20 گرايي در مدارس ابتدايي به خاطره ها مي پيوندد

واضح آرشیو وب فارسی:ايران ورزشی: 20 گرايي در مدارس ابتدايي به خاطره ها مي پيوندد
مجيد زندي
پدر و مادري كه خودشان 20 سال يا حداقل 12 سال در دوران تحصيل خود در مدرسه و دانشگاه با نمره سر و كار داشته و وضعيت تحصيلي خود را با نمره مي سنجيدند هم اكنون در 30 درصد از كلاس درس اول مدارس ابتدايي كشور فرزندان خود را با نظام آموزشي جديدي مواجه مي بينند كه نمره در آن جايگاهي ندارد و طرح ارزشيابي توصيفي واژه هايي نظير عالي خوب متوسط وضعيف را جايگزين نمره صفر تا 20 كرده است .
اين طرح اگرچه امسال براي 30 درصد از كلاس اولي هاي كشور اجرا شد اما در سال تحصيلي آينده 89 ـ88 همه كلاس اولي ها را در بر مي گيرد و پس از آن هر سال به پايه بعدي هم گسترش مي يابد و در 5 سال آينده همه پايه هاي ابتدايي بانمره خداحافظي خواهند كرد .
5 سال آينده نمره 20 دوران ابتدايي به خاطرات نسل قديم تبديل خواهد شد كه نه تنها نمره 20 كه 20 بدون 2 نيز به عنوان طنز مدارس ابتدايي قديمي در اذهان آيندگان ماندگار خواهد شد. طنز تلخي كه هيچ پدر و مادري نمي خواهد قصه آن را براي فرزندانش تعريف كند!
به هر حال اين ايام آن 30 درصد از پدران و مادراني كه فرزندان آنها در قالب نظام جديد به تحصيل در كلاس اول مي پردازند نه تنها امتحان ميان ترم و ترم اول ندارند كه نمره اي را نيز در كارنامه دانش آموز خود نمي بينند اگرچه اين مساله برخي از اوليا را نگران كرده و سئوال هايي در ذهن آنها و حتي آن دسته از اوليايي كه فرزند آنها سال آينده كلاس اولي خواهد شد پديد آورده كه با عوض شدن مقياس هاي سنجش تحصيلي آنها چگونه مي توانند با كودكان برخورد كنند دانش آموز كوشا با دانش آموز كم كار و احيانا تنبل چگونه بازشناسي مي شود با هر يك از اين دسته از دانش آموزان چگونه مي توان كار كرد دانش آموزي كه لذت بخش ترين خاطرات كودكي خود را با فرياد شادي آور اين جمله كه : « مامان من امروز در درس ديكته 20 شدم » آغاز مي كرد از اين پس چه واژه اي براي بيان احساس موفقيت بر زبان آورد.
اين تنها بخشي از صورت مساله است درحاليكه در جهت مقابل اين دسته از اوليا خيل عظمي از دانش آموزاني قرار دارند كه به دليل تنفر يا ضعف در يك درس از ادامه تحصيل و مطالعه همه دروس محروم مي شوند و متاسفانه آمارها در ميان جوانان بزهكار هم حاكي از اين واقعيت تلخ است كه عمده تخلفات ميان دانش آموزان ترك تحصيل كرده رخ مي دهد.
بايد اقرار كرد كه اين طرح واقعا در راستاي بهبود كيفيت آموزشي مدراس طراحي شده و آندسته از اوليايي كه دلشوره آينده طرح نظام ارزشيابي را دارند بايد در جستجوي آگاهي بيشتر از جزئيات آن برايند . درحاليكه مي دانيم شمار دانش آموزان مردودي حداقل در 15 سال اخير حدود 7 تا 8 درصد اضافه شده كه جدا نگران كننده است . دانش آموزاني كه بعضا به دليل 25 صدم يا نيم نمره و حتي يك نمره مجبور به ترك تحصيل مي شدند كه واقعا فاجعه بار بوده است .
