عوارض ناشي از آلودگي هوا؛ هيچ كس جدي نمي گيرد

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: عوارض ناشي از آلودگي هوا؛ هيچ كس جدي نمي گيرد
منواكسيدكربن در هواي مشهد ۶ برابر حد مجاز است
هر روز در هواي آلوده اي تنفس مي كنيم كه كمتر از ميزان آلاينده ها و اثرات مخرب آن اطلاع داريم. امروز ۲۹ دي ماه روز هواي پاك نام گرفته است و به همين بهانه به بررسي موضوع آلودگي هوا پرداخته ايم.

هوا چيست و چگونه آلوده مي شود؟ پيامدهاي آلودگي هوا چيست و چه راه كاري بايد اتخاد كرد؟ براي يافتن پاسخ اين سوالات به سراغ كارشناسان، صاحب نظران و مسئولان رفته ايم و آن چه مي خوانيد حاصل اين گفت و گوها و پي گيري هاست.

هوا و اهميت آن
هوا گازي بي رنگ، بي بو و متشكل از عناصري مانند ازت، اكسيژن، نيتروژن، گاز كربنيك، آرگون، نئون و... است. قسمت اعظم هوا يعني ۷۸ درصد حجم آن را ازت و ۲۱ درصد اكسيژن تشكيل مي دهد و فقط يك درصد باقي مانده مخلوطي از ساير گازهاست.

هوا به صورت لايه اي به ضخامت ۶۰ تا ۱۰۰ كيلومتر دور تا دور كره زمين را فرا گرفته كه به آن جو مي گويند. چنان كه مي دانيم، اكسيژن موجود در هوا منبع حيات است و انسان بدون آب و غذا مي تواند چند روزي زندگي كند اما بدون هوا بيش از ۳ دقيقه زنده نمي ماند.

يك پزشك در تشريح اهميت هوا مي گويد: ساختار فيزيكي بدن انسان به شكلي ساخته شده كه هوا با تركيب ۸۸ درصد N2 و ۲۱ درصد O2 متناسب تنفس است و در طبيعت هم به شكل زنجير به هم پيوسته يا اكوسيستم اين وضع نمود دارد، اگر به هر يك از بخش هاي اين اكوسيستم لطمه اي وارد شود به ساير بخش ها نيز لطمه وارد خواهد شد. وي مي افزايد: ساختار وجودي انسان نيز متناسب با اين طبيعت ساخته شده و نياز انسان به اكسيژن بر هيچ كس پوشيده نيست. به گفته وي اكسيژن كه از هواي اطراف توسط دستگاه تنفسي انسان دريافت مي شود، وارد خون شده، از طريق آن به تك تك سلول هاي بدن مي رسد و تمام سلول هاي بدن انسان اعم از سطحي، مياني و حتي مغز استخوان وابسته به اكسيژن است و اگر به سلول ها اكسيژن نرسد، فرد از بين مي رود. وي با اشاره به اين كه نرسيدن اكسيژن به هر سلول يا بافت، مساوي با مرگ آن است، مي گويد: براي يك عضو مثل دست و پا ممكن است دير رسيدن اكسيژن در كوتاه مدت (۳ تا ۴ روز) مشكلي ايجاد نكند و در طول چند روز سبب سياه شدن تدريجي عضو و در نهايت منجر به قطع آن شود، ولي اگر مغز انسان براي چند دقيقه اكسيژن دريافت نكند، انسان مي ميرد.

وي با اشاره به اين كه وقتي از يك محيط آلوده وارد يك محيط پاك مي شويم، لذت مي بريم و استنشاق هوا و نفس كشيدن براي انسان نشاط آور مي شود، مي گويد: آلودگي هوا در دو حوزه شامل فضاي آزاد شهري و فضاي بسته سلامت انسان ها را تهديد مي كند.

آلودگي هوا چيست؟
هوا اقيانوسي است كه ما در آن تنفس مي كنيم و فعاليت هاي انساني مي تواند موادي را وارد هوا كند كه برخي از آن ها مشكلاتي را براي انسان ها، گياهان و حيوانات به وجود مي آورد. يك كارشناس محيط زيست به خراسان مي گويد: انواع متعددي از آلاينده ها در اثر فعاليت هاي طبيعي و مصنوعي ناشي از فعاليت هاي بشر كه در زمين انجام مي گيرد، وارد اتمسفر مي شوند بنابراين به طور كلي آلودگي هوا به معني حضور يك ماده خارجي در هواست.

هادي ناصري مي افزايد: آلودگي هوا عبارت است از وجود هر نوع آلاينده اعم از جامد، مايع، گاز و يا تشعشع پرتوزا و غير پرتوزا در هوا به تعداد و در مدت زماني كه كيفيت زندگي را براي انسان و ديگر جانداران به خطر مي اندازد و يا به آثار باستاني و اموال خسارت وارد مي كند. وي مي گويد: آلاينده ها ممكن است طبيعي و يا ساخته دست بشر باشند و ممكن است به اشكال مختلف ذرات جامد يا قطرات مايع يا گاز باشند كه بالغ بر ۱۸۰ آلاينده است.

