ابراهيم حاتمي‌كيا: مرا از جامعه جدا نكنيد خدا روزي را نياورد كه سينما نان‌داني‌ام شود

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: ابراهيم حاتمي‌كيا: مرا از جامعه جدا نكنيد خدا روزي را نياورد كه سينما نان‌داني‌ام شود

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و هنر - سينما

ابراهيم حاتمي‌كيا معتقد است: در دوره‌ي فعلي، تحمل سيستم كم شده و مسوولان در پي آن هستند كه خيلي سريع نتيجه بگيرند و در اين ميان گاه متاسفانه حُرمت افراد نيز شكسته مي‌شود.

به گزارش خبرنگار سينمايي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، اين كارگردان سينماي ايران شامگاه گذشته، ـ هفتم بهمن‌ماه ـ‌ پس از نمايش فيلم «وصل نيكان» در كانون فيلم «شهر» به فرهنگسراي ارسباران آمد و به صحبت درباره‌ي اين فيلم، ويژگي‌هاي شهر در فيلم‌هايش و ... پرداخت.

«وصل نيكان» جزو فيلم‌هاي تلخ من است

حاتمي‌كيا در ابتدا با بيان اينكه، نزديك به ده‌سال است «وصل نيكان» را نديده است، گفت: اين فيلم جزو فيلم‌هاي به‌شدت تلخ من است. چرا كه در موقع ساخت آن بسيار عصبي بودم و نوعي حس لجبازي در درونم وجود داشت. در آن هنگام حسي نسبت به شهر داشتم و مي‌خواستم اين حس را بروز دهم. در آن دوران تعريف منطقه براي ما در دو قسمت شهري و جبهه‌اي خلاصه مي‌شد.

او ادامه داد: «وصل نيكان» از جمله فيلم‌هايي بود كه از نظر قصه، طي ساخت دچار شك شدم و اين شك چيزي بود كه آن زمان ارزش داشت. در آن هنگام سينما تنها متاع اقتصادي و گيشه‌اي نبود، بلكه حوزه‌هاي هنري آن به ما اجازه مي‌داد كه كارت شخصي‌مان را حتي در طول ساخت فيلم به همراه داشته باشيم.

حاتمي‌كيا يادآور شد: به‌خوبي به ياد دارم كه در سكانس آخر اين فيلم دچار نوعي شك شدم و به نوعي جلوي فيلمبرداري را گرفتم، تا پايان ديگري براي آن رقم بزنم، چرا كه هنگامي كه ايمانم را نسبت به كاري از دست بدهم، ديگر حتي قادر به ضبط يك فريم هم نخواهم بود.

در سينما به مساله موشك‌باران به غير از دو فيلم پرداخته نشد

حاتمي‌كيا سپس يا اشاره با شرايط آن دوران تصريح كرد: در آن زمان (زمان موشك باران) فضاي شهر، غيرقابل تحمل بود. افراد در آن زمان دائم شعار جنگ ‌جنگ تا پيروزي را سر مي‌دادند. اما هنگامي كه جنگ به تهران رسيد، همه شهر را خالي كردند و اين مساله‌اي بود كه همه را ناراحت مي‌كرد. چرا كه در شهرهاي ديگر هيچ‌گاه اين‌گونه نبود، اما همين كه جنگ به اين شهر ـ كه اتفاقا مديران هم در آن بودند و مديريت مي‌كردند ـ رسيد، حتي همان مديرها هم پاي موضوع نايستادند.

اين كارگردان همچنين گفت: چقدر سينما ظلم كرد كه هيچ‌گاه به غير از فيلم بنده و «سفر» عليرضا رييسيان به اين مساله (موشك باران) نپرداخت.

حكايت فيلم «دعوت»

سپس در بخش ديگري از اين نشست ابراهيم‌ حاتمي‌كيا در پاسخ به سوالي كه در ارتباط با معماري و فضاي شهري در فيلم «دعوت» ساخته‌ي اخيرش مطرح مي‌شد، گفت: در آن فيلم قصد داشتم، قصه‌ي پنج تا شش خانواده را بيان كنم كه هريك از اين خانواده‌ها داراي يك هويت مشخصي هستند كه بخشي از اين هويت در مكان شكل مي‌گيرد. لذا خيلي آگاهانه سعي داشتم كه دراين فيلم به طبقه‌بندي افراد بپردازم و در فيلم تفكيك ايجاد كنم. اين تفكيك‌ها اكثرا با معماري بيان شده و شايد شهر در آن، خيلي همچون فيلم «وصل نيكان» كه شهر در آن يك آيكن اصلي است، در فيلم «دعوت» اينگونه مطرح نشده است.

او با اشاره به اپيزود حذف شده از فيلم «دعوت» بيان كرد: در آن اپيزود، مختصات شهري بيشتر مدنظر قرار گرفته است و شايد در عرضه‌ي خانگي اين فيلم، اين اپيزود نيز به اپيزود‌هاي قبلي اضافه شود.