اگر از خسارت هاي هنگفت اقتصادي چند ميلياردي تكرار پايه اول و يا ساير پايه هاي تحصيلي هم بگذريم بازگشت بي سوادي واقعا براي كشور ما تهديدي فكري و معنوي محسوب مي شود كه به تعبير كارشناسان تلنگر تخريبي اوليه آن را مشكلات نظام آموزش و همين نمره هاي پائين دانش آموزان در يكي ـ دو درس وارد مي ساخته است . تلنگري كه نه ريشه در تنبلي و كاهلي دانش آموز بلكه به تفاوت هاي فرهنگي گويش زباني و حتي مشكلات معيشتي و گرفتاري اقتصادي خانواده ها هم مربوط مي شده كه دانش آموز مظلوم هيچ نقشي در آن نداشته است .
افزايش تورم رشد سطح عمومي قيمت ها و خدمات سبب شكست هاي تحصيلي هر ساله براي برخي از دانش آموزان مي شود و چه بسا عليرغم ميل دانش آموز اوليا علاقه اي به هزينه كردن سرمايه هاي محدود خود ـ كه به مصرف قوت لايموت فرزندان مي رسد ـ در بخش آموزش ندارند و فرزندان خردسال و لازم التعليم را راهي كارگاههايي مي كنند تا پولي براي ادامه حيات در آوردند.
در اين وضعيت حق بسياري از دانش آموزان ضايع كه خود به مقدمه اي براي شكست در ساير بخش هاي اجتماعي و اخلاقي تبديل مي شود. همچنانكه عمده بزه هاي كودكان و نوجوانان در ميان فراريان از تحصيل است .
در اين ميان در سال تحصيلي جديد 88 ـ87 حدود يك ميليون 400 هزار دانش آموز كلاس اول در كشور داشتيم كه حدود 450 هزار نفر از آنها در قالب نظام جديد ارزشيابي تحصيل خود را آغاز كرده اند و كتاب هايي نظير « بخوانيم » و « بنويسيم » و « هديه آسماني » به جاي كتاب هاي فارسي و ديني در اختيار آنان قرار گرفته است . اما آنچه مايه نگراني است اينكه هم براي موفقيت آميز بودن اين طرح فرهنگ سازي لازم صورت نگرفته و بسياري از اوليا درباره نحوه كار با دانش آموزان خود بي خبرند و هم اينكه با قرار گرفتن همه وظايف ارزشيابي برعهده معلم و كافي نبودن آموزش هاي ضمن خدمت اين معلمان و نيز مشكلات خاص نظام آموزشي ـ پرورشي و... از جمله كاستي ها و دشواريهاي است كه دانش آموزان مقطع اول ابتدايي و در سالهاي بعد ساير پايه هاي دبستان و خانواده ها با آن دست به گريبان خواهند شد . مشكلاتي كه برخي از كارشناسان براي 30 درصد فعلي دانش آموزان مشمول اين طرح در سال جاري نيز براي آن نگران هستند.
اين نگراني البته از سوي برخي از اوليا به ما منتقل شده كه خواستار روشنگري بيشتري بوده اند طرحي كه اگر نتوان در آن با همكاري اوليا حركت كرد يقينا به زيان دانش آموزان و مجموع نظام آموزشي و پرورشي كشور هم تمام خواهد شد.
البته مرحله آزمايشي طرح از 5 سال پيش در برخي از مدارس كشور آغاز شده بود كه در اين مدت تا حدودي نقاط ضعف آن برطرف و نقاط قوت طرح تقويت شد . تا حدي كه از سال 82 ـ81 به دنبال تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش كليد آغاز كار زده شده بود كاري كه طي 5 سال در 100 كلاس در سطح كشور معلمان آموزش ديده اين طرح را پياده كردند و پژوهشكده تعليم و تربيت نيز بر تمامي مراحل كار نظارت داشت .
