وقتي شهر آرام مي‌گيرد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: وقتي شهر آرام مي‌گيرد
مديريت ترافيك- حميدرضا محمديان:
دوستي مي‌گفت رانندگي در تهران شبيه بازي آتاري است!

ذهنت را درگير مي‌كند، هر لحظه امكان تصادف وجود دارد، استرس‌زاست و تمام اينها تازه وقتي شروع مي‌شود كه از بند ترافيك رهايي يافته باشي. حقيقت اين است كه در چند سال گذشته معضل ترافيك تا حدي پررنگ شده كه خيلي‌ها ترجيح مي‌دهند در تهران زندگي نكنند. از سوي ديگر همت شهرداري تهران براي كمرنگ كردن اين معضل و كارهاي ملموس انجام شده در پايتخت به اين منظور را مي‌توان به عنوان زيرساخت‌هايي ارزشمند براي نيل به اين هدف قلمداد كرد.

نگاه متوليان امروز امور شهري به سويي است كه با مديريت تقاضاي سفر، بن‌بست‌هاي ترافيكي در امكانات موجود حل شوند و مديريت صحيح شهري با بهره‌گيري از امكانات مجازي در رأس هرم خدمتگزاري در محدوده اين شهر 700كيلومترمربعي قرار گيرد. از مديريت تقاضاي سفر مي‌توان به عنوان يك علم ياد كرد كه جنبه‌هاي مختلفي همچون هوشمند شدن كنترل ترافيك، استفاده از فناوري‌هاي مجازي در خدمات شهري، شناورشدن زمان آغاز سفرهاي درون شهري، ايجاد شهر الكترونيك و بهره‌گيري از وسايل حمل و نقل عمومي با بالاترين توان ممكن در هر كلانشهر را شامل مي‌شود. اين تجربه كه در ديگر شهرهاي بزرگ جهان سابقه‌اي 30ساله دارد اما در كشور ما عزمي براي رسيدن به آن وجود ندارد در مديريت جديد شهرداري تهران به عنوان هدفي مطرح شده كه تمامي نيروها براي رسيدن به آن برنامه‌ريزي و تلاش مي‌كنند.

شهر پرترافيك و هوا آلوده است

براساس آمار بانك جهاني در سال 2004 كشور ما 8 هزار ميلياردتومان خسارت و هزينه تنها به دليل آلودگي هوا متحمل شده و چندين هزار ميليارد تومان هم هر ساله براي واردات سوخت هزينه مي‌شود. 300هزار مجروح و 27 هزار كشته حاصل تصادف‌هاي رانندگي در سال است و در يك كلام، كم خسارت‌ترين معضل موجود را مي‌توان گرفتار شدن در ترافيك دانست!‌ معاون حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران اما تمامي زواياي معضل ترافيك و آلودگي هوا را به ديد خطر مي‌نگرد و مي‌گويد:«مديريت تقاضاي سفر موضوعي لوكس نيست و نبايد تجربه ساير كشورها در موضوع حمل و نقل عمومي را دوباره تجربه كنيم.

نمي‌توان جلوي توليد خودروهاي داخلي را گرفت اما تنها 20 درصد از خودروهايي كه وارد جاده‌هاي ما مي‌شوند استاندارد يورو يك يا بالاتر دارند،در حالي كه استاندارد جهاني خودروها يورو 3و4 است. در واقع 88درصد آلودگي ناشي از خودروها به وسيله خودروهايي توليد مي‌شود كه استاندارد لازم را ندارند. از سوي ديگر ميزان گوگرد گازوئيل استاندارد15 تا20 پي‌پي‌ام است اما در كشور ما از گازوئيل 7هزار پي‌پي‌ام استفاده مي‌شود كه مي‌تواند سبب ساز يك فاجعه انساني و زيست‌محيطي شود. مديريت سفر در كاهش آلودگي‌ها نقش عمده‌اي خواهد داشت و شهرداري تهران نيز به منظور خروج از بن‌بست ترافيك و آلودگي توجه ويژه‌اي به توسعه خطوط حمل و نقل عمومي داشته است.