اين كارگردان خاطرنشان كرد: در زمان ساخت «وصل نيكان» خيلي قدرت فهم بچه‌هاي شميران را نداشتم و در آن بيشتر به محلاتي پرداختم كه آنها را درك كرده بودم و با آنها ارتباط نزديك داشتم و نكته اصلي آنكه در گذشته اين محلات داراي نوعي هويت خاص بودند و به خوبي مي‌شد ويژگي‌هاي شخصيتي افراد را براثر محل زندگي و خانه آنها به تصوير كشيد، اما امروزه تمام شهر را آپارتمان‌ها گرفته و من به شخصه نمي‌توانم هيچ‌گونه هويتي به اين آپارتمان‌ها بدهم.

او هم‌چنين عنوان كرد: پس از فيلم «دعوت» و بعد از جلساتي كه با محمدرضا بهشتي داشتم، متوجه شدم كه بايد بيشتر به اين بحث پرداخت، چراكه اكنون هويت شهر به‌گونه‌اي نيست كه ديگر از روي آن بتوان افراد را از يكديگر تفكيك كرد و شناخت.

براي دوره‌ي «وصل نيكان»، حسرت مي‌خورم

كارگردان «از كرخه تا راين» در بخش ديگري از اين نشست هم در پاسخ به سوالي كه مي‌گفت، حاتمي‌كياي آن روزها اكنون كجاست؟ عنوان كرد: در زمان ساخت فيلم‌هاي «وصل نيكان»،«مهاجر»،«ديده‌بان» به آزاد‌ترين و راحت‌ترين شكل ممكن فيلم ساختم. در آن زمان فرمانده من گفته بود يا حق نداري در سينما كار كني و يا بايد پول آن را به حساب‌ ما بريزي. به‌همين دليل من بسيار آزاد و راحت كار كردم و اكنون براي آن فضا خيلي حسرت مي‌خورم.

او گفت: اكنون شرايطي پيش آمده است، كه بايد براي بقاء خود بجنگيم. كارگردان‌هاي تازه نفس وارد ميدان شده‌اند و تو بايد حرف تازه‌اي داشته باشي. از سوي ديگر نيز خير‌خواهان دست‌ تو را مي‌بندند و در نهايت اوج اين مسائل را در فيلم «آژانس شيشه‌اي» مي‌بينيم كه حتي به من اسلحه نمي‌دهند و يا در شرايطي به ما مهمات مي‌دادند كه بنا به سليقه‌ي آنها نگاه كنيم و حال آنكه من نمي‌خواستم به آن شيوه نگاه كنم.

اين كارگردان ادامه داد: شرايط فعلي من مانند فردي است كه تازه از خواب بيدار شده و هنوز به‌طور واضح خود را نيافته است. من درچنين شرايطي قرار‌دادم و نمي‌توانم حدود خود را به وضوح دريابم. اين مساله نيز ربطي به خود من ندارد و برگرفته از كل جامعه است و ازجاي ديگري نشات مي‌گيرد.

كارگردان «آژانس‌ شيشه‌اي» هم‌چنين عنوان كرد: امروز براي رسيدن به اين مراسم، از ترس ماندن در ترافيك مدام از كوچه و پس كوچه آمدم و مدام راهم را دور كردم تا به مقصد برسم. اكنون شرايط فيلمسازي نيز دقيقا به همين شكل درآمده است. تازه من شكر خدا، از افرادي هستم كه خود مدعي هستم كه تا حدي عَلمي نگه داشته‌ام. اما واقعيت آن است كه مدت‌هاست كه ديگر آن لذتي كه از ساخت فيلم مي‌برديم، وجود ندارد.

او ادامه داد: خدا را شكر هيچ‌گاه فيلمسازي به‌عنوان مساله‌اي درآمد‌زا مورد نظرم نبوده است، اما اكنون بعد از ساخت اين همه فيلم و سريال، حتي اگر يك سال نتوانم فيلم بسازم، كميتم لنگ خواهد بود.

در صورتي‌كه يك فيلمساز فرنگي دوفيلم مي‌سازد و حداقل زندگي خود را مي‌چرخاند. من ابتدا مي‌گفتم كه مهم نيست اما به هرحال زندگي خرج دارد، البته اين حرف‌هاي من به آن معنا نيست كه بخواهم به فيلم «دعوت» ايراد بگيرم. من اين فيلم را خيلي دوست دارم، اما به هرحال اين‌ها مشكلات كار ‌و پيچ‌وخم‌هايي است كه فيلمساز را از آرامش خارج مي‌كند.

