مهندسي فرهنگي مهم ترين سياست برنامه پنجم

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: مهندسي فرهنگي مهم ترين سياست برنامه پنجم
با تأمل و دقت در بندهاي شش گانه سياست هاي كلي فرهنگي برنامه پنجم مي توان دريافت كه اولويت اول آن يعني «تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي كشور»، مهم ترين راهبرد فرهنگي آن است.سياست هاي كلي برنامه پنجم توسعه كه به تازگي از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي براي تدوين برنامه پنجم، ابلاغ شده است، در شش بند چارچوب هاي امور فرهنگي آن را ترسيم كرده است.

اضلاع شش گانه فرهنگ
اضلاع شش گانه فرهنگ كه قرار است مسائل و امور فرهنگي برنامه پنجم بر مبناي آن ها تنظيم و تدوين شود، عبارت است از: ١ - تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي و تهيه پيوست فرهنگي براي طرح هاي مهم.

٢ - زنده و نمايان نگه داشتن انديشه ديني و سياسي حضرت امام خميني(ره) و برجسته كردن نقش آن، به عنوان يك معيار اساسي در تمام سياست گذاري ها و برنامه ريزي ها.

٣ - تقويت قانون گرايي، انضباط اجتماعي، وجدان كاري، خودباوري، روحيه كار جمعي، ابتكار، درست كاري، قناعت، پرهيز از اسراف و اهتمام به ارتقاي كيفيت در توليد.

٤ - مقابله با جريانات انحرافي در حوزه دين و زدودن خرافات و موهومات.

٥ - استفاده بهينه از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي براي تحقق اهداف فرهنگي نظام.

٦ - ايجاد درك مشترك از چشم انداز بيست ساله و تقويت باور و عزم ملي براي تحقق آن.

نگاهي گذرا به سياست هاي شش گانه فرهنگي
الف: مهندسي فرهنگي

اولين بند از سياست هاي فرهنگي كه شاكله و جهت گيري هاي فرهنگي برنامه پنجم توسعه را تشكيل مي دهند، تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي است. بحث مهندسي فرهنگي اول بار از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي در سال هاي آغازين دهه ٨٠ در ديدار اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي مطرح و به دنبال آن شورا موظف به پي گيري اين مسئله شد.اجراي برنامه هاي توسعه و كم توجهي به پيامدهاي فرهنگي آن از يك سو و تشديد تضادهاي فرهنگي و ناديده گرفته شدن مولفه هاي فرهنگي در برنامه ريزي ها از سوي ديگر، فضاي نامساعدي را براي حركت فرهنگي كشور پديد آورده و آن را به سمت انفعال سوق داده بود.

