را در تحقق صلح فراگير ايفا كند. اگر قوميت ها و مذاهب و گرايشات مختلف سياسي موجود در افغانستان با يكديگر هماهنگ شده و به منافع ملي بيانديشند، قطعا بستر لازم را براي ايجاد يك افغانستان امن و يكپارچه فراهم خواهند كرد. همسايگان افغانستان مي بايست در اين عرصه به نحو فعال و مسئولانه ايفاي نقش نمايند.

اختلافات پاكستان و افغانستان
ترور رباني باعث شد اختلافاتي كه بين پاكستان و افغانستان وجود دارد، تشديد شود كه متاسفانه كشورهاي غربي هم سعي كردند اين اختلافات را دامن بزنند. به اعتقاد ما هر چه ارتباطات افغانستان و پاكستان نزديك شود احتمال استقرار صلح و ثبات در افغانستان و در منطقه بيشتر مي‌شود. سياست جمهوري اسلامي ايران بر آن است كه تلاش كند اختلافات افغانستان و پاكستان كمتر شود و ارتباط اين دو نزديك‌تر شود. براي همين ما يك نشست سه‌جانبه‌اي با حضور سران 3 كشور ايران، افغانستان و پاكستان برگزار كرديم كه در نزديك‌كردن ديدگاه‌هاي افغانستان و پاكستان خيلي موثر بود و در نظر داريم نشست بعدي در اسلام‌آباد انجام شود. در هر حال تدابيري بايد انجام ‌شود كه روابط كابل و اسلام آباد نزديك شود كه اين امر تاثير بسيار مهمي در امنيت منطقه دارد.

نشست استانبول
در سال 2011 نشست منطقه اي استانبول ويژه افغانستان با هدف تقويت همكاري هاي كشورهاي منطقه براي بسترسازي جهت ايجاد صلح و امنيت در اين كشور و همچنين افزايش مشاركت در پيشرفت اقتصادي و فرهنگي افغانستان با حضور 17 كشور برگزار و با صدور يك بيانيه 23 ماده‌اي به كار خود خاتمه داد. علت و انگيزه توجه كشورهاي منطقه به برگزاري اين نشست، شكست و ناكامي كشورهاي خارج از منطقه و به طور مشخص اعضاي ناتو در برقراري امنيت در افغانستان در طول ده سال حضور در اين كشور بود. به عبارتي نشست استانبول، حركت آغازين مشاركت اين كشورها بخصوص همسايگان افغانستان در آينده امنيتي اين كشور بود. جمهوري اسلامي ايران در اين نشست در دو بخش يعني تنظيم سند و همچنين حضور در اجلاس فعاليت داشت. در ارتباط با تنظيم سند، با توجه به تلاش پنهان كشورهاي غربي از طريق برخي از عوامل خود براي گنجاندن يك نقش نظارتي در سند، تلاش ايران بر اين بود كه آمريكا و غرب هيچ نقش و دخالتي در ابتكارات منطقه اي نداشته باشند. در واقع هيچ دليلي وجود نداشت كه اعضاي ناكام ناتو كه عامل اصلي مصائب افغانستان هستند، در ابتكارات منطقه اي نيز مشاركت نمايند. در اين ارتباط نظرمستدل ايران با حمايت اكثر كشورهاي حاضر پذيرفته شد و نمايندگان غرب كه قبلا از آنان به عنوان ناظر بر فعاليت هاي منطقه اي ياد مي شد، از روند اين ابتكارات حذف شدند. گنجانده شدن ديگر نظرات ايران در سند نهائي اجلاس استانبول نيز حكايت از نقش كليدي و تاثير گذار اين كشور داشت.

كنفرانس بن دو
بعد از اجلاس استانبول، در 14 آذر،كنفرانس بن دو تشكيل شد.در اين كنفرانس كشورهاي جهان قول دادند كه در آينده اقتصادي افغانستان مشاركت كنند، اما هيچ برنامه اي براي ايجاد و دوام امنيت در افغانستان ارائه نشد و بعيد است در صورت تداوم ناامني، كشورهاي جهان ريسك سرمايه گذاري در افغانستان را بپذيرند. به نظر نمي‌رسد كه اجلاس بن يك دستاورد خيلي مشخصي داشته و بيشتر به نظر مي‌رسد كه جشني براي بزرگداشت 10 سالگي اجلاس بن اول و انجام صحبت‌هاي كلي و تشريفاتي كه بين دولت‌ها، بود چون در اجراي اين قول‌ها ترديد وجود دارد. جمهوري اسلامي ايران هم در اين كنفرانس شركت داشت و به دليل حضور نداشتن پاكستان، حضور ايران برجسته‌تر شده بود. ايران در دو حوزه يعني تهيه سند و حضور در اجلاس اصلي فعال بود. يكي از برنامه‌هايي كه كلينتون، وزير امور خارجه آمريكا در دسامبر سال جاري مطرح كرده بود، طرح جاده ابريشم جديد بود و بر همين اساس آمريكا تلاش مي‌كرد راه‌هاي ديگري را براي تجارت به غير از راه‌هاي ايران معرفي كند و به اين ترتيب محوريت ايران را كمرنگ كند. اين موضوع با مخالفت جمهوري اسلامي مواجه شد و آنها در اين زمينه موفق نشدند و اين طرح از دستور كار كنفرانس حذف شد.در سند نهايي هم از ايران به دليل اعطاي پناهندگي به افغان‌ها قدرداني شد.

نقض حقوق بشر توسط نيروهاي ناتو
در سال 2011 نقض حقوق بشر در افغانستان توسط نيروهاي ناتو ادامه يافت. در اين سال تعدادي از افراد وابسته به گروه هاي ضد جنگ درآمريكا كه همگي از كاركنان عالي رتبه سياسي، حقوقي و نظامي بودند، سفري به افغانستان داشتند. اين گروه با انتشار نتايج تحقيقات خود نوشتند كه به دليل جنگ افروزي هاي ناتو، 56 درصد مردم افغانستان، بيمار هستند، 50 درصد آنها به آب سالم دسترسي ندارند، 42درصد زيرخطر فقر به سر مي برند و تنها در سال 2010، دو هزار و سيصد نفرخودكشي كرده اند. در واقع ارمغان حضور ناتو و نيروهاي ايساف به فرماندهي آمريكا در افغانستان چيزي جز ويراني و كشتار نبوده و اخبار مربوط به بازداشت و شكنجه ي افراد غير نظامي و آزارو اذيت مردم توسط سربازان نات و بمب باران مناطق مسائلي است كه حقوق اوليه و طبيعي انساني را به شدت نقض مي كند. اغلب نهادهاي بين المللي همانند سازمان ديده بان حقوق بشر عليرغم وابستگي به غرب، تعداد زياد تلفات غيرنظاميان افغان را تائيد كرده و خواستار حفاظت از جان غيرنظاميان در عمليات نظامي شده اند. آنان از وضعيت حقوق بشر در افغانستان ابراز نگراني كرده و ناتو را به عدم رعايت موازين بين المللي و بخصوص بد رفتاري و شكنجه زندانيان متهم كرده اند.
تهيه كننده: تحريريه ديپلماسي ايراني

يکشنبه|ا|11|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايران دیپلماسی]

[مشاهده در: www.irdiplomacy.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 200]