امسال ركورد ساخت خطوط مترو با آمار 15 كيلومتر و بهره‌برداري از آن شكسته شد و 2 خط اتوبوسراني تندرو نيز روزانه 700هزار نفر را جابه‌جا مي‌كنند. سيد جعفر تشكري هاشمي ادامه مي‌دهد: طبق قانون توسعه حمل ونقل عمومي مصوب مجلس، سهم مترو از حمل و نقل بايد به 30درصد، اتوبوسراني به 25درصدو تاكسيراني به 20درصد برسد در حالي كه سهم مترو در حال حاضر 6 درصد و اتوبوسراني 17درصد است، ما چاره‌اي جز گسترش همه جانبه شبكه مترو و اتوبوسراني نداريم اما دولت حتي يك ريال براي يارانه بليت مترو و اتوبوس پرداخت نكرده است و اتوبوسراني و متروي تهران براي خدمات‌رساني به مردم به شدت تحت فشار قرار دارند. مجلس، 4هزار ميليارد تومان براي توسعه حمل و نقل شهري و جاده‌اي اختصاص داده است اما امروز حتي از اختصاص همان مبلغ 10 تا20 ميليارد توماني كمك به حمل و نقل از سوي دولت محروم مانده‌ايم. ميزان سفرهاي روزانه تهران از مرز 12 ميليون گذر كرده و حداقل 5/3 ميليون خودرو در آن تردد مي‌كند در چنين شرايطي يكي از ابزارهاي مهم اجرايي شدن مديريت تقاضاي سفر، تحقق شهرهاي الكترونيك است كه تا 70 درصد به كاهش ترافيك كلانشهرها كمك مي‌كند.

شهر و شهروند الكترونيك

دستيابي به شهر الكترونيك تجربه تازه‌اي نيست. وقتي چند سال قبل پروژه شهر الكترونيك كيش طراحي و به حال خود رها شد و پس از آن نيز شهر الكترونيك مشهد راه به جايي نيافت، نوبت به تهران رسيد تا بدون هياهو به اين هدف سودمند نزديك و نزديك‌تر شود. در اين ميان دو اصل فرهنگ‌سازي و فراهم كردن زيرساخت‌ها، راهگشاي توفيق در داشتن يك شهر الكترونيك است. البته در حال حاضر بسياري از خدمات شهري در تهران با بهره‌گيري از سيستم‌هاي الكترونيك قابل انجام است،‌ اما تا وقتي شهروندان در ابعاد فرهنگي، آموزشي و اطلاعاتي به اين نماد زندگي شهري ايمان نياورند تحقق شهر و شهروند الكترونيك نيز با چالش‌هايي مواجه خواهد بود. نقش بي‌بديل اين پروژه در كمرنگ كردن معضل ترافيك نيز اثبات شده است؛ وقتي شهروند به جاي دريافت خدمات سنتي و كاغذ بازي‌هاي مرسوم در خانه بماند يا به نزديك‌ترين دفتر انجام الكترونيكي اين خدمات مراجعه كند مي‌تواند با بهره‌گيري از اين دستاورد كارساز زودتر و كم هزينه‌تر به هدف خود برسد.

ناگفته پيداست، حذف سفرهايي كه هر روزه به اين منظور در تهران و ديگر كلانشهرها انجام مي‌شود در كاهش ترافيك نقش غيرقابل انكاري خواهد داشت. در حال حاضر فعاليت دفاتر خدماتي پليس به علاوه 10 با افزودن بر ميزان خدمات ارائه شده، بخشي از سفرهاي شهروندان براي امور پليسي را محدود كرده و زمزمه‌هايي نيز از راه‌اندازي دفاتر خدمات الكترونيك شهر به گوش مي‌رسد كه با ارائه خدمات در بخش شهرسازي و ديگر امور مرتبط با شهرداري، گام موثر ديگري در كاهش سفرها و كاهش ترافيك شهر خواهد بود.

آمار شهريور ماه گذشته سازمان حمل و نقل و ترافيك تهران نيز بر اين ادعا صحه مي‌گذارد. براساس اين آمار، روزانه 4 ميليون سفر غيرضروري در شهر انجام مي‌شود و براساس گزارش سازمان جهاني حمل و نقل 70درصد سفرهاي درون شهري براي كسب اطلاعات در مورد خدمات مختلف به بدنه شهرها تحميل مي‌شودكه فراهم شدن شهر الكترونيك قسمت عمده‌اي از آنها را حذف خواهد كرد.

