برپايي آيين‌هاي تاسوعا، عاشورا و شام غريبان در سراسر ايران

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: برپايي آيين‌هاي تاسوعا، عاشورا و شام غريبان در سراسر ايران
جام جم آنلاين: كربلا در كلمات نمي‌گنجد آنچه كه فراروي شماست بخش‌هايي كوتاه و اداي دين به هيات‌هاي مكرم عزاداري حضرت سيدالشهدا(ع) و ياران باوفايش در سراسر ايران اسلامي‌است:

به گزارش مهر، مردم كرمان نيز مانند ساير مردمان در ايام محرم با حال و هواي عاشورايي زن و مرد، پير و جوان، كودك و خردسال همه به عشق مولاي خود با وجود سرماي شديد كويري، به اجراي مراسم گراميداشت امام حسين(ع) و ياران بزرگوارش پرداختند.

مردم كرمان در ايام محرم براي عزاداري سيد و سالار شهيدان همانند ديگر مردم ايران و مسلمانان جهان سنن و آئين‌هايي دارند و در اين ميان زرتشتيان كرمان كه بيشترين اقليت مذهبي استان محسوب مي‌شوند نيز احترام خاصي براي مراسم عزاداري سرور شهيدان قائل هستند و همه ساله در اين آئين‌ها شركت مي‌كنند.يكي ديگر از آئين‌هاي كهن در كرمان و سيرجان علم گرداني است در اين آيين افراد معتمد محله‌هاي مختلف علم‌هايي كه از چوب و پارچه ساخته شده است را به در خانه‌هاي مردم مي‌برند و نذورات جمع مي‌كنند.

براساس رسوم گذشتگان، كساني كه امواتي داشته‌اند از روز اول تا هفتم محرم آش بلغور به نام «عاشوري» مي‌پزند، خانواده‌هايي هم كه يك سال است عزيزي را از دست داده‌اند در روز اول محرم اين آش را مي‌پزند و معمولا رسم است كه پختن اين آش پيش از طلوع آفتاب تمام شود. در روز عاشورا نيز مردم كرمان به صورت گسترده به عزاداري مي‌پردازند و با تشكيل دسته‌هاي «ليله عباسي»، «كفني» و «اجنيان» به بازسازي صحنه‌هاي كربلا مي‌پردازند. دسته «ليله عباسي» با لباس‌هاي قرمز و چماق به عنوان نمادي از لشكر يزيد.در مقابل آنها گروه «كفني» كه كفن مي‌پوشند و با پاي برهنه جلوي دسته‌ها حركت مي‌كنند و نمادي از حاميان حضرت ابوالفضل (ع) و حضرت امام حسين (ع) هستند.

لرستان

نواي موسيقي سوگ كه در لرستان به موسيقي «چمر» موسوم است و آواي نوحه‌هاي لري و لكي در ايام عزاداري سرور و سالار شهيدان از گذشته‌هاي دور تاكنون در عزاي حسيني هم نوا ‌شده و قلب هر شنونده‌اي را به درد مي‌آورد.

در لرستان از سرنا و دهل براي عزاداري عاشورا استفاده مي‌شود و در صبح عاشورا، نوازندگان محلي آهنگي به نام «چمريونه» را مي‌نوازند كه در لرستان ملودي «مرگ» است كه در غم از دست رفتن عزيزان نواخته مي‌شود و در حقيقت براعت استهلالي است (پيش درآمد آنچه قرار است رخ بدهد) براي اتفاقي كه قرار است در ظهر عاشورا بيافتد. در دو هيات قديمي ‌شهر خرم‌آباد (پشت بازار و درب دلاكان) ابتدا نوحه خوان شاه بيت يا ترجيع‌بند نوحه را به آواز مي‌خواند و بعد دسته پاسخ مي‌دهد و در تكرار دوم، دسته شروع به سينه زني مي‌كند.

گيلان

در گيلان و اغلب نقاط كشور تعزيه خواني در روزهاي سوگواري حضرت امام حسين (ع) ماه محرم و نيز در برخي از ماه‌هاي ديگر برگزار مي‌شود اما در گيلان به ويژه در روستاها دو ماه آخر تابستان و فصل پايان كار و فعاليت‌هاي زراعي هنگام رواج تعزيه خواني است.يكي از نكات قابل توجه در اين نوع تعزيه اجراي آن به زبان گيلكي است به نحوي كه بخش‌هاي عمده‌اي از آن گيلكي يا تركي روايت مي‌شود و همين امر حاضران را بيش از پيش تحت تاثير قرار مي‌دهد.

سنندج

مراسم گل گيران مردم بيجار در روز عاشورا غم غربت اهل بيت و امام حسين (ع) را در واقعه عاشورا به تصوير مي‌كشد. يكي از اين مراسم تاريخي و كهن كه برگرفته از تمدن غني و اسلامي‌مردم مسلمان كردستان است و هر ساله در روز عاشوراي حسيني برگزار مي‌شود «مراسم گل گيران» است كه از گذشته‌هاي دور تا كنون و هر سال با شكوه خاصي در شهر بيجار (سنندج)‌ برگزار مي‌شود.

علاوه بر اين در ديگر مناطق كردستان مراسم‌ مختلفي نيز در ايام محرم و سوگواري سرور و سالار شهيدان برگزار مي‌شود كه از آن جمله مي‌توان به آئين طشت گذاري در شهر سريش‌آباد از توابع شهرستان قروه اشاره كرد.

