مديرعامل سابق شركت بورس؛ خصوصي سازي پاشنه آشيل بورس ايران بود

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: مديرعامل سابق شركت بورس؛ خصوصي سازي پاشنه آشيل بورس ايران بود
علي رضايي زاده

كارنامه بورس اوراق بهادار تهران در سال 2008 ميلادي در حالي بسته شد كه علي رحماني و شاهين شايان آراني دلايل رونق و ركود بازار سهام ايران را تجزيه و تحليل كردند.

بورس اوراق بهادار ايران با سابقه 41 ساله يي كه دارد طي چند سال اخير با فراز و نشيب هايي كه داشته مدنظر يا گريز سرمايه گذاران شده است.

نمودارهاي ترسيم شده در حالي روند حركت هاي صعودي يا نزولي قيمت ها و شاخص هاي بازار سهام كشور را نشان مي دهند كه به دليل كوچك بودن اين بازار از لحاظ عمق و طول و عرض، از سال 82 تاكنون و خصوصاً با واگذاري شركت هاي مشمول اصل 44 از بهمن 85 بسياري از عموم مردم را حداقل در حد و اندازه كنجكاوي و سوال متوجه خود كرده و از سوي ديگر با رشد يا كاهش شاخص كل بورس و ارزش روز بازار كارشناسان بازارهاي سرمايه دنيا را ترغيب به شناسايي هرچند اندك اين بورس كرده است.

اين در حالي است كه ساختار سازماني بورس اوراق بهادار تهران با تكيه بر قانون بازار اوراق بهادار (مصوب آذر 84) تغيير كرد و با انتقال بخش عمليات بازار سرمايه به شركت تازه تاسيس بورس، تحركات مطلوبي در عرصه مناسبات خارجي پديد آمد.

اين جريانات موجب شده در ميان 54 بورس عضو فدراسيون بورس هاي جهان، بورس اوراق بهادار تهران (كه جا دارد به بورس ايران تغيير نام دهد) حرف هاي تازه يي داشته باشد اما در برابر جهش شاخص ها و اندازه بورس و خصوصاً رونق بازار سهام ايران در مقاطعي نيز با ركود و افت قيمت ها بار سنگيني را بر دوش سرمايه گذاران و متوليان بازار سرمايه كشور گذاشته است.

كارنامه سال 2008 ميلادي بورس ايران حداقل از لحاظ آمار و بعد كمي حكايت از آن دارد كه در برابر سقوط 30 تا 80 درصدي ديگر بورس هاي دنيا و ضرر و زيان هنگفت سهامداران، بورس ايران از سونامي بحران مالي جهان اندكي مصون مانده و با كمترين زيان و افت شاخص، نسبت به ديگر بورس ها شاهد رشد چند ميليارد دلاري ارزش روز (به مدد واگذاري چند شركت مشمول اصل 44 و خصوصي) شده است.

به هر حال پرونده بورس ايران در حالي با كارنامه مطلوبي در فدراسيون بورس هاي جهاني بسته شده كه دلايل رونق و ركورد بازار سهام كشور در گفت وگو با دو تن از كارشناسان ارشد بازار سرمايه مورد بررسي قرار گرفته است.

بورس كوچك و 41 ساله اوراق بهادار تهران در حالي سال 2008 ميلادي را پشت سر گذاشت كه در اين مدت به دليل حد و اندازه محدود از يك طرف و عرضه سهام شركت هاي جديد و مهم تر از همه رشد قيمت سهام شركت هاي فولادي و سنگ آهن و پتروشيمي در نيمه اول سال ميلادي با رشد شاخص ها و ارزش روز بازار مواجه شد.

مديريت شركت بورس به عنوان عهده دار حوزه عمليات بازار سرمايه در حالي تا اواخر سال ميلادي 2008 توسط علي رحماني اداره مي شد كه وي دلايل رشد بازار سهام را بسته به چند رويداد مي داند و مي گويد؛ «دليل اصلي افزايش چند ميليارد دلاري ارزش بازار سهام ايران در برابر كاهش چند ده ميليارد دلاري اكثر بورس ها ناشي از عزم جدي دولت در خصوصي سازي و عرضه اوليه سهام شركت هايي چون مخابرات، پالايش نفت اصفهان، پتروشيمي فن آوران و كشتيراني بود كه با ورود اين چند شركت بزرگ بالطبع ارزش بازار سهام كشور نيز با رشد مواجه شد و حتي به 73 ميليارد دلار رسيد.»

