واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: ماهواره و بينندگان سرگردان جام جم آنلاين: ميگويد شرم دارم از اين كه بگويم ماهواره نداريم. ميگويد وقتي بچهها از برنامه شب قبل با هم حرف ميزنند من سكوت ميكنم تا كسي نداند پاي ماهواره به خانهمان باز نشده است. ميترسد به او امل بگويند و مسخرهاش كنند اما وقتي يادش ميآيد كه نيروي انتظامي وارد پشتبام بيشتر همسايهها شده و ماهوارههايشان را جمع كرده، ولي با خانه آنها كاري نداشته است كمي دلگرم ميشود. آخر پدر و مادر او ميانهشان با ماهواره خوب نيست و آن را گمراهكننده ميدانند، اما او جوان است و مطمئن از اين كه آنقدر بزرگ شده تا تحت تاثير برنامههاي ماهواره قرار نگيرد. مادر اينها را قبول ندارد و ميگويد: «دختر! انسان جايزالخطاست.» نميدانم چه تعداد از خوانندگان هستند كه اين جملات وصف حال آنان است، ولي آنقدر كه از ظاهر ماجرا پيداست نبايد جمعيت زيادي باشند. فقط كافي است از بلنداي آسمان به خانههاي لانهزنبوري شهر نگاه كنيد تا دريابيد ماهواره چقدر در ايران نفوذ كرده است. شايد ديدن بشقاب ماهواره بر پشتبام حلبيآبادها و تلاش كوچنشينان براي تنظيم كانالهاي ماهواره آن هم درون سياهچادر علمشده بر دشت خندهدار باشد، اما اينها واقعيتهايي است كه داشتن تفكري ژرفتر در اين باره را ميطلبد. سال 1373 بود كه مجلس قانوني را تصويب كرد كه بيان ميداشت استفاده و نگهداري از تجهيزات ماهوارهاي جرم است و تمام بشقابها بايد جمع شود. اين كه در روزهاي جمعآوري ماهوارهها چه اتفاقاتي رخ داد را بيشتر مردم به خاطر دارند، اما پرسشي مهم وجود دارد كه هنوز كسي بدرستي پاسخ آن را نداده است؛ اين كه ماهواره يك فناوري مدرن است كسي شك ندارد. اين نيز كه امروز عصر ارتباطات است، هرگز مورد ترديد نيست، ولي با وجود اين هستند كساني كه ورود فناوري به حريم خانواده را برنميتابند؛ البته بيشتر كساني كه اين گونه ميانديشند زياد هم بيراه نميگويند، چون شبكههاي ماهوارهاي شبانهروز دست به بمباران اطلاعاتي ميزنند تا افراد بيشتري را در زمره مخاطبانشان قرار دهند. اين در حالي است كه ماهوارهها غير از برنامههايي كه با اهداف از پيش تعيين شده پخش ميكنند، بيشتر مملو از اطلاعاتي هستند كه تنها براي وقتگذراني مناسبند. سختگيري يا آسانگيري اما سرانجام چه مخالف و چه موافق ماهوارهها باشيم آنها كار خودشان را ميكنند. چند سالي ميشود رسانههاي غربي وعده دادهاند كه بزودي كشورهاي خاورميانه بدون استفاده از گيرندهاي ويژه، برنامههاي ماهواره را از تلويزيون دريافت خواهند كرد. در صورت تحقق اين مساله، برنامههاي ماهواره راحتتر از هميشه به دست افراد ميرسد؛ اما اين هرگز توجيه خوبي براي بيقيد زندگي كردن نيست، چون استفاده بدون خرد از برنامههاي ماهوارهها باعث از هم گسيختگي اجتماع ميشود. شهروز پرورش روانشناس باليني نيز با ما در اين مورد همعقيده است و باور دارد حتي يك كانال آموزشي كه به درد زندگي و ارتقاي كيفيت معيشت افراد بخورد، وجود ندارد. او ميگويد: بمباران اطلاعاتي كه از جمله پيامدهاي منفي ماهوارههاست، جهان سوميها را با مشكل مواجه ميكند، چون كشورهاي جهان اول آنقدر توانايي دارند كه اطلاعات طبقهبندي شده را به مردم برسانند. به همين دليل است كه صاحبنظران باور دارند بايد به جاي سختگيريهاي بيمورد چارهاي مناسب در برخورد با برنامههاي ماهواره انديشيد؛ البته اين هرگز بدان معني نيست كه جهان سوميها بايد منفعل باشند و پذيراي هر بمباران اطلاعاتي قرار بگيرند، چون خانواده به عنوان نخستين نهاد اجتماعي موظف است فرهنگسازي كند و مسير درست را به فرزندان نشان دهد. گفته ميشود در كشورهاي پيشرفته جهان، فيلمهايي