تحريف‌ها و بدعت‌هاي عزاداري‌ها- بخش دوم

واضح آرشیو وب فارسی:شبكه خبر دانشجو: تحريف‌ها و بدعت‌هاي عزاداري‌ها- بخش دوم
...

...

تحريف در قرائت ادعيه مأثوره (مانند زيارت عاشوراء)

در مراسم خواندن زيارت عاشورا كه غالبا در طول سال هم برگزار مي شود ، تحريف هايي به چشم مي خورد كه تذكر آنها لازم است . عزاداران بعضي از فقرات زيارت عاشورا را چند بار تكرار مي كنند با اين كه در زيارت فقط يك بار وارد شده است و تكراري در كار نيست .

اگر در اين باره گفته شود كه مردم نيتي بد در اين زمينه ندارند بايد پاسخ دهيم كه اين استدلالي ضعيف و داراي اشكال است . همان طوركه قبلا نيز گفته ايم زيارت عاشورا ، حديثي قدسي است كه سند آن به خداوند متعال مي رسد و راويان آن صادقين (عليهما السلام) هستند. پس آيا العياذ بالله خداوند نمي دانست كه بايد اين فقره چند بار تكرار شود ؟ و مردم بهتر از خداوند و ائمه معصومين (عليهم السلام) مي دانند ؟ بايد دانست كه نفس اماره به كمك شيطان رانده شده براي ورود در اعتقادات از راههاي مشروع نيز وارد مي شوند بلكه ورود او از اين طريق بيش از ساير طرق است .

چنان مسئله تكرار كردن فقرات ، اپيدمي و فراگير شده كه بعضاً افراد حتي در حالت انفرادي نيز زيارت عاشورا را به همين صورت قرائت مي كنند . خداوند همه ما را از اين تحريف ها مصون و محفوظ بدارد .

طولاني كردن زيارت عاشورا

مسئله ديگري كه بايد به آن اشاره كرد ،اين كه متأسفانه قرائت زيارت عاشورا و يا ادعيه ديگر ( مثل دعاي كميل ) ممكن است يك يا دو ساعت طول بكشد . يعني زيارت عاشورايي كه مي توان حد اكثر بيست الي بيست وپنج دقيقه آن راخواند ، آن قدر طولاني مي شود كه فرد را خسته و ملول مي كند .

ادعيه و زيارت نامه ها داراي بعد روحاني و معنويت خاصه اي هستند كه اگر به طور صحيح خوانده شود بهره و حظ معنويش نصيب مستمعين و خواننده مي شود؛ چون اين كلام از نفس معصوم و يا از درياي لايزال الهي بر زبان معصوم جاري شده است و حنجره قاري در حال قرائت كردن كلامي است كه از معصوم صادر شده است ، ولي با وقفه انداختن در آن و به روضه خواني و... پرداختن ، افراد را از دقت در معاني آن باز مي دارد و آن بهره ملكوتي را در پس اين وقفه ها پنهان مي كند و هدر مي دهد ، و توجه مستمعين را بيشتر از متن و اصل به حاشيه و فرع معطوف مي دارد،كه بايد از اين بدعت پرهيز كرد.

يكي از شعائر مختص شيعه كه در هيچ مملكت و ملتي نظيري براي آن نمي توان يافت مسأله أربعين حضرت أباعبدالله الحسين (عليه السلام) است و اين از امور اختصاصي فرهنگ تشيع است .

