كاروانسراها ، تفرجگاه مسافران كوير

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: " كاروانسراها" ، تفرجگاه مسافران كوير
فرهنگي. ميراث. كاروانسرا.

يزد - سكوت شبهاي كوير و آسمان پرستاره آن شكسته مي‌شود و صداي هياهوي كاروانها و زنگوله‌هاي شتران از دور دستها به گوش مي‌رسد.

كاروانسراها در زماني نه‌چندان دور در مسير مشتاقان زيارت مرقد مطهر ائمه اطهار بويژه امام هشتم (ع) و تاجران جاده ابريشم، محل استراحتي براي اين گروه بوده است.

قدما، ساخت اين بناها را بهانه‌اي براي رفع نيازهاي اقتصادي ، ارتباطي و نظامي در سراسر كشور مي‌دانستند به همين منظور در اولين قدم ، محلهايي با ساختمانهاي كوچك به صورت "چاپارخانه" در قلب كوير استقرار يافت تا بعدها به صورت كاروانسراهاي امروزي درآمد.

صاحبنطران ميراث فرهنگي معتقدند ، سوابق تاريخي كاروانسراها به زمان هخامنشيان باز مي‌گردد و در دوران صفويه به اوج شكوفايي معماري مي‌رسد.

كاروانسراهاي ايران به چند گونه تقسيم مي‌شوند كه از آن جمله چهارايواني ،حياط باز،هشت ضلعي براي اهداف نظامي و دفاعي ، كوهستاني و سرپوشيده است.

ساخت كاروانسراهايي گرد و دايره‌اي براي مقابله با سرماي شديد از ديگر گونه‌هاي اين بناهاي تاريخي مي‌باشد.

وجود دالان،شاه‌نشين، اتاق، بادگير و اصطبل در كاروانسراها به گونه‌اي است كه محل مناسبي را براي مسافران و كاروانهاي خسته ايجاد كرده است.

هم‌اكنون در استانهاي يزد ، اصفهان ، خراسان، كرمان و مناطق حاشيه كوير، نمونه‌هاي برجسته‌اي از اين نوع معماري پابرجاست.

هم‌اكنون حدود ‪ ۲۵۰‬كاروانسراي به ظاهر مشابه در كشور ما وجود دارد كه از نظر تقسيم‌بندي داخلي هيچگونه تشابهي با يكديگر ندارند و اين برگرفته از خلاقيت و ابتكار معماران ايراني است.

در استان يزد سه نوع كاروانسرا وجود دارد كه عبارتند از كاروانسراهاي تاجرنشين كه جزئي از بافت بازار محسوب مي‌شود ، كاروانسراي درون شهري و بين شهري.

كاروانسراهاي امير چخماق ، مشير، دهشير، خرانق ، زين‌الدين ، شاه عباسي، انجيره، الله‌آباد، علي‌آباد، بندرآباد، دهبالايي ها، بافقي ها، رباط ميبد، علي‌آقا شيرازي و سادات از جمله مهمترين كاروانسراهاي استان يزد مي‌باشند.

در طراحي كاروانسراي "زين‌الدين" ، اعداد ‪ ۵ ، ۱‬و ‪ ۱۲‬منقوش شده‌اند كه در مذهب تشيع از احترام و تقدس خاصي برخوردارند.

جذابيت تجاري ايران در صدور توليدات ابريشمي، پشم، سنگهاي قيمتي و قرار گرفتن منطقه در مسير تجاري آسيا و اروپا، حاصلخيز بودن منطقه و چگونگي استفاده از منابع آبي از ضرورتهاي ايجاد كاروانسراها در ايران است.

از آنجا كه ‪ ۹۰‬درصد حمل و نقل كشور به صورت جاده‌اي صورت مي‌گيرد ، ضرورت تامين خدمات بين راهي متناسب با نوع حمل و نقل و استفاده از ميراث فرهنگي ايران باستان ضروري به نظر مي‌رسد. ك/‪۴‬
پنجشنبه 3 بهمن 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 72]