حميد هنرجو:جاي حرفي از جنس حماسه در نوحه‌ها و مراثي خالي است

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: حميد هنرجو:جاي حرفي از جنس حماسه در نوحه‌ها و مراثي خالي است
خبرگزاري فارس: پس از اظهار نظر عليرضا قزوه درباره آسيب‌شناسي مرثيه‌سرايي و شعر عاشورا، حميد هنرجو، شاعر، نيز يادداشتي در اين باره با عنوان «حرفي از جنس حماسه» به خبرگزاري فارس ارسال كرد.

به گزارش خبرنگار فارس، متن اين يادداشت به اين شرح است:
انتقاد صريح از فضاي فعلي مداحلي و نغمه‌سرايي عاشورايي در كشورمان، در نوشتار دردمندانه شاعري كه حيات ادبي خود را با انقلاب اسلامي و دفاع مقدس آغاز كرده و با شعر آئيني و معرفتي زيسته و باليده است، از جهاتي واجد توجه و تأمل است.
سراينده دفتر عاشورايي «با كاروان نيزه»[عليرضا قزوه] در ابتدا از توسعه كيفي و كمي «شعر عاشورايي» به عنوان عرصه‌اي ويژه در ادبيات پس از انقلاب، سخن به ميان آورده و با نام بردن از دست‌كم ده شاعر جوان معاصر، فقدان حلقه ارتباط دو حوزه «شعر آئيني» و «مداحي» را ناروا و زيان‌بخش خوانده كه حقيقتاً همين‌گونه است، سالهاي پس از انقلاب، به يمن وقوع نهضتي فرهنگي كه ريشه‌مند از حقيقت عاشورا بود، اشعار و نغمات آئيني اوج گرفته و دو عنصر جوشش و كوشش، چنان در يكديگر تنيده شدند كه منشأ تحولي جدي و ثمربخش گرديدند.
صرف كسب آگاهي از تحولي با اين اندازه و گستره، كافي است تا حتي عادي‌ترين و معمولي‌ترين مخاطب و مستمع ادب آئيني (كه مي‌تواند از مردم كوچه و بازار نيز باشد)، بر وضعيت فعلي مداحي كه از اشعار و نغمات اهل‌بيتي ارتزاق محتوا مي‌كند، نقدهايي صريح و مصداقي داشته باشد و گله‌مند از اينكه چرا آثار فاخر و ارجمند ادبي كه از جهات مختلف، مورد ارزيابي قرار گرفته و صيقل خورده‌اند، در كانون توجه جامعه مداحان نيست!
به تعبيري ديگر، جذابيت و ارزش آوا و نواي مداح و ذاكر عاشورايي، با شعر و مرثيه سخته و پخته و اصيل، دوچندان مي‌شود و ضمن تأثيرگذاري بيشتر بر مخاطب، احتمال بروز تحريف و انحراف در محتوا نيز در حد قابل ملاحظه‌اي پايين مي‌آيد و....، اما دريغ و صد دريغ كه امروز چنين نيست.
از ديگر سو، تعميم يافتن آشفتگي‌هاي حوزه موسيقي به بخش موسيقي آئيني در سال‌هاي اخير، انگشت‌ اشاره بسياري از صاحبنظران و كارشناسان مربوطه را به خود معطوف داشته است، كم نديده‌ايم امواج كم عمق شتابنده‌اي را با شناسنامه‌‌هايي مخدوش، كه هرازگاه پديد آمده و دنباله‌روهايي موسمي را براي خود دست و پا كرده‌‌اند، شبه جريان‌هايي كه افكار عمومي اصولاً انتظار تاخت و تازشان را در اين وادي اصيل ندارد و هرچقدر سايه آنها در اين بخش پررنگ شود ظلم مضاعفي متوجه سنت مقدس و پرقدمت عزاداري حضرت سيدالشهدا (ع) خواهد بود.
مداحان و ذاكران حضرت اباعبدالله (ع) به سبب حضور در ميان مردم و ارتباط مستقيم با اقشار مختلف جامعه در مساجد، تكايا و دسته‌هاي سينه‌زني و زنجيرزني، تأثير قابل توجهي بر افكار عمومي دارند. چنان‌كه در دهه آغازين محرم، اين ارتباط و تأثيرگذاري خود را به نقطه اوج مي‌رساند. زيرا عشق‌ورزي به نهضت و مكتب امام حسين (ع) و حقيقت پرفيض عاشورا، دلباختگان بي‌شماري را به محافل و معابر مي‌كشاند تا بار ديگر، حماسه‌اي خدايي و سترگ، مرور شود. به راستي براي ترويج فرهنگ ناب عاشورا كه همانا دينداري، آزادگي و عزت است، نيكوتر از اين، چه فرصتي را مي‌توانيم پيدا كنيم؟
به راستي تأكيد افراطي بر مظلوميت ياران عاشورا كه در پاره‌اي از مقاطع، درشت‌نمايي «عجز» آن بزرگواران در مقابل مرگ است و هرگز هم شأن با شهيدان سرافراز كربلا نيست، جاي خالي حرفي از جنس حماسه در نوحه‌ها و مراثي مورد استفاده در ايام سوگواري و بيان غير مستند مطالبي كه صحت تاريخي آنها مورد ترديد است، در قالب شعرواره‌هايي كه ايضاً از ضعف تكنيكي و صرفي و نحوي نيز به شدت رنج مي‌برند، تا چه زماني قرار است در سرزميني كه از پيشينه روشن ادبيات آئيني برخودار است، تكرار شود؟