مديرعامل سابق شركت بورس ادامه مي دهد؛ «از طرف ديگر افزايش قيمت نفت و فلزات اساسي به سودآوري و رشد قيمت سهام شركت هاي اين دو صنعت و ديگر شركت ها نيز اثر بسزايي گذاشت.»

رحماني بر اين باور است؛ «اين دو اتفاق در حالي منجر به بالا رفتن ميزان نقدينگي در بورس شد كه سياست هاي بانك مركزي نيز به اين رويه دامن زد.»

رحماني ديگر دليل رونق بورس در سال 2008 ميلادي را هماهنگي و عزم جدي ارگان هاي سازمان هاي خصوصي سازي و بورس و شركت بورس مي داند و خاطرنشان مي كند؛ در گذشته چنين هماهنگي ديده نشده بود اما اين سه نهاد در سال گذشته ميلادي، واگذاري شركت ها و كمك به حل و فصل مسائل را مدنظر قرار دادند.

وي اقبال مردم به بازار سرمايه كه از اوايل خرداد 86 آغاز شده بود در كمك به جذب منابع نقدينگي زياد به بورس موثر مي داند اما مي گويد؛ اينكه چقدر از انتظارات اين گروه از سرمايه گذاران برآورده شده نكته يي است كه بايد به آن فكر شود.

رحماني كه هم اكنون عضو هيات علمي دانشگاه الزهرا است اضافه شدن يك صنعت به صنايع 36گانه بورس و تنوع سرمايه گذاري با توجه به حضور شركت هايي چون فولادي و پالايشگاهي را دليل ديگري در رونق بازار سهام معرفي مي كند اما در عين حال مي گويد؛ «همه مسائل زندگي و از جمله اقتصاد بورس نسبي است و اولين بودن بورس ايران در سال 2008 نيز نسبي است چرا كه نسبت به گذشته سنجش مي شود. از طرف ديگر مي توانستيم با انتقال مديريت بسياري از شركت ها بهتر عمل كنيم تا از ايده آل ها فاصله كمتري داشته باشيم.»

وي در خاتمه لزوم جذب سرمايه گذاران خارجي به بورس، پياده سازي نظام راهبري شركتي، افزايش شفاف سازي سياست هاي دولت و رفع ابهامات را مدنظر قرار مي دهد و اظهار مي دارد؛ «بايد از اتفاقات هر دوره عبرت گرفت و با نگاه به آينده در جهت توسعه و رشد و رفع موانع و مشكلات حركت كرد تا جايگاه شايسته يي براي بورس اوراق بهادار ايران در مناسبات اقتصادي كشور ايجاد شود.»

بازار سرمايه سهمي در اقتصاد ندارد

بورس اوراق بهادار تهران به مانند ديگر بورس ها همواره مخالفان و موافقان متعددي را به خود ديده است كه در برابر نظر مثبت موافقان، مخالفان روند بازار سرمايه كشور را به نقد مي كشند. شاهين شايان آراني از كارشناسان ارشد بازارهاي سرمايه و يكي از منتقداني است كه اعتقادي به رشد و جهش شاخص ها و قيمت ها در سال 2008 ميلادي ندارد.

وي براي بررسي وضعيت بورس اوراق بهادار در سال 2008 ميلادي به استانداردها و شاخص هاي تعريف شده از سوي مراجع جهاني تكيه مي كند و مي گويد؛ «يكي از شاخص هاي اصلي براي بررسي وضعيت بورس ها، نقش و رابطه اين بازار با كل اقتصاد كشورها است كه از طريق تقسيم ارزش روز بورس بر توليد ناخالص داخلي كشور محاسبه مي شود.»

وي ادامه مي دهد؛ با تكيه بر اين شاخص مهم مشخص مي شود در برابر ارزش 49 ميليارددلاري بورس ايران و توليد ناخالص داخلي 300 ميليارد دلاري، بورس كشور كمتر از 20 درصد از كل اقتصاد كشور در سال 2008 ميلادي را تشكيل داد.