ارزيابي هاي پژوهشكده تعليم و تربيت نيز نشان داده است كه دانش آموزان اين كلاس ها در 5 سال گذشته در روابط اجتماعي و علمي مهارت بسيار خوبي كسب كرده اند كه همين روحيه تحقيق و پژوهش آنها را به جستجوگري در علم وادار كرد. عليرغم آن ضعف بسترسازي و جست و جوي راهكار براي فراهم كردن امكانات شناسايي مشكلات و نيازهاي اين شيوه آموزشي ما را برآن داشت مشكلات و دلنگراني هاي موجود را با برخي از دست اندركاران طرح در ميان گذاريم .
آقاي سيد يوسف موسوي صابر كارشناس مسئول سنجش عمومي آموزش و پرورش تهران كه خود سالها در بطن تهيه و تدوين طرح حضور داشته درباره ويژگي هاي آن مي گويد : نظام ارزشيابي توصيفي ويژگي هاي مختلفي دارد كه ركن اصلي آن حوزه اختيارات معلم گسترش مي يابد ضمن آنكه در بخش تدريس هم آموزش ها ابزارها و لوازم مختلفي در كلاس درس به كار گرفته مي شود كه منجر به درك و فهم بيشتر دانش آموز خواهد شد. در اين شيوه اگر نمره حذف شده به جاي آن پوشه كار مشاهده رفتار ويژگي ها و موانع يادگيري فعاليت هاي گروهي آزمون هاي كاغذ مدادي آزمون هاي شفاهي تكاليف هدفمند درس جايگزين آن شده است .
وي مي افزايد : تجربه ثابت كرده كه شيوه هاي صرفا سخنراني معلم و نمره سبب بهبود كيفيت دانش آموزان نخواهد شد بلكه در اين طرح مشاركت گروهي ملاك فعاليت ها تلقي مي شود كه يادگيري را به صورت اكتشافي ممكن مي سازد. در اين فرايند معلم علاوه بر تاثيرگذاري و خط دهي ناظر عملكردهاي گروهي بچه هاست و براساس ويژگي هاي شخصي دانش آموز سطح دانش آموز را شناسايي و گزارش مي دهد.
آقاي موسوي مي گويد : در اين طرح ارزشيابي منحصر به امتحان نيست . ابزارهاي اعلام شده هم به كمك معلم مي آيند كمك به شناخت دانش آموزان نسبت به همديگر اجتماع و علم با اهميت تر مي شود درحاليكه در گذشته دانش آموز با خواندن يك كتاب نمره اي دريافت مي كرد كه آن هم منجر به رقابت ناسالم تحصيلي و فراگيري كينه و حسادت نسبت به همكلاسي مي شد كه مفهوم علم را با نمراتي به مقياس 25 صدم محصور مي كرد .
وي يادگيري تعاوني و همكاري گروهي را به مراتب با ارزشتر از يادگيري رقابتي معرفي مي كند و مي افزايد : كودك بين 6 تا 11 سال كه در دوره ابتدايي قرار مي گيرد بايد در محيط سالم تحصيلي و بدون اضطراب و استرس قرار گيرد كه بخشي از اين اضطراب ها به دليل نقش انفرادي خاصي است كه هر دانش آموز در كلاس داشته است درحاليكه در شيوه جديد دانش آموزان قوي تر به كمك دانش آموزان ضعيف تر مي آيند و همكاري علمي را شكل مي دهند و بار مسئوليت ضعيف بر معلم يا يكي ـ دو نفر از دانش آموزان آوار نمي شود.