زيارت مخصوصه آن حضرت در روز أربعين شعار و مخصوص شيعه است و براي هيچ فردي از ساير معصومين (عليهم السلام) حتي براي رسول اكرم (صلي الله عليه وآله وسلم) اين مسأله وجود ندارد. زيارت حضرت سيد الشهدا (عليه السلام) در روزأربعين و اقامه مجلس عزا براي آن حضرت فقط و فقط اختصاص به ايشان دارد.(58)

از امام حسن عسكري(عليه السلام) روايت است كه فرمودند: « علاماتُ المؤمنِ خمسٌ : صلواتُ إحدي وخمسينَ وزيارهُ الأربعينِ و التَخَتُّمُ باليمينِ و التعفيرُالجبينِ والجهرُ ببسمِ اللهِ الرحمنِ الرحيمِ . »(59)

‍« نشانه هاي مؤمن پنج چيز است اول نماز پنجاه و يك ركعت دوم زيارت أربعين حضرت سيد الشهداء (عليه السلام) ، سوم انگشتر در دست راست نمودن ، چهارم پيشاني بر خاك نهادن ، پنجم بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحيم در نمازهاي جهريه (صبح ، مغرب و عشاء).»

زيارت حضرت سيد الشهدا در روز أربعين از مختصات شيعه مي باشد و امام حسن عسكري (عليه السلام) آن را به عنوان شعار و علامت بيان فرموده اند. چنانچه سر بر خاك گذاردن، بسم الله را بلند گفتن و نوافل را طبق دستور ائمه به جاي آوردن و انگشتر در دست راست نمودن نيز ازامور اختصاصي شيعه است.

متأسفانه امروزه ، مسأله اربعين از دائره شعار تشيع و ويژگي هاي او پا فراتر نهاده ، به ساير افراد از هر طبقه و هر مرتبه سرايت نموده است و به عنوان يك سنت و روش تخلف ناپذير و عادت حتميه در بين شيعه در آمده ؛ چيزي كه حتي در ساير افراد از ملل اسلام وجود ندارد وخصوصيت اين موضوع و انتسابش به حضرت سيد الشهدا (عليه السلام) طبعاً از بين رفته است و اين موضوعي است كه قطعاً مخالف مباني مكتب تشيع و اصول معتقده و رضاي اهل بيت (عليهم السلام) است .

امتياز شيعه «در پيروي و اطاعت و انقياد بي چون و چراي ازامام معصوم است . نه چون ساير فرق اسلامي كه با كنار نهادن يكي از دو ركن اساسي ثقلين يعني عترت رسول خدا و گرايش به افراد و اشخاص ديگر طبعاً سير و ممشاي خود را از شاهراه سعادت و فلاح به وادي ضلالت و غوايت و مهالك موبقه منحرف نموده اند و با دخالت دادن قياسات و استحسانات و سليقه هاي شخصي به كلي مسير دين و حيات خود را بر توهمات و تخيلات و خرافات بنا نهاده اند و زمام امور دين و دنياي خود را به دست جهال و معاندي مثل أبو حنيفه و غيره بسپردند و خسران دنيا و آخرت را براي خود امتياز و انتخاب نمودند .» (60)

بنابراين رمز فلاح و رستگاري شيعه در متابعت او از سنن و دستورات ائمه خود مي باشد و بس! و او هرگز حق ندارد در دستورات و مباني القاء شده از طرف زعماي معصومين (عليهم السلام) دخل و تصرفي بنمايد و از حدود تعيين شده در قضايا و موضوعات عبادي و اجتماعي قدمي فراتر بگذارد ، كه اگر بگذارد به همان خسارت و مهلكه اي دچار خواهد گشت كه سايرين در آن مهالك گرفتارآمده اند .

شيعه« نبايد خودسرانه عمل كند و از پيش خود حكمي را كم يا زياد كند و تمام چشم و گوش و حواسش بايد متوجه مرام و مباني ائمه خود باشد و به تعليمات و القائات عوام توجه نكند و براي خوش آمدن عوام از اصول موضوعه خود دست برندارد و خدا و امام زمان (أرواحنا فداه) را بر مصالح دنيوي و هياهوي عالم اعتبار و توهم و شايعات و رضايت عده اي نادان و بي خبر از مباني تشيع ترجيح دهد .

امروزه مسئله اربعين حضرت سيد الشهدا (عليه السلام) ديگر آن امتياز و ويژگي و حيثيت شعار گونه خود را از دست داده است و در ميان مردم به صورت يك امر عادي مانند ساير اربعين هايي كه براي ساير اموات گرفته مي شود در آمده است و در ميان ساير ملل نيز ديگر آن توجه و عطف نظر را ندارد .