توزيع سفر كارآمد

طبق آمار، روزانه هزار و 500خودرو به شهري تزريق مي‌شود كه حجم معابر و شريان‌هاي اصلي آن از سال‌ها قبل، ثابت مانده و ساخت بزرگراه‌هاي جديد نيز تاثير شگرفي بر ترافيك آن نداشته است. در چنين شرايطي كه حجم خودروها با گستردگي معابر همخواني ندارد و تعداد خودروها هميشه از سطح معابر بيشتر است؛ چاره‌اي نمي‌ماند جز راهي كه مركز كنترل نظارت بر كنترل ترافيك در پيش گرفته است؛ اين مركز با طرحي كه آن را كنترل هوشمند مي‌نامد سعي در ارائه راهكارهايي دارد تا ترافيك را از معابر پرتردد شهر به سمت بزرگراه‌ها سوق دهد تا پهناي باند بزرگراه‌ها در كمرنگ شدن معضل ترافيك، كارآمدتر شود . در حال حاضر 320 تقاطع هوشمند و 340 دوربين نظارتي در پايتخت وجود دارد كه بررسي هر لحظه ترافيك تمام معابر و تحليل رفتار ترافيكي شهر را امكانپذير كرده است.

براساس طرحي كه مسعود نعمت الهي، مدير مركز كنترل و نظارت بر ترافيك شهر ارائه داده است، توزيع سفر با بهره‌گيري از يك بازوي كمكي عملكرد بهتري خواهد داشت؛ شناور شدن و تقسيم سفر شبيه همان طرحي كه در دهه آغازين مهرماه، مصادف با ماه مبارك رمضان انجام شد و به اين نتيجه رسيد كه باوجود شروع كار ادارات در ساعت 9صبح،‌به دليل هم مسير بودن سفرها به سمت مراكز اداري و مراكز آموزشي، بهتر است اين 2 سفر از هم تفكيك شوند. فاصله پيشنهادي اين مركز، حداقل 30 دقيقه براي شروع به كار هر سازمان است. به اين ترتيب كه اداره‌ها در ساعت 7:30، مراكز آموزشي در ساعت 8:30 و اصناف نيز در ساعت 9:30 مشغول به كار شوند.

سرريز نشدن خودروهاي عبوري به خيابان‌ها در يك ساعت خاص و تقسيم اين سفرها به 3 نوع سفرهاي كارمندان ادارات، سفرهايي به مقصد مراكز آموزشي و سفرهاي اصناف و بازاريان با فواصل معنادار، نقاط درگير ترافيك در شهر را تا حد زيادي از بن‌بست خارج خواهد كرد، اما اجراي هر طرحي با اما و اگرها و اعمال نظر سازمان‌هاي مختلفي همراه است و بررسي موضوع مديريت تقاضاي سفر تنها از اين منظر كافي نيست. مديريت تقاضاي سفر با شناور كردن ساعت‌هاي شروع به كار ادارات و مراكز مختلف، در ديگر كشورها باتوجه به افزايش هر روزه تعداد خودروها در مقايسه با حجم ثابت‌ معابر در كلانشهرهاي جهاني كارآمد و سودمند افتاده و اميد آن مي‌رود در كلانشهرهاي كشور ما نيز به اجرا درآيد.

حمل و نقل عمومي سبك

مديريت تقاضاي سفر از راهكارهاي حل معضل ترافيك است كه به عزم فردي و جمعي شهروندان نيز نيازمند است. خودروهاي تك سرنشين و سفرهاي مكرر براي انجام كارهايي كه در يك سفر درون‌شهري قابل برنامه‌ريزي و انجام هستند نقش انكارناپذيري در ترافيك شهر دارند بنابراين تبليغات و تشويق مسافران نسبت به استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي هم در اين مجال مي‌گنجد، اما راهكار مهجور مانده مديريت تقاضاي سفر براي كاهش ترافيك، وسيله ساده‌اي است به نام موتور. بهره‌گيري از موتور يا همان توسعه حمل و نقل عمومي سبك هم اكنون در شهر ما جا افتاده است اما تقويت اين سيستم امكان ارائه خدمات استاندارد از سوي اين شبكه را به همراه خواهد داشت.