دلتنگم كه فيلم جنگي بسازم

حاتمي‌كيا هم‌چنين اظهار كرد: از زماني كه تشكيلات هوشيار شد كه فيلم‌هاي جنگي را هدفدار كند، اين بلا به سر ما آمد و نتيجه‌ي اين هدف‌داري فيلم‌ها و سريال‌هايي شد كه همه ساله در هفته دفاع مقدس مي‌بينيم.

او بيان كرد: هنوز هم اگر مديران به من بگويند كه كاري با تو نداريم و هرآنچه را هم كه بخواهي دراختيارت قرار مي‌دهيم، من فيلم جنگي خواهم ساخت و انتظارات من از آنها هم قطعا چيز عجيب و غريبي نخواهد بود.

من هيچ‌گاه از آنها انتظار نخواهم داشت كه به من F14 بدهند، هرچند كه در فيلم برخي دوستان هست. اما من خود هيچ‌گاه اجازه نمي‌دهم كه اين اموال بيت‌المال در فيلم من باشد.

اين كارگردان ادامه داد: من به‌شدت براي ساخت فيلم جنگي دلتنگم، اما به همان اندازه كه دلتنگم، كينه‌مند هم هستم و اگر روزي پس از آنكه فيلمي ساختم عزيزي بخواهد به من بگويد كه روي قسمتي از آن خط بكش، برايم بسيار سخت خواهد بود.

اين مساله بقدري برايم سخت است كه حتي جرات نمي‌كنم به طرف اين موضوع بروم و عطاي آن را به لقايش بخشيده‌ام.

سينما محاكات من است با زمان

حاتمي‌كيا در بخش ديگري از اين نشست هم در توضيح به سوالي كه مبني‌بر تفاوت 180 درجه‌اي آثار اخيرش با ساير آثارش مطرح شده بود، به شوخي گفت: شايد اگر كمي اين درجه را كم و زياد كنيم درست شود.

خدا را شكر طي اين سال‌ها، سينما محاكات من بود با زمانه‌ام. من دراين زمان و در اين فضا زنده‌ام و نفس مي‌كشم و همه اينها در فيلم من نيز ديده مي‌شود. من از انسان حرف مي‌زنم و شايد يكي از دلايلي كه موجب موفقيت آثار من در ميان مردم شده، همين مورد باشد.

او هم‌چنين عنوان كرد: گاه عده‌اي به من مي‌گفتند كه تو شعارگوي نظام هستي. من در پاسخ اين افراد مي‌گويم كه اصلا بلد نيستم كه طبق قاعده كار كنم. واقعيت آن است كه من براساس آنچه فكر مي‌كنم فيلم مي‌سازم.

حاتمي‌كيا در پاسخ به اين نكته كه زماني در آثار او حرف اول و آخر را «پدر» مي‌زده و اكنون در فيلم‌هاي او، اين نسل جوان است كه حرف مي‌زند، توضيح داد: اكنون شرايط سني من نيز تغيير كرده و بچه‌هاي من بزرگ شده‌اند و ترجيح مي‌دهم بيشتر آنها حرف بزنند. اين مسائل برگرفته از فعل و انفعالات ما در جامعه است و به هيچ عنوان نفي گذشته نيست و اگر نخواهيم از اين حرف برداشت، سياسي داشته باشيم، هيچ ابايي ندارم كه بگويم روزي به آن شيوه فكر مي‌كردم و اكنون طرز فكر من اين‌گونه شده است و اكنون، من به غير از ذات احديت ممكن است كه به همه‌چيز شك كنم. اكنون خاكريز‌هاي جنگ ريخته شده و ملت ايران و عراق نيز رابطه‌اي دوستانه يافته‌اند پس من فيلمساز چگونه مي‌توانم اين تغييرات را نبينم.

من فيلمسازم و حق دارم هرگونه كه دلم مي‌خواهد فيلم بسازم

حاتمي‌كيا در بخش ديگري از اين نشست هم درارتباط با برخي صحبت‌هاي منتقدان به هنگام اكران «دعوت» اظهار كرد: بحثي كه در زمان اين فيلم با منتقدان پيدا كردم، آن بود كه من فيلمسازم و حق دارم آنگونه كه دلم مي‌خواهد فيلم بسازم. من تاكنون راهي را پيش رفته بودم كه نوعي تعريف از من داده بود. من فيلمسازم و به جهت اعتبار فيلمسازي اين اجازه را دارم. اين مانند پدري است كه اگر همه كودكان او سفيد‌پوست باشند، همه به محض ديدن فرزند سياه‌پوست او اعتراض مي‌كند. حرف من اين است كه بايد كمي به افراد فرصت بدهيد.