جالب توجه اينكه بنا بر نقل برخي از آثار ، اهل بيت رسول خدا (صلي الله عليه وآله وسلم) پس از ورود به مدينه بيش از سه روز اقامه عزاي سيد الشهدا ننموده اند و به سنت مرسومه و متداوله از زمان رسول خدا كفايت نمودند...»(61)

سنت عزاداري رسول خدا سه روز بوده است(62) شايد گفته شود كه انعقاد مجالس اربعين براي اموات به جهت طلب مغفرت و رحمت ، خود سنتي است پسنديده و هيچگاه مقصود و منظور از اين مجالس خداي نا كرده معارضه و مقابله با اربعين سيد الشهدا (عليه السلام) نمي باشد بنابراين چه ايرادي دارد كه به عنوان طلب مغفرت و اهداء ثواب به روح متوفي، بازماندگانش به يك چنين امري مبادرت مي ورزند ؟ و چون از طرف شرع مقدس منعي بر يك چنين مجالسي نرسيده است بنابراين حكم اولي برجواز و عدم منع مي باشد.

چنانچه در همه مواردي كه بالخصوص ردع و منعي از ناحيه شرع نرسيده باشد و با اصول كليه و قواعد عامه مذهب منافاتي نداشته باشد مقتضاي قاعده عدم حذر و اباحيه ظاهريه مي باشد.

ولي پاسخ اين شبهه آن است كه مقتضاي احتياط در خصوص اين مسئله و نيز در موضوعات و مسائل مشابه آن خلاف حكم به اباحه و جواز است و اين مسئله با آنچه در تقرير شبهه بيان گرديد متفاوت است. توضيح مطلب آنكه احكام شرعيه بر اساس مصالح و مفاسد نفس الأمريه و واقعيه در جهت تربيت و فعليت استعدادهاي بشري تدوين شده است. ملاك شارع مقدس درتشريع قوانين ، توافق و تطابق تكاليف شرعيه ، به جهات تكويني و فطري انسان قرار گرفته است و اگرچه فعل حضرت حق از دايره قياس بر مصالح و مفاسد ـ چنانچه در افعال و كردار ما چنين است ـ خارج است ولي اين مسئله به معناي تعلق اراده و مشيت او بر امر لغو و عبث نخواهد بود زيرا به مقتضاي حكمت بالغه ، فعل خداي متعال عين صلاح و صلاح عين فعل او در مرتبه متأخر از اراده و مشيت اوست نه در مرتبه مقدم به عنوان علت غائيه .

بنابراين به مفاد آيه شريفه كه مي فرماييد: « رَبَّنا الّذي أَعطَي كلَّ شيئٍ خلقَهُ ثمَّ هدَي »(63) خلقت انسان از آنجا كه منبعث از حكمت بالغه پروردگار است بايد هدايت و تربيتش نيز بر همان اساس در يك ميزان و معيار و نسق قرارگيرد تا در حصول نتيجه و وصول به غايت مخالف و تضادي حاصل نشود و چون خلقت انسان در بهترين مرتبه و منزلت و تكون درعالم خلق واقع شده است چنانچه فرمود :« لَقَد خَلَقنَا الإنسانُ فِي أحسنِ تقويمٍ .» (64)بنابراين طبعاً احكام و تكاليف متشرعه او نيز بايد در بهترين مرتبه از مراتب تصور تكليف قرار گيرد .

آنچه شارع مقدس در سنت عزا و مجالس ترحيم مقرركرده است، اين است كه عزا بر ميت را سه روز قرار داده و پس از سه روز ديگر عزايي وجود ندارد. متأسفانه امروزه ، در بسياري از مسائل از جمله مسئله مرگ و احكام و امور عرفيه بر آن ما به بيراهه مي رويم و به دستورات شارع چنانچه بايد و شايد توجه نمي نماييم و مقتضيات عالم آخرت را با اعتباريات عالم هوي و نفس اماره به يك ديد و منظر مي نگريم و حقايق را با توهمات در يك كفه قرار مي دهيم.