آيا رسانه مقصر است؟

نقش رسانه در فرهنگسازي در جامعه، در عصري كه مدرنيته با تمام وجود بر آن سايه انداخته است، بر هيچ داننده خردورزي پوشيده نيست. خاصه صدا و سيما كه جوامع مختلف در اندازه ملي ظاهر شده و از جامعيت رسانه‌اي و اطلاعاتي برخوردار است، صدا و سيما در كشور ما بنا به اشارت امام خميني (ره) بنيانگذار انقلاب اسلامي، به مثابه يك دانشگاه عمل مي‌كند و بر همين اساس، قدرت نفوذ بالايي در افكار و اذهان عمومي دارد.
مناسبت‌هاي ديني، ملي و مذهبي از جمله فرصت‌هايي هستند كه صداوسيما با تكاه به آنها، خود را به حلقه مخاطبان بيشمار (شنوندگان و بينندگان) رسانه ملي پيوند داده و با آنها همصدا مي‌شودف از جمله مصاديق آن، دهه آغازين محرم و نهايتاً تاسوعا و عاشوراي حسيني است، طبيعي است كه در چنين مقاطعي، غفلت از يك ثانيه نيز مي‌تواند ضرري جبران‌ناپذير را متوجه آنتن‌ سازد،‌رسانه بايد در بين مردم حاضر باشد و مشاهدات بي‌واسطه خود را از آنچه در مساجد و تكايا و كوچه و خيابان مي‌گذرد، روايت مي‌كند.
ظهور حلقه‌هاي خودجوش عزادار و مردم محور در سراسر كشور، در سايه بيرقي كه همواره عظمت بخش اسلام و انسان بوده و خواهد بود، خود اتفاقي بزرگ و كم‌نظير است. طبيعتاًَ ذاكر و نوحه‌‌خوان نيز با هر اندازه معلومات ديني و بضاعت معنوي، از همين جمع برخاسته و بانك عزا سر مي‌دهد، بديهي است كه خوش‌نوايي او، ممكن است در ذهن شنونده به كم‌رنگ شدن كاستي‌ها و نقايص موجود در نوحه و مرثيه‌اي كه مي‌خواند، منجر شود، القضا رسانه نيز براساس يكي از اساسي‌ترين تكاليف خود كه همانا اطلاع‌رساني است در صحنه حاضر شده و به انعكاس مراسم مي‌پردازد، حال مي‌توان گفت كه رسانه مقصر است؟ و آيا چنانچه در روزهايي كه شور حسيني در جامعه به اوج رسيده، مي‌توان خطيب يا كارشناسي را به استوديو دعوت كرده و به تبيين جايگاه و اهميت مناقب و مراثي عاشورايي پرداخت؟ در زماني كه هر كوي و برزن، مملو از جمعيت عزادار شده، چگونه مي‌توان ظرفيت رسانه را به بخش برنامه‌اي پژوهشي و ديالوگ محور با حضور يك يا چند فرد با مخاطب خاص اختصاص دارد؟!
البته در اينكه رسانه (با در نظر گرفتن اينكه يك دانشگاه است) مي‌تواند و بايد در اين زمينه سخت‌گيري بيشتري كرده و وسواس جدي‌تري از خود نشان دهد، بحثي نيست، زيرا گزينش و پخش مراسمي كه از وجود مداح مسلط و مستعد برخوردار بوده و اشعار و مراثي ارزشمند و هم شأن با حماسه عاشورا خوانده مي‌شود، مي‌تواند به مفهوم تأييد تلويحي رسانه ملي تلقي گردد، اما اينكه رسانه بخواهد در جايگاه حذف افراد ظاهر شود، پسنديده نيست.
بي‌ترديد نگراني از حضور مداحان و مرثيه خواناني كه عموماً عظمت حماسه عاشورا را در مناسب‌هاي مرتبط، در آثاري نازل، سطحي و بعضاً مغاير با حقيقت و هويت عاشورائيان تلخيص و تحريف مي‌كنند در رسانه‌اي چون صداوسيما، از آن جهت است كه مبادا اين شيوه‌ ناروا به صورت يك فرهنگ در‌آمده و ترويج دهندگان اين گونه‌ آثار، از سوي رسانه فربه و در نهايت تأييد شوند كه بايست بر اين نگراني و دغدغه ارج نهاد و راه ورود ذاكران و مداحان ارجمندي كه اشعار، مراثي و نوحه‌هاي فاخر يا حداقل متناسب با شأن اهلبيت (ع) را زمزمه مي‌كنند، را به رسانه ملي هموار ساخت، اما در كنار رسانه، به نظر مي‌آيد كه دستگاه‌ها و نهادهاي فرهنگي ديگري هم كه به عنوان متولي معارف ديني و اسلامي فعاليت مي‌كنند، بايد در جهت اصلاح‌ وضع موجود اقدامي شايسته از خود نشان بدهند و به ميدان عمل بيايند.
انتهاي پيام/
يکشنبه 22 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 257]