در چنين شرايطي كه تهاجم فرهنگي دشمن نيز ادامه داشت، رهبر معظم انقلاب اسلامي ايده مهندسي فرهنگي را به عنوان راهكار برون رفت از وضعيت نامساعد فرهنگ مطرح كردند و شوراي عالي انقلاب فرهنگي را به عنوان اتاق فكر فرهنگ و مهندس و مدير آن، مامور تهيه اين طرح كردند. از آن زمان، اين راهبرد كلان كه مي توانست، روح تازه اي به كالبد ضعيف و كم جان فرهنگ بدمد، مد نظر شورا قرار گرفت و نشست ها و گفت وگوهايي درباره معنا و مفهوم مهندسي فرهنگي، چگونگي و ساختار آن، برگزار شد. با روي كار آمدن دولت نهم، اين بحث در كانون مباحث شورا قرار گرفت و سرانجام طرح پيوست فرهنگي براي طرح هاي مهم توسعه اي، در شورا تصويب شد. و براي اولين بار اجراي طرح مهندسي فرهنگي در برنامه هاي پنج ساله توسعه به عنوان يك سياست راهبردي در سياست هاي كلي برنامه پنجم براي تدوين برنامه، ابلاغ شد.بي شك اجراي اين سياست يعني مهندسي فرهنگي، مي تواند زمينه ساز تدوين الگوي توسعه ايراني- اسلامي باشد و انتظار رهبر معظم انقلاب اسلامي را برآورده كند. چنان كه در مقدمه سياست هاي كلي برنامه پنجم اظهار داشته اند: «انتظار دارم در دوره پنج ساله آينده اقدامات اساسي براي تدوين الگوي توسعه ايراني، اسلامي كه رشد و بالندگي انسان ها بر مدار حق و عدالت و دستيابي به جامعه اي متكي بر ارزش هاي اسلامي و انقلابي و تحقق شاخص هاي عدالت اجتماعي و اقتصادي در گرو آن است، توسط قواي سه گانه كشور صورت گيرد.»علاوه بر اين،ه رويكرد مبنايي پيشرفت و عدالت كه از سوي رهبري به عنوان جهت گيري دهه چهارم انقلاب اعلام شده است، در پرتو مهندسي فرهنگي ميسر خواهد شد. بنابراين اجراي طرح مهندسي فرهنگي بستر اساسي رويكرد پيشرفت و عدالت و پيش درآمد تدوين الگوي توسعه ايراني- اسلامي است. از اين رو گزاف نيست اگر تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي را بيت الغزل سياست هاي كلي فرهنگي برنامه پنجم بناميم و جايگاه آن را در رأس هرم اين سياست ها تصور كنيم.البته ناگفته نماند كه تكميل و اجراي درست طرح مهندسي فرهنگي خود متكي به رشد و گسترش نهضت نرم افزاري توليد علم به ويژه توليد علوم فرهنگ وابسته است، تا بتوان در سايه دانش و بينش مناسب با زيست بوم فرهنگي ايران، حركت برنامه اي كشور را بر مبناي پيشرفت و عدالت مهندسي كرد و بر چالش هايي چون بحران هويت تضاد و گسست فرهنگي و... فائق آمد.

ب:انديشه معيار
دومين بند از سياست ها، توجه به انديشه ديني سياسي امام خميني(ره) به عنوان انديشه معيار است.اين سياست كه در مجموعه سياست هاي كلي برنامه چهارم نيز گنجانده شده بود، نشان از اهتمام نظام جمهوري اسلامي به انديشه هاي بنيان گذار خود است. در حقيقت تفكر اسلامي امام(ره) و راهبردهايي كه آن بزرگ رهبر، در ابعاد مختلف سياسي اجتماعي، فرهنگي در دوران زعامت و رهبري نظام و پيش از آن، دنبال كردند، امروز نيز جزو راهبردهاي بنيادين و كلان نظام است و سلامت و پويايي انقلاب و نظام در گرو تداوم و استمرار همان انديشه ها و سياست هاست. هرچند اين سياست ها در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران گنجانده شده و صبغه قانوني به خود گرفته است، اما نگرش، جهان بيني و بازتوليد اين انديشه ها در مراكز علمي و فرهنگي و جاري شدن آن ها در مراكز سياست گذاري و برنامه ريزي و اجرايي، مي تواند نظام اسلامي را همواره در مسير درست و مبنايي خود قرار دهد و از آسيب ها و انحرافات مصون نگه دارد.در اين راستا، توجه به وصيت نامه الهي سياسي امام خميني(ره)، پيام هاي ايشان در مناسبت هاي مهم و منشورهاي آن بزرگوار به اصناف و اقشار مختلف ضرورتي مضاعف دارد.خوش بختانه موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(ره) در ساليان اخير تلاش هاي ارزشمندي براي ساماندهي افكار و انديشه هاي ايشان به خرج داده و ديدگاه هاي امام(ره) را در موضوعات مختلف استخراج كرده است.در اين باره بايد نگرش رهبر معظم انقلاب اسلامي و تفسير و تبيين ايشان از انديشه ها و آراي امام خميني(ره) نيز مورد توجه قرار گيرد و به هنگام اختلاف برداشت از سخنان امام(ره) تلقي رهبري از گفتار و رفتار بنيان گذار نظام، فصل الخطاب و مبناي عمل واقع شود.