اين كارشناس ارشد بازار سرمايه كه سال ها در بازارهاي مالي دنيا فعاليت مي كند به ديگر شاخص براي بررسي بورس ايران اشاره مي كند و مي گويد؛ براساس فرمول كل ارزش كل معاملات تقسيم بر كل ارزش بازار، ميزان روان بودن معاملات سهام مشخص مي شود كه اين نسبت در اكثر بورس ها 100 درصد است. يعني حداقل هر سال يك بار كل سهام بورس معامله مي شود.

شايان آراني مي افزايد؛ بورس ايران از اين لحاظ اگر در رتبه آخر بورس هاي جهان نباشد حداقل در گروه 10 بورس آخر دنيا قرار دارد.

وي تنوع شركت ها و صنايع در بورس ها را شاخص سوم و لازم براي بررسي بورس ها معرفي مي كند و مي گويد؛ با توجه به وجود 37 صنعت و 345 شركت در بورس ايران و همچنين واگذاري چند شركت، بورس تهران از اين لحاظ وضعيت مناسبي دارد.

شايان آراني نقش و حضور دولت ها و سياست ها در بورس ها را شاخص چهارم مي داند و خاطرنشان مي كند؛ «شاخص چهارم و آخر در تجزيه و تحليل بورس ها، ميزان وابستگي اين بازار ها به دولت ها و اثر سياست هاي دولتي است كه از اين لحاظ با توجه به اركان حاكميتي، بورس ايران شرايط خوبي ندارد و توسط دولت اداره شده و سياست زده است.»

وقتي از اين كارشناس ارشد بازار سرمايه خواسته شد به بورس ايران از منظر هر يك از اين چهار شاخص نمره بدهد، چنين مي گويد؛ به نقش بورس ايران در اقتصاد كشور نمره20 از 100 و به شاخص سرعت گردش سهام نمره 2 تا 5 مي دهم.

دو نيمه پر و خالي ليوان بورس ايران

اظهارات شايان آراني و رحماني درحالي در جايگاه خود مي تواند درست باشد كه بايد پذيرفت بورس اوراق بهادار تهران به رغم عمر 41 ساله يي كه دارد هنوز نتوانسته حرف چنداني براي گفتن داشته باشد و به هر دليلي نتوانسته محل اصلي تامين سرمايه شركت ها از يك سو و جذب سرمايه هاي راكد و غيرراكد آحاد مردم و سرمايه گذاران خصوصي باشد.

بورس اوراق بهادار در حالي دوران گذار اقتصاد كشور از دولتي صرف به بخش خصوصي (با همه حرف و حديث ها) را به نظاره نشسته كه هنوز نتوانسته اعتماد عمومي را به خود جذب كند و با همان دو ميليون و 400 هزار سهامدار ايراني و 345 شركت بورس و ارزش روز بازار 60-50 ميليارد دلاري و ديگر نقاط ضعف پيدا و پنهان به حيات خود ادامه مي دهد.

پذيرش اين واقعيت ها و ديگر حقايق بورس اوراق بهادار ايران هرچند بايد مدنظر همگان قرار گيرد كه از منظر نيمه پر ليوان بايد موفقيت هاي نسبي و افزايش ها و جهش هاي هرچند كوچك بورس را به فال نيك گرفت و در جهت حركت به سمت افقي روشن حركت كرد كه اين مهم بدون همكاري همه دولتمردان و سرمايه گذاران و مردم به دست نخواهد آمد.

بورس اوراق بهادار ايران در شرايطي نسبت به 54 بورس عضو فدراسيون بورس هاي جهان از حد و اندازه كمتري برخوردار است كه نبايد فراموش كرد ديگر بورس هاي مهم دنيا چنين دوراني را تجربه كرده اند اما نكته يي كه در اين ميان وجود دارد نياز بورس به عزم ملي براي اجراي اصل 44 قانون اساسي و اجراي درست و كامل آن و واگذاري شركت هاي دولتي به بخش خصوصي واقعي است كه فقط در اين حالت مي توان به بورس 500-400 ميليارد دلاري و حتي بيش از آن دست يافت.

به هرحال كارنامه سال 2008 ميلادي بورس اوراق بهادار در حالي بسته شد كه نگاه واقع بينانه به تلخ و شيرين و پيروزي و شكست مي تواند كوله باري از تجربه را به همراه داشته باشد.

چهارشنبه|ا|21|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]