تشييع و تدفين بايد عبرت آموز باشد و انسان را به ياد موت و حساب و كتاب و... بيندازد ، توجه مشيعين در تشييع فقط بايد بر مسئله مرگ متمركز گردد و اموري كه موجب انصراف آنان به جهات ديگر از اعتباريات مثل آوردن دسته گل و امثال اينها تماماً بر خلاف نظر شارع مقدس است.

در اسلام ما مسئله اي به نام « هفت » و « اربعين » و « سال » نداريم ، بنابراين مخالفت اين مجالس با روش و سنت اسلام به خوبي روشن مي شود. اما مسئله « هفت » و « سال » كه قطعاً در اسلام هيچ اسم و رسمي از آن به چشم نمي خورد(65)، مع الأسف اين سنت غلط مجالس سنويه در بين فرهنگ شيعه و بخصوص ايرانيان از اصول مسلم و تخلف ناپذير گرديده است .

در حالي كه بايد دقت كنيم« در اين نكته كه تا عبادتي از ناحيه شارع به ما نرسد اتيان آن بدعت و ضلالت و حرام است و گرچه هزار بار قصد قربت و رجاء داشته باشد باز آن عمل هيچ ارزشي از ناحيه شارع نخواهد داشت .» (66)

و« مسئله اربعين از همين قبيل است و به ضرس قاطع مي توان ادعا كرد تشكيل مجلس اربعين براي فوت شدگان مورد رضايت حضرات معصومين نبوده است و نظرآنان بر انحصار اربعين براي حضرت اباعبدالله الحسين (عليه السلام) مي باشد.»

راهكارهاي مبارزه با بدعت ها

با توجه به بيان علل و رواج بدعت ها در مراسم عزاداري به نظر مي رسد براي اصلاح وضع موجود راه كارهاي ذيل از قابليت ها لازم اجرايي براي بهينه كردن وضعيت عزداري هاي حسيني برخوردار مي باشد،راه كارها عبارتند از:

1)لزوم معرفت حضرت امام حسين (روحي له الفداء)،در مراسم عزداري و بيان علل قيام سيد الشهدا؛

2) ضرورت رويكرد جديد به مسئله وعظ و پديده روضه خواني وخطابه با توجه به نياز هاي مخاطبين با زبان روز؛

3)سرودن اشعار مناسب،متناسب با شأن حضرت و حماسه قيام جاويدان عاشورا؛

4)آشنا كردن مردم با آموزه هاي ديني و ارزش هاي اسلامي صحيح،از سوي مبلغين و مداحان و واعظان؛با استفاده از منابع معتبر و بدور از غلو و تحريف؛

5)برگزاري صحيح مراسم سوگواري بدور از بدعت ها و اعمال نا صحيح؛

6)ضرورت استفاده ازكلام حضرت أبي عبد الله الحسين (عليه السلام)در تشريح علل قيام و اهداف آن؛

7)احياي سنت مقتل خواني از روي مقاتل صحيح و مستند؛

8)آگاه كردن مردم و هيات هاي عزاداري با ا نواع تحريف ها و بدعت هاو جلوگيري از استفاده از ابزار و آلات لغو و دور از شان در عزداري ها؛

9)برگزاري ساده مراسم و دوري از تجمل ها و چشم و هم چشمي ها.

نتيجه

در مجموع مي توان گفت كه عزاداري بر سيدالشهدا(ع) بنابر دستورهاي متواتر پيامبر و اهل بيت (صلوات الله عليهم أجمعين) از جمله سنت آن حضرات به شمار مي رود كه براي آن ثواب ها و اجرهاي فراواني از طرف خداوند اعطا شده است و بر عزادران حسيني است كه در برپايي اين سنت پاك همچون ساير دستورات ايشان كوشا باشيم .

