رد پاي سرو در فرهنگ ايران

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: رد پاي سرو در فرهنگ ايران
تهيه و تدوين : حنانه ناصري
سرو نام درختي است هميشه سبز كه 3 قسم دارد:1-سروناز:كه شاخه هايش متما يل است.2-سرو آزاد كه شاخه هايش راست رسته است.-3 سرو سهي:كه دو شاخش راست رسته باشد.
عقايد گوناگوني در مورد سرو وجود دارد،در اساطير يونان سرو را نشان سوگواري و از دست دادن يار مي دانستند.چوب اين درخت را فنا ناپذير تصور مي كردند و در ساختن مجسمه ها،معابد و كشتي ها از آن بهره مي بردند. مثلا" مطابق تورات از چوب سدر يا سرو براي ساخت كشتي نوح استفاده شده است.
درخت سرو باآئين زرتشتي و ايراني همبستگي خاصي دارد.درخت سرو سمبل اهورا مزداست و به علت هميشه سبز بودنش نشان جاودانگي تلقي مي شود.طبق روايات گذشته روزي زرتشت سروي در ناحيه ربونه سبزوار كاشت.اين درخت بهشتي و فنا نا پذير شد و به عنوان سرو كاشمر شهرت يافت.زرتشت اين درخت را بهشتي مي داند كه برگش دانش و خرد است و هر كس ميوه آن را بچيند جاودانه خواهد ماند.آن سرو بعد ها به دست خليفه عباسي قرس شد و به بغداد برده شد . زرتشتيان امروزه آن محل را قهستان مي نامند.
اين درخت در زمان هخامنشيان نيز مقدس و محترم بود تا جايي كه در حجاري هاي پلكان شرقي كاخ آپادانا تصوير اين درخت را در كنار سربازان مي بينيم.
در بسياري از سنگ قبر هاي اطراف كاشان ،مزار هايي هست كه تصوير سرو بر روي آنها كنده شده كه نشانه اعتقاد به جاودانگي وزندگي پس از مرگ در نزد ايرانيان حكايت دارد.
در دوره آل بويه و سلجوقيان در نقش هاي پارچه،فرشتگان هورتات و امرتات(خرداد و مر داد)هستند كه وظيفه آسماني خوددر نگهباني سرو كه نشانه روح مقدس يا يزدان ،انجام مي دهند.
در اكثر صنايع دستي ايران شاهد طرحي به اسم بته جقه هستيم.از اواخر قرن يازدهم اين شكل در آثار گوناگوني مانند:فرش،پارچه و ديگر صنايع دستي رايج شد.در واقع بته جقه كوچك شده سرو است و از آنجايي كه پس از اسلام ظهور كرده ،مطمئنا"عقايد و انديشه اسلامي در به وجود آمدن آن نقش داشته.البته بعضي ها هم بته جقه را از گياهي هندي دانسته كه از قرن دوازدهم به شكل بته جقه طراحي شده است كه با توجه به سوابق آن تصور غلطي است.بر بالاي كلاه پادشاهان ايران پرك بوته اي كوچكي از پر پرندگان بود كه نقشي شبيهه به بته جقه دارد كه در واقع همان كوچك شده سرو است.
در جاي ديگري كه شاهد اين شكل هستيم بر روي لباس ورزشكاران پهلوي يا زور خانه اي است كه نشاني از مردانگي و آزادگي اين مردان است . حتي بازو بند پهلواني كه هر سال به يكي از آنها تعلق مي گيرد ، در بر دارنده يك نقش بته جقه است .
نقش بته ميري يكي از نقشهاي متداول در هنر قالي بافي است . در قالي هاي سرآبند ايران و در بعضي از قالي هاي صحنه ، اين نقش تنها نقش تزئيني را تشكيل مي دهد كه به تعداد خيلي زياد تكرار مي شود . در قالي هاي خراسان ،كرما ن، شيراز ، افشار ايران و در تعدادي از قالي هاي قفقاز نقش بته را به همراه ساير نقشها مي بينيم .
امروز اين نقش در صنعت پارچه بافي ،بر روي ظروف غذا خوري و تزئيني ،صنايع منبت كاري شده و قلمكاري ها و....به وفور ديده مي شود . بعضي ها معتقدند اين طرح هيچگاه قديمي نمي شود.
چهارشنبه 25 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 184]