وي با اشاره به اين كه هرگونه تغيير در ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي عناصر تشكيل دهنده هوا را آلودگي هوا مي گويند، مي افزايد: مواد آلوده كننده هوا به صورت ذرات معلق، ذرات رسوب كننده و انواع گازها از قبيل منواكسيدكربن، اكسيد ازت و... هستند كه از منابع مختلف طبيعي و مصنوعي ايجاد مي شود.

اين كارشناس محيط زيست با تقسيم بندي منابع آلوده كننده هوا به دو قسمت طبيعي و مصنوعي مي گويد: فعاليت هاي آتش فشان ها و آتش سوزي جنگل ها، گرد و غبار طبيعي، دود و منواكسيد كربن ناشي از آتش سوزي ها، گاز رادون ناشي از كاني هاي زمين و درختان كاج كه تركيبات آلي را از خود متصاعد مي كنند، در شمار آلاينده هاي طبيعي هستند وي با اشاره به اين كه برخي از اين آلاينده ها از كنترل انسان خارج است، مي افزايد: گازهاي گوگردي متصاعد از چشمه هاي آب معدني، برخورد امواج دريا به ساحل كه قطرات ريز آب حاوي نمك را به هوا وارد مي كند و تخمير مواد در طبيعت اگر بدون وجود هوا باشد، آلاينده هايي از اين دست هستند.

علل ايجاد آلودگي در هوا
مدير گروه بهداشت محيط و حرفه اي مركز بهداشت خراسان رضوي نيز در تشريح عوامل انساني آلودگي هوا به گزارشگر ما مي گويد: رشد بي رويه فناوري هاي ناسالم و آلاينده هاي خانگي، تجاري، صنعتي و به ويژه وسايل نقليه موتوري و عمومي، عوامل مصنوعي ايجاد آلودگي هواست كه به دليل مصرف سوخت فسيلي در كارخانه ها و صنايع شاهد توليد دي اكسيد كربن، دي اكسيد گوگرد، اكسيدهاي ازت و منواكسيدكربن هستيم و از طرف ديگر، مصرف سوخت هاي فسيلي در آشپزخانه ها و وسايل گرم كننده و واحدهاي تجاري مثل گرمابه، رستوران، هتل ها و رستوران ها نيز مقادير زيادي گازهاي دي اكسيد گوگرد، منواكسيد كربن و غبار را در هوا منتشر مي كند.

دكتر سيد مرتضي احتشام فر مصرف زياد بنزين توسط خودروهاي فرسوده و خراب را يكي از فاكتورهاي مهم آلاينده هوا مي داند و مي گويد: ۷۵ درصد آلودگي هوا در شهرهايي نظير مشهد وسايل نقليه موتوري هستند.

وي با اشاره به اهميت آلودگي هواي ناشي از حمل و نقل مي گويد: منابع اصلي انتشار آلودگي در هواي شهرهاي بزرگ از جمله مشهد، احتراق ناقص سوخت، احتراق سوخت، آلاينده ثانويه ناشي از احتراق، خودروهاي ديزلي، نيروگاه ها و صنايع و وقايع جوي و خودروهاي گازوئيلي و منابع حرارتي در منازل و نيروگاه ها هستند.

وي برگ سوزي درختان در فصل زمستان، زباله سوزي در گوشه و كنار شهر و وارونگي هوا در روزهاي سرد را عامل تشديد آلودگي هوا در شهر مشهد بيان مي كند و مي گويد: در حالي كه حد مجاز منواكسيد كربن در هوا ۳ پي.پي.ام است ولي در هواي شهر اين رقم به ۱۷ تا ۲۰ پي.پي.ام مي رسد كه ۶ برابر حد مجاز است و در كارگاه ها و منازل نيز گاهي اين رقم به ۱۰۰ مي رسد كه بيش از ۳۰ برابر حد مجاز و خطرآفرين است.

بيماري ها و عوارض ناشي از آلودگي هوا
اين پزشك بيماري هاي عمده و عوارض ناشي از آلودگي هوا در شهرها كه سلامت مردم را به خطر مي اندازد، شامل عفونت هاي حاد دستگاه تنفسي، آسم، عفونت هاي دستگاه تنفسي فوقاني، بيماري هاي انسدادي دستگاه تنفسي، سرطان ريه و مجاري تنفسي و بيماري هاي قلبي-عروقي و حملات قلبي اعلام مي كند و مي گويد: واكنش سريع و عمده بدن در مقابل آلودگي هوا شامل حملات قلبي، حملات تنفسي (واكنش هاي آسميك، نفس تنگي و سوزش مجاري تنفسي)، سوزش و التهاب مخاط چشم و آبريزش از چشم، سر درد، سرگيجه، بي حوصلگي، خواب آلودگي و ضعف عمومي بدن است.

دكتر احتشام فر مي گويد: آلاينده ها به لحاظ فيزيولوژيك اثرات مخربي دارند و يك نوع آن خفه كننده است كه به دو صورت تركيب شدن با المان هاي بدن مثل هموگلوبين، نظم و سازمان بدن را به هم مي زند و برخي در رقابت با اكسيژن (O2)، هليم، گاز متان و... تركيب مي شوند و منواكسيد كربن CO توليد مي كنند. وي تاثير اين آلاينده ها را تحريك مجاري تنفسي مي داند و مي افزايد: در كنار آن سمومي نيز در هوا وجود دارد نظير جيوه و سرب كه در كنار بنزن مي تواند سرطان زا باشد.