او هم‌چنين عنوان كرد: من فيلمساز بايد به خود اجازه دهم كه فاز‌هاي ديگر را نيز امتحان كنم. «دعوت» هم فيلمي مبتذلي نبوده است و حتما حرفي براي گفتن داشته است. حال ممكن است اين حرف از نظر كسي كه من را تعقيب مي‌كند، نشانگر من نباشد و آن هم به آن دليل است كه تازه وارد اين فضا شده‌ام و قطعا اين‌كار در ابتدا سخت است و من درحال آزمون و خطا هستم. البته من به تماشاگر هم حق مي‌دهم كه بگويد نبايد اين‌كار را مي‌كردي، اما آن به اين معنا هم نيست كه ديگر چنين فيلم‌هايي نسازم. من در حال امتحان‌كردن دايره‌هاي اطراف خود هستم كه حال يكي از آنها «دعوت» شده است.

حاتمي‌كيا افزود: ممكن است، من در فيلم‌هاي ديگرم به مسائل ديگري نيز بپردازم. اما نكته‌ي مهم آنكه، درد بي‌درمان ما آن است كه همه چشم‌ها به طرف ما است، درحالي‌كه بايد علت‌ها را در جاي ديگري جست‌وجو كنيم، لذا من را از جامعه جدا نكنيد چرا كه فيلمساز همواره با مشخصات جامعه فيلم مي‌سازد.

اين كارگردان در ادامه‌ي اين نشست با اشاره به اين‌كه «دعوت» فيلم حاتمي‌كياي سال 87 است، خاطرنشان كرد: مرا از جامعه جدا نكنيد. من با مشخصات جامعه‌ام فيلم مي‌سازم و اكنون حال‌خوشي ندارم. اما حداقل سعي دارم كه صورت‌ خود را با سيلي‌سرخ نگاه دارم. پس شما چرا براي فيلمسازي كه به گفته خود شما واكنش‌هاي او برگرفته از جامعه است، از جامعه جدا مي‌كنيد و به‌طور مستقل مورد تحليل قرار مي‌دهيد. پس به من به‌عنوان يك فيلمساز حق بدهيد كه حوزه‌هاي ديگر را هم امتحان كنم.

اين كارگردان هم‌چنين عنوان كرد: هنگامي كه من فيلم جنگي مي‌ساختم، همواره به من مي‌گفتند كه چرا دست نمي‌كشي و حال هم كه به سبك ديگري فيلم ساخته‌ام، باز به من مي‌گويند چرا اين‌گونه است و همواره به من مي‌گويند چرا جور ديگري فيلم نمي‌سازي.

من كه سينماي جنگ را سه‌طلاقه نكرده‌ام، قطعا معضلات و مشكلات متعددي در پي جنگ در جوامع ايجاد مي‌شود و من هريك از اين مشكلات را كه احساس كنم زمان بيان آن رسيده بيان خواهم كرد.

خدا روزي را نياورد كه سينما نان‌داني‌ام شود

اين كارگردان سينما در بخش ديگري از صحبت‌هايش هم در پاسخ به سوالي كه جوياي خلاقيت فيلمساز شده بود، گفت: متاسفانه درحال حاضر تحمل سيستم تحمل كمي است و اين سيستم در پي آن است كه زود نتيجه بگيرد. در اين ميان متاسفانه حُرمت‌ها هم نگه داشته نمي‌شوند و اين مساله، انسان را دچار ترس مي‌كند.

من هم مي‌دانم كه تبعات جنگ تازه پس از آن نمايان مي‌شود و هنوز هم سينماي جنگ را تعطيل نكرده‌ام. اما من براساس زمان فيلم مي‌سازم و هدفم اين نيست كه تنها فيلمي بسازم.

او ادامه داد: هيچ‌گاه سينما را به چشم نان‌داني نگاه نكرده‌ام و خدا هم چنين روزي را نياورد. من تنها چيزي را به تصوير مي‌كشم كه به آن فكر مي‌كنم و دراين ميان زمان نيز نقش مهمي ايفا مي‌كند.

به گزارش ايسنا، در اين نشست شاد‌مهر راستين، فيلمنامه‌نويس و منتقد سينما كه مسووليت اجراي نشست را برعهده داشت، موضوع اعتراض را تم مشترك تمام آثار حاتمي‌كيا برشمرد و با اشاره به برخي مشكلات كه در زمينه‌ي تاييد فيلمنامه‌ها و ساير مسائل وجود دارد، گفت: اكنون عده‌اي به تنظيم ولوم فيلم‌ها پرداخته‌اند و نتيجه‌ي آن هم اين مي‌شود كه فيلم‌هايي خنثي ساخته مي‌شود و فيلمساز به جاي آنكه با لذت به ساخت فيلم بسازد و روي آن تعصب داشته باشد همواره حسرت مي‌خورد. اين درحاليست كه هدف اين مديران و افراد نيز خيرخواهانه است اما به نظر مي‌رسد آنها از اين مشكل غافلند.

انتهاي پيام

سه|ا|شنبه|ا|8|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]