وي مي افزايد : در اكثر كشورهاي دنيا شيوه محاسبات نمره اي منسوخ شده است . زيرا در دوره ابتدايي بنابه هدف فقط خواندن و نوشتن و حساب كردن باشد بلكه كاركردهاي ديگر دانش آموزان ازجمله هنجارپذيري بهداشت رواني مهارت برقراري روابط اجتماعي احترام به يكديگر روحيه گذشت ايثار فداكاري تعاون محبت و... هم با اهميت است كه متاسفانه در دايره تنگ رقابت نمره اي به سمت نابودي رفته بود. درحاليكه شكل گيري شخصيت سالم و دوستدار علم و معرفت در دوران كودكي بسيار بااهميت تر از صرفا حساب و كتاب است .
آقاي موسوي در پاسخ به اين سئوال كه اين حق اوليا محترم هست كه از مجريان طرح بپرسند به جاي نمره چه معيارهاي قابل درك هم براي دانش آموز و هم براي اوليا قرار مي دهيد كه ميتوان دانش آموزان را از ركود و كم تحركي خارج كرد و بي تفاوت نباشند گويد : ما هم اين حق را براي اوليا و دانش آموزان محترم شمرديم كه به جاي نمره « بازخوردهاي توصيفي » را قرار داده ايم كه شامل كلامي و غيركلامي مي شود كه نقش اساسي را در اين ميان معلم ايفا مي كند كه مي تواند پاسخگوي خواسته اوليا و دانش آموزان باشد.
وي درباره احتمال ضعف عدم قدرت معلم براي ايفاي چنين نقش بسيار حساسي با توجه به مسايل و مشكلات معيشتي رفتاري و آموزشي هم مي گويد : من هم به اين مساله اعتقاد دارم كه صرفا يك معلم نمي تواند همه وظايف آموزشي و تربيتي را برعهده بگيرد بلكه خانواده ها جامعه و رسانه ها و حتي نظام آموزشي كتب درسي و آئين نامه ها و بخشنامه ها در آموزش و پرورش نقش خاص ايفا مي كند كه همه مي توانند به كمك معلم بيايند ولي در همان نمره هم اين معلم تا حدود بسيار زيادي مي توانست نظر پاياني را بدهد ولي هيچگاه نمي توانيم بگوئيم يك طرح هيچ اشكال محتوايي و اجرايي هم ندارد.
آقاي موسوي ادامه مي دهد : در اين طرح ديگر پدر و مادر از فرزندشان نمي پرسند چه نمره اي گرفتي بلكه بايد بپرسند چه چيزي ياد گرفتي و شيوه يادگيري آن چگونه بوده است به عنوان نمونه در درس املا از دانش آموز خواسته مي شود در جاي خالي با مراجعه به كتاب كلمه مناسب را قرار دهد و اگر اشتباه كرد از او خواسته مي شود مجددا رجوع كند و تفاوت ها را هم گزارش كند. در اين بخش هم ولي دانش آموز نيز به جاي اينكه نمره صفر را ببيند متوجه مي شود فرزندش در يادگيري چه مشكلاتي دارد تا بتواند به او كمك كند كه در مجموع به گونه اي است كه وضعيت تحصيلي دانش آموز در قالب « كلمه » توصيف مي شود نه « نمره » . و من هم مي پذيرم كه اين دوره انتقالي دوره اي حساس و پيچيده است كه لازم است هم براي معلمان و هم براي اوليا جلسات متعددي گذاشته شود اگرچه معلمان براي چنين نظامي آموزش هايي را نيز ديده اند.
وي دوره ابتدايي را دوره تربيتي و تربيت پذيري معرفي ميكند و ادامه مي دهد : اما دوره راهنمايي دوره تربيتي ـ آموزشي و دوره دبيرستان دوره آموزشي ـ تربيتي است كه ما مي خواهيم در دوره ابتدايي شخصيت دانش آموز را به سمتي سوق دهيم كه خود در جستجوي علم باشد و از علم تحميلي فاصله بگيرد.