ج: شاخصه هاي مدنيت ايراني-اسلامي
در بند سوم سياست هاي كلي فرهنگي برنامه پنجم، شاخصه هاي فرهنگ عمومي مطلوب و مولفه هاي مدنيت ايراني-اسلامي در عرصه عملي بيان شده است.مواردي چون قانون گرايي، انضباط اجتماعي، وجدان كاري، خودباوري، ابتكار، روحيه كار جمعي، قناعت و درستكاري، كه هم در سياست هاي كلي برنامه پنجم و هم در سياست هاي كلي برنامه چهارم آمده است، ويژگي هاي جامعه مطلوب ايراني- اسلامي را بيان مي كند و ارزش هاي موردنظر نظام اسلامي در عرصه مدني را بازگو مي كند. البته ارزش هاي اجتماعي نظام به اين موارد محدود نمي باشد و بايد اين موارد را سرفصل ها و اهم آن ها دانست كه با نگاهي آسيب شناسانه به جامعه ايران، ارائه و تنظيم شده است.

ه: روزآمدي سخت افزاري
يكي از بندهاي سياست هاي فرهنگي برنامه پنجم «استفاده بهينه از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي براي تحقق اهداف فرهنگي نظام» است.اين سياست در حقيقت بخش سخت افزاري سياست هاي فرهنگي برنامه به شمار مي رود كه براساس آن در پي گيري اهداف فرهنگي نظام بايد به تكنولوژي هاي نوين توجه كرد و با استفاده از اين ابزارها، اهداف نرم افزاري نظام را هنرمندانه و به روز به جامعه عرضه كرد.

و: زمينه سازي براي تحقق چشم انداز بيست ساله
آخرين بند سياست هاي كلي فرهنگي به زمينه سازي برنامه پنجم براي «ايجاد درك مشترك از چشم انداز بيست ساله و تقويت باور و عزم ملي براي تحقق آن» اشاره كرده است.اين سياست در مجموعه سياست هاي كلي برنامه چهارم نيز مطرح شده است. به نظر مي رسد در سال هاي اخير توجه رسانه ها به سند چشم انداز به عنوان سند مياني تحقق اصول قانون اساسي، به طور چشم گير افزايش پيدا كرده و زمينه هاي درك مشترك از آن را فراهم آورده است.ايجاد درك مشترك از سند چشم انداز، مي تواند عزم ملي را براي تحقق آن تقويت و روند پيشرفت برنامه هاي توسعه را تسهيل كند. پرواضح است كه درك مشترك مستلزم تحليل دقيق مفاهيم كليدي مندرج در چشم انداز و ارائه نظام مند آن هاست تا بتوان به منطق حاكم بر آن سند دست يافت و آن را در فرآيند برنامه هاي پنج ساله به طور دقيق دنبال كرد.

نگاه عملياتي تر برنامه پنجم نسبت به برنامه چهارم
با نگاهي به سياست هاي كلي مربوط به فرهنگ در هر دو برنامه مي توان ادعا كرد، عمده سياست هاي كلي فرهنگي در هر دو برنامه مشترك است، با اين تفاوت كه اين سياست ها در برنامه پنجم، دقيق تر و عملياتي تر ارائه شده است. به عنوان مثال در برنامه چهارم از سياست: «اعتلا و عمق بخشيدن به معرفت و بصيرت ديني بر اساس تعاليم قرآني و مكتب اهل بيت(ع).» سخن رفته است در حالي كه به نظر مي رسد همين امر در برنامه پنجم، تحت عنوان: «تكميل و اجراي طرح مهندسي فرهنگي كشور و تهيه پيوست براي طرح هاي مهم.» طرح شده است. اين تفاوت و مانند آن هم بيانگر رويكرد عمل گرايانه تر سياست هاي كلي برنامه پنجم و هم نشان دهنده پيشرفت نظام در حركت به سوي اهداف است.در برنامه چهارم از مسائلي چون مقابله با تهاجم فرهنگي، تعميق روحيه دشمن شناسي و شناخت ترفندها و توطئه هاي دشمنان عليه انقلاب اسلامي و منافع ملي، ترويج روحيه ظلم ستيزي و مخالفت با سلطه گري استكبار جهاني به عنوان سياست هاي كلي فرهنگي صحبت شده است، اما در سرفصل سياست هاي فرهنگي برنامه پنجم اين موارد بدين گونه مطرح نشده است. اين امرهم مي تواند نشان از افزايش بلوغ سياسي، تحقق اين اهداف و نهادينه شدن اين بخش از گفتمان انقلاب طي اجراي برنامه چهارم باشد كه بايد آن را توفيق بزرگي براي نظام محسوب كرد.

دوشنبه |ا| 7 |ا| بهمن |ا| 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 248]