اعتياد شاخ و دم ندارد!

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: اعتياد شاخ و دم ندارد!

شايد برايتان جالب باشد بدانيد كه من هر وقت دچار استرس مي‌شوم، به طرز باور نكردني تنقلات مي‌خورم. چند تا چيپس و يك پاكت تخمه مي‌خرم و ساعت‌ها پاي تلويزيون مي‌نشينم تا قدري آرام شوم. همسرم نيز رفتار ديگري دارد و وقتي حرص مي‌خورد، تمام خانه را به هم مي‌ريزد و شروع مي‌‌كند به تميز كردن و گردگيري خانه. تازه اگر روز تعطيل باشد و من بخواهم قدري استراحت كنم، كفرم را بالا مي‌آورد و مي‌گويد بايد براي خريد به بيرون از خانه برويم...

همه اين مشكلات روزانه مرا به ياد يك دوست قديمي‌انداخت. او كسي نبود جز دكتر آذرخش مكري، كه اكنون روانپزشك است و در دانشگاه علوم‌پزشكي تهران تدريس مي‌كند. او وقتي حرف‌هايم را مي‌شنود، مي‌گويد:

مثال خوبي زديد. خريد كردن، غذا خوردن يا تميزكردن افراطي خانه براي برخي افراد نوعي رفتار اعتياد گونه به شمار مي‌رود.

ولي من اصلاً تمايلي به پرخوري ندارم؛ منتها وقتي تنقلات كنارم باشد ديگر نمي‌توانم جلو خودم را بگيرم. تازه وقتي كه تنقلات مي‌خورم، احساس بدي به من دست مي‌دهد اما باز هم نمي‌توانم از خوردن خودداري كنم و بعد هم دوباره دچار استرس و اضطراب مي‌شوم!

ما امروزه اين مشكل را در خصوص استفاده از كامپيوتر و اينترنت هم داريم. به طور مثال فردي را در نظر بگيريد كه كار روزانه‌اش را انجام نداده و پاي كامپيوتر نشسته است و بازي مي‌كند. وقتي از او مي‌پرسيد: چرا اين‌قدر پاي اينترنت نشسته‌اي؟ به شما جواب مي‌دهد كه داشتم‌ايميل خودم را مي‌خواندم اما اين فرد بدون آنكه بداند هفت تا هشت ساعت از اين سايت به آن سايت مي‌رود و هيچ هدف خاصي را نيز دنبال نمي‌كند. اين فرد نيز مانند شما دچار احساس اضطراب و استرس مي‌شود و به خوبي مي‌داند كه كار و زندگي‌اش مانده و فردا صبح زود بايد سر كار برود يا اين روزها شما با بچه‌هايي سر و كار داريد كه به بازي‌هاي كامپيوتري معتاد شده‌اند و از پاي كامپيوتر تكان نمي‌خورند. همه اين افراد رفتارهاي اعتيادي دارند. در واقع اين مثال‌ها نشان مي‌دهد كه در اعتياد نياز به ماده شيميايي نداريم و هر رفتاري نيز مي‌تواند اين كار را بكند.

چرا اين رفتارها از ما سر مي‌زند؟

در نگاه اول مي‌توانيم بگوييم انسان‌ها رفتارهايي را انجام مي‌دهند كه لذت‌بخش است. شما اگر از تمامي افراد مبتلا به چنين رفتارهايي بپرسيد كه چه اتفاقي برايتان افتاد ؟مي‌گويند اول كه اين كارها را انجام مي‌داديم به ما مزه مي‌داد. به طور مثال شما ابتدا از مصرف تنقلات و چيپس و پفك لذت برده‌ايد و همسرتان نيز از خريد كردن لذت برده است اما تا اينجاي كار صحبتي از اعتياد در ميان نبوده و صرفا موضوع تفنن و تفريح بوده است.