آقاي عليرضا رحيمي مديركل دفتر آموزش و خلاقيت پيش دبستاني و ابتدايي وزارت آموزش و پرورش نيز در باره عدم وجود مردودي در طرح نظام آموزشي ارزشيابي با رد اين نظرات مي گويد : اگر دانش آموزي براساس نظر معلم در فعاليت هاي گروهي فراگيري درسي تلاش لازم را از خود نشان ندهد و اگر به پايه بالاتر هم برود هم براي خود و هم براي معلم و دانش آموزان بالاتر دردسرساز خواهد شد اگر چه معلم نمي تواند به تنهايي مردودي دانش آموز را اعلام كند اما ركني اثرگذار خواهد بود كه همه مستندات و دلايل خود را به صورت مكتوب در اختيار مدير و شوراي مدرسه قرار مي دهد و درخواست تكرار پايه را مطرح مي سازدو در نهايت حكم مردودي براي دانش آموز صادر خواهد شد. پس در اين نظام آموزشي نيز مردودي وجود دارد.
وي مي گويد : در ارزشيابي توصيفي معلمان در طول 9 ماه دانش آموزان را مورد سنجش قرار مي دهند اما در اين نظام نمره نيم و 25 صدم نخواهيم داشت بلكه عملكرد دانش آموز به صورت در حد انتظار نزديك به حد انتظار نيازمند تلاش بيشتر در كارنامه درج مي شود. كه در پيش نويس آئين نامه مربوط به كارنامه پايان سال جايي نيز براي مردودي و تكرار پايه در نظر گرفته شده است .
وي درباره شرايط لازم براي موفقيت طرح هم مي گويد : شرايط لازم براي موفقيت طرح نظام ارزشيابي آموزش معلمان مجري مديران و معاونان و معلمان راهنمايي روستايي مدارس است كه خوشبختانه در سال جاري براي كليه مجريان مذكور دوره هاي آموزشي در نظر گرفته شده و علاوه بر برپايي كلاس در ضمن خدمت اقدامات لازم براي بازآموزي مداوم معلمان مجري نيز براي سال آينده تحصيلي در حال فراهم شدن است .
وي آموزش اوليا دانش آموزان و توجيه آنها و جلب همكاري آنان براي اجراي بهتر طرح را هم بسيار ضروري مي داند و مي افزايد : در سال تحصيلي جاري در تمام مدارس مجري طرح براي اوليا كلاس هاي آموزشي برگزار شد و هماهنگي هاي لازم براي تداوم همكاري آنها با معلم و مسئولان مدرسه انجام شده است .
آقاي رحيمي ادامه مي دهد : البته هر ميزان كه تراكم دانش آموزان در كلاس ها كمتر باشد ميزان موفقيت طرح نظام ارزشيابي بيشتر خواهد شد كه انتظار داريم در سال تحصيلي آينده هم نواحي و مناطق و هم سازمان هاي آموزش و پرورش به اين نكته بسيار مهم عنايت بيشتري داشته باشند تا فرصت لازم و بيشتري براي معلمان مجري طرح فراهم و زمينه تعامل بيشتر با دانش آموز مهيا شود.
وي همچنين مي گويد : نكته مهم ديگر اينكه امكانات مورد نياز كلاس ها در اين طرح نظير فضا تجهيزات بايد مورد بازنگري قرار گيرد و شرايط مناسب تري نسبت به وضع موجود به وجود آيد تا كمبود امكانات لطمه اي به روند اجرايي طرح وارد نسازد.
مديركل دفتر آموزش و خلاقيت پيش دبستاني و ابتدايي مي افزايد : از آنجا كه اين طرح به مدت پنج سال تحصيلي در برخي مدارس كشور به صورت آزمايشي انجام شد و پژوهش هاي متفاوتي پيرامون آن شكل گرفت نتايج تحقيقات نشان مي دهد كه با اجراي اين طرح علاقمندي دانش آموزان به يادگيري مشاركت آنها در كارهاي گروهي علاقه به مدرسه عمق يادگيري نسبت به ارزشيابي كمي افزايش پيدا كرده و استرس و اضطراب دانش آموزان از امتحانات و فرهنگ 20 گرايي خانواده ها كاهش داشته است .