مازندران

در استان مازندران مراسم كرب زني متفاوت با ساير نقاط كشور است.

«كرپ» قطعه چوبي است تراشيده شده، كه در كف دست قرار مي‌گيرد يك جفت كرپ را در دست مي‌گيرند و به آهنگ نوحه‌اي كه خوانده مي‌شود آنها را بر هم مي‌كوبند.

دسته قوم بني‌اسد يا دسته عرب‌ها دوازدهم محرم، سومين روز شهادت امام لباس‌هاي بلند و سفيد مي‌پوشند و چنين مي‌نمايانند كه براي دفن شهيدان كربلا مي‌روند. اين دسته در واقع تركيبي از دسته گرداني و شبيه خواني است. در شب هفتم محرم مراسم علمبندان انجام مي‌گيرد. مردم به پاي علم‌ها رفته و به اصطلاح علم را لباس مي‌كنند. زنان و مردان در كنار علمها داخل تكايا حضور يافته و با گلاب آنها را شستشو مي‌دهند. هر كس نذر يا حاجتي دارد پارچه سبزي به آن مي‌بندد.

تاسوعا

مراسم اصلي ماه محرم بعدازظهر روز تاسوعا و روز عاشورا مي‌باشد. بدين شكل كه به طور معمول مرسوم است كه از هر تكيه‌اي هيات‌هاي عزادار سينه زن و زنجيرزن حركت كرده و در صف‌هاي مرتب به عزاداري مشغول مي‌شوند.

همچنين در اين شب علم يا علامت‌هاي بزرگ را كه چند شاخه است به بيرون از تكايا آورده و فردي قوي و جوان براي حمل علامت انتخاب مي‌شود وعلامت را با يك كمربند چرمي‌به كمر مي‌بندد زماني كه علامت دار با هيأتي مقابلش روبرو شود با علامت خود به آنها سلام مي‌دهد، كه نشانه عرض احترام است. مراسم عزاداري در اين شب تا پاسي از شب ادامه دارد. معمولا اكثر دسته‌ها از طوايف مختلف هستند بدين شكل كه مردم از هرجاي شهر به تكيه طايفه خود رفته و پس از پايان دسته روي در محل نيز به تكيه محل خود بر مي‌گردند و نماز را به جا آورده و شام مي‌خورند.

در گذشته مرسوم بود كه فرداي صبح روز عاشورا، صبح زود جوانان پس از اذان صبح و هنگام طلوع خورشيد مراسم صبح خواني اجرا مي‌كردند به كوچه و خيابان رفته و عزاداري را شروع مي‌كنند و زناني كه نذر دارند آش شير مي‌پزند و براي وعده صبحانه از عزاداران پذيرايي مي‌كنند.

عاشورا

صبح روز عاشورا دسته‌هاي عزاداري كه شامل سينه‌زن، زنجيرزن، پرچم داران، علم‌داران، طبل‌زن، سنج‌زن همه باهم از ساعات اوليه صبح از تكيه و مسجد محل خود راه مي‌افتندو اوج عزاداري همان طور كه گفته شد در روزعاشورا مي‌باشد. خانم‌ها نيز يا به دنبال دسته تكيه محل خود راه مي‌افتند و يا در گوشه‌اي ايستاده و نظاره‌گر اين مراسم آئيني مي‌باشند. همچنين در بين دسته شير، شربت، خرما و.... خيرات كرده و بعد از دسته روي برخي از اهالي از عزاداران و يا در تكايا پذيرايي مي‌كنند.

شام غريبان

در مازندران شامگاه عاشورا، عزاداري چهره و سيمايي ديگر مي‌گيرد. دسته‌هاي عزادار ديگر علم و پرچمي‌ همراه ندارند، ايستاده حركت نمي‌كنند، با هيجان و خروش دست‌هاشان را بر سينه نمي‌كوبند و زنجيرها را بر پشت فرود نمي‌آورند.

نوحه‌هاشان ديگر از مضمون رزم و شهادت خالي است. چلچراغي همراه ندارند، راهشان را شعله‌هاي لرزان شمع‌ها و چراغ‌هايي كه كودكان به دست گرفته‌اند روشن مي‌كند، به ديدوبازديد يكديگر نمي‌روند در مسجد و تكيه و ميدانگاهي توقف نمي‌كنند.

زنگ آهنگ‌سنج كه سكوتش ابهت و شكوه و عظمت را بنماياند و بانگ طبل و كرنايي، همصداشان نيست، چهره‌اي نمادين از غروب عاشوراي كربلاي راستين را مي‌نماياند، در دوسه دسته جدا حركت مي‌كنند به صورت انبوه با هم مي‌نشينند، سرها را در هم فرو مي‌برند،دست‌ها را آرام آرام و بي‌صدا برسر مي‌زنند و با صدايي محزون، غريبانه نوحه اي مي‌خوانند، كه حكايت از جستجوي كودكي گمشده دارد:

طفل صغيري زحسين گم شده، گم شده قامت زينب زالم خم شده، خم شده

خوزستان

مراسم شام غريبان امام حسين(ع) و ياران باوفايش در كنار پيكرهاي شهداي تازه تفحص شده و مزار شهداي دانشجوي هويزه برگزار شد.شهروندان خوزستاني و كاروان‌ها راهيان نور عشاير غيور عرب منطقه هويزه و دشت آزادگان و كاروان‌هاي راهيان نور از استان به صورت گسترده در مراسم شام غريبان مزار شهيدان هويزه حضور داشتند.
شنبه 21 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 115]