وي با اعلام اين كه از سوختن يك سيگار و دود آن ۲ هزار ماده بيرون مي آيد كه صدها آلودگي دارد، مي افزايد: بيماري هايي چون برونشيت، آسم، سرطان، بيماري هاي قلبي -عروقي و حتي سكته مغزي مي تواند ناشي از آلودگي هوا باشد و در فصل زمستان بايد بيش از گذشته مراقب آلاينده ها و گازهاي منتشره در هوا باشيم. وي وفور منواكسيد كربن به عنوان بيشترين آلاينده در هوا و محيط هاي باز و مهم تر از آن آلودگي هوا در محيط هاي بسته شامل اتاق منازل، كارگاه ها و ادارات به دليل روشن بودن بخاري هاي گازي را يادآور مي شود و مي گويد: در صورت افزايش آلودگي هوا در محيط هاي شهري از افراد مي خواهيم كه از خانه بيرون نيايند يا رعايت موارد ايمني را بكنند ولي براي آلودگي محيط خانه و محل كار كه به خاطر جلوگيري از پرت گرما درها و پنجره ها را مي بندند و سيستم تهويه اي نيز وجود ندارد، حالت اين ورژن دائمي ايجاد مي شود كه خيلي خطرناك تر است.

وي با اعلام اين كه هواي محيط هاي سربسته بايد حداقل ۱۲ تا ۱۷ مرتبه در روز عوض شود، مي گويد: وقتي در و پنجره ها بسته است، در اين اماكن غلظت آلاينده ها بالا مي رود و اثرات آن در درازمدت پديدار مي شود. مدير گروه بهداشت محيط و حرفه اي مركز بهداشت استان مي گويد: در خانه اي كه آلودگي هوا كم و مزمن است، به مرور زمان منواكسيد كربن روي اعصاب افراد اثر گذاشته، واكنش ها به آلاينده ها كم مي شود، لذا فرد نمي تواند خوب فكر كند و فعال باشد، توانايي هاي او كاهش مي يابد، رنگ و روي او تغيير مي كند و زود خسته مي شود. حالت گيجي، خستگي، سر درد و كم كم بي هوشي و قطع تنفسي و در نهايت مرگ مي تواند پيامد كار كردن در محيط هاي سر بسته و كارگاه هاي غير مجاز و زيرزميني باشد.

وي بخاري هاي روشن در اتاق ها را يك ظرفيت خطرناك و آلوده كننده معرفي مي كند و مي گويد: نصب بخاري بايد توسط افراد فني انجام شود چرا كه دودكش، نحوه سوخت، شعله آبي و تهويه و گردش هوا در آن از نكات مهم است و تخليه هواي سنگين يا آلوده بايد به راحتي انجام شود. وي با اشاره به كمبود نيروهاي فني و تخصصي و تجربي بودن كارگران مي افزايد: كارگران و شاغلان در بخش نصب بخاري ها، استانداردهاي لازم براي نصب بخاري و دودكش و تنظيم كردن آن و به عبارتي الفباي تعميرات و نصب را نمي دانند.

وضع آلودگي هوا در مشهد
اما روند آلودگي هوا در مشهد چگونه است؟ معاون محيط انساني اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان رضوي در پاسخ به اين سوال مي گويد: از ابتداي سال جاري در شهر مشهد ۲۱۵ روز هواي مجاز و سالم داشته ايم و ۴۹ روز هم آلاينده ها در مرحله هشدار بوده است و ۵ روز هم به حالت اضطرار رسيديم كه خوشبختانه اين وضعيت منجر به شرايط خاص نشد. مهندس محمدحسين قادري مي افزايد: با شروع فصل زمستان شهر مشهد به دليل قرار گرفتن بين ۲ ارتفاع بينالود و هزارمسجد شرايط خاصي پيدا مي كند. در اين دالان بيش از نيمي از سال را وارونگي هوا داريم كه اين شرايط هواي سرد را به سطح زمين مي رساند و اجازه تخليه بارها و آلاينده ها را به سطح جو نمي دهد. وي با اشاره به اين كه ۶۵ تا ۷۰ درصد آلاينده ها ناشي از خودروها و وسايل نقليه موتوري است، مي گويد: كارگاه هاي مصرف كننده سوخت هاي فسيلي و روغن سياه، گرمايش خانگي و آلاينده هاي متفرقه شامل برگ سوزي در فصل پاييز و زمستان و زباله سوزي ديگر عوامل اصلي آلودگي هوا هستند.

وي حجم ذرات معلق و ميزان آلودگي هواي شهر مشهد را در روزهاي اخير به دليل شرايط پايدار جوي در شرايط مجاز اعلام مي كند و مي گويد: آلودگي هوا معضلي نيست كه بشر در كنترل و كاهش آن ناتوان باشد.
يکشنبه 29 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]