با محتواي خاص و با زمانبندي كارشناسيشده روي آنتن قرار ميگيرند، به طوري كه فيلمهاي خشن يا مانند آن با يك علامت مشخص ميشوند تا خانوادهها بدانند در اين ساعتها كودكان نبايد بيدار باشند و اين فيلمها را تماشا كنند؛ اما اوضاع در كشور ما اين گونه نيست. در بيشتر خانوادههايي كه از ماهواره استفاده ميكنند بچهها آزادند تا هرآنچه را بزرگترها ميبينند بدون هيچ محدوديتي مشاهده كنند. اين سبب ميشود تا حريمهاي خانوادگي بشكند و بچهها با ديدن تصاويري كه مناسب سن و سالشان نيست بدون آن كه مراحل تكامل فكري را كمكم طي كنند، به كودكاني بزرگسال تبديل شوند. نقش خانواده پرورش، روانشناس معتقد است بهداشت رواني تنها در شرايطي رخ ميدهد كه افراد زندگيشان را به 3 قسمت تقسيم كنند؛ كار، خواب و تفريح. او ميگويد بيشتر آدمهاي پيرامون ما به اين سبب دچار فرسودگي عصبي شدهاند كه توان طبقهبندي و برنامهريزي براي زندگيشان را ندارند. به باور اين روانشناس، مردم ما بلد نيستند تفريح و شيوههاي درست زندگي كردن را امتحان كنند، از اين رو به سوي ماهوارهها كشيده ميشوند. پرورش البته ميگويد اگر تلويزيون برنامههاي متنوعي تدارك ببيند و امكان انتخاب را براي مخاطبان فراهم كند، بيترديد شمار بينندگان تلويزيون بيشتر ميشود، در حالي كه هماكنون در بيشتر خانههاي ما تلويزيون بدون علت روشن است و بعضيها نيز عادت كردهاند جلوي تلويزيون روشن بخوابند. اين روانشناس در عين حال به پيامدهاي نبود تفريح در جامعه و كاستي رسانهها اشاره ميكند و ميگويد: اكنون ما در جامعه با بحران هويت روبهرو هستيم؛ در حالي كه كودكانمان براي شكلگيري شخصيتشان به الگوسازي نياز دارند. بيشتر وقتها پدر در خانه نيست و مادر هم به كارهاي خودش مشغول است. به همين سبب كودك چارهاي جز همانندسازي با گروه دوستان، همسالان و شخصيتهاي سينمايي و تلويزيوني ندارد. در چنين شرايطي است كه تلويزيون ما به جاي پخش برنامههاي سرگرمكننده و آموزنده، فيلمهايي مملو از خشونت پخش ميكند. كودكان در 4 سالگي افكار انتزاعي پيدا ميكنند و به دروغ و خيالپردازي روي ميآورند. اگر در اين دوره بچهها از برنامههاي مخرب استفاده كنند، سيستم شناختي و ناخودآگاه آنان پر از نفرت، جنگ و خونريزي ميشود. كشورهاي موفق، الگويي براي ايران مدت زمان زيادي از اين كه يك مفتي عربستاني فتواي قتل صاحبان شبكههاي ماهوارهاي را صادر كرد، نميگذرد. او كه حكم اعدام اين افراد را صادر كرده است، اعتقاد دارد آنها به سبب فسادانگيزي مستحق مرگ هستند. بيگمان اين سرسختانهترين شيوه برخورد با ماهوارههاست كه در دنيا طرفداران زيادي هم ندارد. البته در اين ميان كشورهايي نيز هستند كه ماهوارهها را بدون هيچ محدوديتي در اختيار افراد قرار ميدهند كه اين روش نيز مورد تاييد نيست؛ اما به نظر ميرسد شيوهاي كه كشورهايي چون اندونزي و مالزي در برخورد با برنامههاي ماهوارهاي انتخاب كردهاند، الگوي مناسبي براي كشور ما باشد. در اين دو كشور، افراد از دوران كودكي آموزش ميبينند كه كداميك از برنامههاي ماهواره همسو با سنتهاي كشورشان است. پس در اين كشورها حق انتخاب از آن فردي است كه بخوبي با سنتهاي كشورش آشناست. در واقع در اين دو كشور مسلمان دولت به جاي آن كه نيرو و هزينهاش را صرف مقابله رودررو با استفادهكنندگان ماهواره كند، به آنها ميآموزد خوب از بد را تشخيص دهند. به همين سبب است كه صاحبنظران معتقدند استفاده از الگوي كشورهاي موفق بهترين راهحل براي كاستن از مضرات ماهوارههاست؛ همان الگويي كه به خانوادهها ميآموزد به جاي قفل زدن بر ماهواره، براي ذهن و فكر افراد فيلتري مهيا كنند. مريم خباز
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 290]