به اين ترتيب رساندن محموله‌ها به مقصد يا سفرهايي با خودروهاي تك سرنشين با بهره‌گيري از موتور قابل انجام خواهد بود. موتور امكان خدمات سريع،‌ ارزان و كم ترافيك را ميسر مي‌كند. در حال حاضر و به گفته اكبر گلسرفي، مدير عامل شركت پيك بادپا حدود 150هزار سفر خدماتي با موتور در شهر انجام مي‌شود كه در مقايسه با آمار 4 ميليوني سفرهاي غير ضروري تهران از قدرت پوشش دهي مناسبي برخوردار نيست اما بي‌تاثير نيز نخواهد بود. در اين ميان استفاده سازمان‌هاي مختلف فعال در شهر از سيستم حمل و نقل سبك براي انجام امور مي‌تواند اين بازوي مديريت تقاضاي سفر را قوت بخشد و گره درهم تنيده ترافيك شهر را تا حدودي باز كند.

همه چيز نيازمند عزم عمومي است

براي تحقق شهري با مسيرهاي مناسب براي رانندگي بدون ترافيك تنها همت شهرداري كافي نيست. وقتي رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ در دومين كنفرانس شهر الكترونيكي از حمايت همه جانبه راهور از خدمات الكترونيك و گسترش آن با هدف كاهش ترافيك گفت‌، كورسوي اميدي از همكاري ديگر سازمان‌ها با شهرداري درخشيد، البته سرهنگ هاشمي به ناكافي بودن فضاي 5 ميليون مترمربعي پارك اتومبيل براي
3 ميليون و 600هزار خودروي موجود در تهران هم اشاره كرد و با انتقاد از دستگاه‌هايي مانند وزارت علوم كه براي برگزاري آزمون‌هاي سراسري ميليون‌ها داوطلب و خانواده آنها را به تهران مي‌كشاند، خواستار استفاده گسترده سازمان‌ها از تجهيزات مجازي و پرهيز از
كاغذ بازي‌هاي رايج شد. از سوي ديگر حجت بهروز، مدير عامل شركت كنترل ترافيك تهران از نصب تردد شمار خودرو در 11 گلوگاه تهران به منظور شمارش خودروهاي ورودي و خروجي به تهران خبر مي‌دهد تا با مشخص شدن ميزان ترافيك شبانه و روزانه شهر طبق آمار دقيق، برنامه‌ريزي براي مديريت تقاضاي سفر تسهيل شود.

طبق آمار جمعيت تهران 10 ميليون نفر است و روزانه 15تا20 ميليون سفر در پايتخت انجام مي‌شود. آخرين آمار ارائه شده در اين گزارش را شركت مطالعات جامع حمل و نقل و ترافيك شهرداري تهران ارائه مي‌دهد. اين شركت از كاهش 3/5 ميليوني تعداد جابه‌جايي روزانه در شهر تهران با بهره‌گيري از مديريت تقاضاي سفر در افق طرح جامع حمل و نقل و ترافيك خبر مي‌دهد.

به اين ترتيب با عزم جمعي و همت سازمان‌هاي مرتبط، تا چند سال ديگر در شهري زندگي خواهيم كرد كه اطلاعات مورد نياز شهروندان براي تصميم‌گيري در مورد شيوه، زمان، مسيرها و نوع سفر در يك شهر الكترونيك در حداقل زمان در اختيار آنها قرار خواهد گرفت؛ شهري كه مديريت تقاضاي سفر در آن پاسخگوي فعاليت‌هاي توريستي، رويدادها و حوادث اضطراري، سفرهاي ناشي از اتفاقات ناخواسته و مراجعات مردمي به مناطق تفريحي، مدارس،‌ بازار و مراكز درماني خواهد بود. شايد آن روز دور نباشد.
شنبه 21 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 137]