30 سال – 30 فيلمكشف رازهاي آن علامت تعجب مقابل تاريخ

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: 30 سال – 30 فيلمكشف رازهاي آن علامت تعجب مقابل تاريخ
عليرضا مجمعمرگ يزدگرد: بهرام بيضايي / 1361يزدگرد در گريزش از برابر سپاه تازيان، به آسياباني ‌پناه مي‌برد و در آنجا به دست آسيابان به قتل مي‌رسد.

اما واقعيت ميان حرف‌هاي ضدونقيض و تامل‌ها و ترديدهاي حرف‌هاي آسيابان، همسر و دخترش گم مي‌شود و در نهايت هم هيچ كس نمي‌فهمد كه يزدگرد به دست آسيابان كشته شده يا آسيابان به دست شاه فراري.
شايد تمام حرف بهرام بيضايي در مرگ يزدگرد در همان نماي ابتدايي فيلم خلاصه شود؛ در نوشته‌اي كه در ابتدا روي پرده مي‌آيد: «يزدگرد به آسيابي در مرو گريخت و در آنجا آسيابان او را به طمع زر و مال كشت.» اما اين تمام ماجرا نبود، بهرام بيضايي در انتهاي اين جمله با ذكر منابع اين نقل قول با كلمه تاريخ، همه چيز اين تكه از تاريخ اين سرزمين كهن را به متون گاه آشفته تاريخي حواله مي‌دهد. اما باز هم اين همه سخن نبود. بيضايي با گذاشتن علامت تعجب (!) در جلوي كلمه تاريخ در همان ابتدا تكليفش را با ماجراي كشته شدن يزدگرد سوم به دست آسيابان روشن مي‌كند و حيرتي مي‌آفريند كه نظيرش را كمتر در سينماي ايران سراغ داريم. بيضايي با اين علامت تعجب پوزخندي به تاريخ مي‌زند و بر اين جمله كلاسيك كه؛ تاريخ را فاتحان مي‌نويسند صحه مي‌گذارد و مي‌رود سراغ كشف راز اين علامت تعجب. فيلم سرشار از ميزانس‌هاي بكر است و فيلم‌نامه‌اي درخشان (اگر قائل باشيم كه مرگ يزدگرد يك تئاتر فيلم شده نيست) و ديالوگ‌هاي منحصر به فرد كه تنها از بهرام بيضايي بر مي‌آيد.تنها نمايش عمومي فيلم، در نخستين جشنواره فيلم فجر بود و پس از آن هيچ كوششي از سوي تهيه كننده آن (سازمان صداوسيما) براي نمايش عمومي آن نشد. گويا چون احتمال توقيف فيلم مي‌رفته، مرگ يزدگرد اصلا به اداره نمايش براي گرفتن پروانه نمايش ارائه نشده. دليلش هم ظاهرا مساله حجاب در فيلم بوده كه در سال‌هاي ابتدايي انقلاب در فيلم‌هاي سينمايي چندان جدي گرفته نمي‌شد. به هر حال مرگ يزدگرد را مي‌توان يكي از حسرت‌هاي تماشاگر ايراني دانست كه فرصت ديدن تكه‌اي ناب از تاريخ اين سرزمين را به روايت بهرام بيضايي از دست داد.
دلايل ديدن فيلم فراوان است، اما شايد مهم‌ترين دليل فيلم‌نامه منحصر به فرد و بازي‌هاي درخشان اثر باشد كه پس از 27سال از ساخت اثرش هنوز هم ديدني است. مهم‌تر از همه بازي بي‌عيب و نقص سوسن تسليمي است كه چند سال پس از مرگ يزدگرد از ايران رفت و نكته باقي مانده اين كه فرم بازي در بازي موجود در اثر مي‌تواند كلاس درسي باشد براي كساني كه هنوز دنبال يادگيري از يك استاد مسلم در عرصه سينما هستند، گيرم كه اين درس براي 27سال قبل باشد!
سه شنبه 1 بهمن 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 179]