وي در راستاي رفع نگراني خانواده ها هم اضافه مي كند : نگراني هايي كه بعضا در مورد كاهش سطح سواد و عدم التزام دانش آموزان به مطالعه و يادگيري وجود دارد برخلاف نتايج مطالعات و تحقيقاتي كه تاكنون با نظرسنجي هاي انجام شده از اوليا آن دسته از دانش آموزاني است كه در اين طرح به تحصيل مشغول بوده و يا ادامه تحصيل مي دهند. تا حدي كه علاوه بر معلمان دانش آموزان نيز رضايت خوبي از اجراي اين روش از خود نشان داده اند.

البته نمي توان از محدوديت هاي فراوان نظام موجود آموزش و پرورش كه همان ساختار نمره اي باشد هم غافل ماند. كما اينكه سالها در اين خصوص حتي خانواده ها نگراني هاي خود را مطرح مي ساختند كه به دليل 25 صدم نمره دانش آموزشان از هرچه درس و معلم بيزار شده است ! حال ميزان تنفري كه سبب ترك تحصيل و افزايش شمار مردودي و گسترش بي سوادي در كشور پديد مي آمده موضوعات حاد ديگري است . اما همراه شدن خانواده ها براي فشار بر دانش آموز در راستاي گرفتن نمره خوب و بالطبع 20 نه تنها در ميان دانش آموزان كه در ميان معلمان و مسئولان مدرسه هم اضطراب خاص خودش را پديد آورده بود كه اميدواريم باهمكاري همه مسئولان آموزش و پرورش معلمان و اوليا اين مرحله حساس در نظام آموزش و پرورش كشور با موفقيت حل و اين طرح به مقدمه مناسبي براي تحول آموزش كشور تبديل شود.
از سال آينده تحصيلي 89 ـ88 در پايه كلاس اول ابتدايي سراسر كشور نظام آموزشي « نمره اي » حذف و نظام « ارزشيابي » جايگزين مي شود
در سال تحصيلي جاري بالغ بر 450 هزار دانش آموز از ميان يك ميليون و 400 هزار كلاس اولي برپايه نظام ارزشيابي مشغول تحصيل هستند
بدترين نظام آموزشي آن ساختاري است كه دانش آموز به واسطه نگرفتن 25 صدم يانيم نمره در يك درس مجبور به دوري از بقيه دروس و حتي ترك تحصيل شود. مشكلي كه در دهه هاي اخير گره كور نظام آموزشي و باعث بي سوادي بسياري از افراد جامعه شده است
سيديوسف موسوي صابر كارشناس مسئول سنجش عمومي آموزش و پرورش : در نظام ارزشيابي يادگيري « تعاوني و جمعي » جايگزين يادگيري « رقابتي و فردي » مي شود و علاوه بر معلم همه دانش آموزان يك كلاس براي ارتقا تحصيلي همديگر تلاش مي كنند
آقاي عليرضا رحيمي مدير كل دفتر آموزش و خلاقيت پيش دبستاني و ابتدايي وزارت آموزش و پرورش : در نظام ارزشيابي تحصيلي نيز مردودي و تكرار پايه وجود دارد اما نتيجه آن صرفا ضعف در يك درس نيست
همكاري مستمر اوليا معلمان مديران مربيان براي موفقيت نظام ارزشيابي تحصيلي بسيار ضروري است
هنوز بسياري از اوليا شناختي از نظام آموزشي ارزشيابي ندارند كه بخواهند براساس آن براي فراگيري بهتر با دانش آموز خود همكاري كنند
يکشنبه 6 بهمن 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايران ورزشی]

[مشاهده در: www.iran-varzeshi.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 312]