اين رفتار با ژن‌ها نيز مرتبط است؟

بعضي اوقات ژنتيك هم مؤثر است يعني اينكه برخي افراد به استرس‌ها حساس‌ترند يا برخي ديگر از استرس‌ سريع‌تر فرار مي‌كنند اما اين فقط ژنتيك نيست و يادگيري نيز در آن مؤثر است بنابراين درسي كه از تحليل رفتار انسان‌ها مي‌گيريم اين است كه براي حل مشكلات‌شان نبايد به صورت افراطي به رفتارهايي كه سابقا نشاط‌آور و لذت بخش‌ بوده روي بياورند.

برخي اوقات با افرادي نيز مواجه مي‌شويم كه موقع استرس موي خود را مي‌كنند يا لب خود را مي‌جوند.

اينها نيز به جاي حل مسأله از سازو كار ديگري استفاده مي‌كنند. برخي از اين افراد اين‌قدر موي خود را كنده‌اند كه يك طرف صورت‌شان بدون مو شده است.

آيا مصداق‌هايي ديگر از اين رفتارهاي اعتيادگونه در جامعه هست؟

بله، بسياري از مردم اين رفتارهاي اعتيادگونه را در روابط بين فردي خودشان دارند. اين افراد به ظاهر اهل معاشرت‌اند و رفيق‌بازند يا رفتار عاشقانه‌اي دارند. در حالي كه چنين افرادي فقط براي فراموش‌كردن مشكلات خودشان تعدادي دوست را دور خود جمع مي‌كنند و خرج‌شان را مي‌دهند و مرتب با آنها معاشرت مي‌كنند. ديگران نيز فكر مي‌كنند اين افراد انسان‌هاي خون‌گرم و اجتماعي هستند اما وقتي پاي صحبت اين افراد مي‌نشينيد، مشاهده مي‌كنيد كه آنان براي كاهش استرس دست به اين كارها مي‌زنند. آنها مي‌گويند عمداً سرشان را شلوغ كرده‌اند تا به مشكلات فكر نكنند. در واقع اينها معتاد به روابط بين فردي هستند.

چه كنيم كه گرفتار رفتار اعتيادگونه نشويم و از بين نرويم؟

شما بايد ياد بگيريد براي فراموش كردن نگراني‌ها و اضطراب‌ها به رفتار واحد روي نياوريد. اين رفتار مي‌تواند شامل شكستن تخمه، خوردن چيپس و تنقلات يا حتي خريد از فروشگاه‌ها باشد. تحقيقات روي مغز انسان نشان داده است كه وقتي شما براي كاهش استرس‌تان اين كارها را به طور مرتب و مكرر تكرار مي‌كنيد، قسمتي از مغزتان آسيب جدي مي‌بيندو آسيب ديدگي اين سلول‌ها باعث برداشته شدن مهارها مي‌شود. در نتيجه با برداشته‌ شدن اين مهارها شما هنگام غذا خوردن همان احساسي را داريد كه وسط غذا خوردن داريد. بنابراين پيش خودتان مي‌گوييد يك ريزه غذا مي‌خورم و آرام مي‌شوم اما يك باره در مي‌يابيد عين جاروبرقي داريد غذا مي‌خوريد و كاري از دست‌تان برنمي‌آيد، در حالي كه بعد نيز دچار استرس و اضطراب مي‌شويد يعني در واقع اگر اين چرخه روشن شد، ديگر خاموش كردنش راحت نيست.بايد موقع استرس به يك رفتار واحد روي نياوريد. مثلاً اگر اعصاب‌تان خرد شده است فقط به تماشاي فيلم نپردازيد يا فقط سراغ اينترنت نرويد و يا شروع به خوردن نكنيد و مرتب رفتار خود را عوض كنيد. يك‌بار با موي خود بازي كنيد و يك بار ديگر تنقلات بخوريد. در واقع به رفتار ضداسترس‌تان تنوع ببخشيد زيرا اگر يك رفتار بيشتر از ديگري شود، به اعتياد تبديل خواهد شد.

گردآوري: گروه سلامت سيمرغ

شنبه 28 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 181]