از طرفي بايد دانست كه اين پاداش ها در صورتي عائد عزاداران خواهد شد كه عاري از هرگونه انحراف و بدعت ها باشد متأسفانه در عزاداري ها شاهد انجام بعضي از بدعت ها هستيم كه گاه در اثر عدم آگاهي و گاه عمداً شاهد آن هستيم فقط به اين خاطر كه بعضي دوست دارند مجلسي به اصطلاح شور انگيز داشته باشند .

و در برگزاري مراسم سيد الشهدا از انجام مسائلي مانند قمه زني و راه اندازي دسته جات در خيابان ها و...كه همگي كذب و از جمله انحراف ها و بدعت هايي است كه عمداً يا سهواً وارد در تاريخ عاشورا شده كه بايد با عزم راسخ و همت بلند همه عزادارن امام حسين (عليه السلام) پرهيز كرد. و اگر به روايات نظري بيندازيم خواهيم دريافت كه قطره اي اشك هرچند به قدر پَر كاهي باشد در صورتي كه با معرفت و شناخت باشد نزد امامان ما از سال ها گريه بي معرفت باارزش تر است.

از اين روي براي برگزاري مراسم متناسب با شان امام حسين (ع) و يارانش ، هم از سوي عزدران و عاشقان حسين(ع)و مبلغين و مداحان و شاعران و نويسندگان و دستگا هاي اجرايي ،عزمي جدي و فراگير بايد به كار گرفته شود تا اين تحريف ها از چهره ي عزاداري ها زدوده شود تا همه ما از بركت هاي بي پايان آن بهره مند گرديم .

پي نوشت ها:

1- محمد تقي مصباح يزدي ، آذرخشي ديگر ازآسمان كربلا ، چ8 ، قم : مؤسسه آموزشي وپژوهشي امام خميني ، 1381، ص 15ـ14

2- بيانات مقام معظم رهبري در 17/10/1386

3- علي اكبر دهخدا ، لغت نامه دهخدا ، تهران : سيروس ، 1339 ، حرف (ب) ص 36 / حسن عميد ، فرهنگ فارسي عميد ، ج1 ، چ25، تهران : سپهر ، 1381،ص545 / سيد مصطفي حسيني دشتي ، معارف و معاريف ، ج3 ، چ3، تهران: موسسه فرهنگي آرايه ، 1379 ، ص 502 / غلامعلي حداد عادل ، دانشنامه جهان اسلام ، ج6 ، تهران : بنياد دائره المعارف اسلامي ، 1379 ، ص 634

4- حسين بن محمد الراغب الإصفهاني ، معجم ألفاظ القرآن ، تحقيق : نديم مرعشلي ، الطبعه الثانيه ، تهران: مرتضوي ، 1376 ، ص 113

5- علي اكبر دهخدا ، همان ، ص36 / حسن عميد ، همان ، ص545

6- غلامعلي حداد عادل ، همان ، ص 634

7- همان ، همانجا

8- مرتضي مطهري ، حماسه حسيني ، ج1 ، چ34 ، تهران : صدرا ، 1421هـ. ق. ، ص59

9- همان ، همانجا

10- حسن عميد ، همان ، ص 336 / زين الدين محمد بن ابي بكر بن عبد القادر الرازي ، مختار الصحاح ، بيروت : مؤسسه الرساله ، 1421هـ. ص 51

10- غلامعلي حداد عادل ، همان ، ج2 ، ص 513

11- آذرتاش آذرنوش ، فرهنگ عربي ـ انگليسي ، چ3، تهران : نشر ني ، 1382 ، ص 29

12- لوئيس معلوف ، المنجد في اللغه ، چ2، تهران: انتشارات اسماعيليان ، 1365 ، ص 29

13- همان ، همانجا

14- سيد مصطفي حسيني دشتي ، همان ، ص 93

15- غلامعلي حداد عادل ، همان ، ص513

16- احمد حاج سيد جوادي ، بها ءالدين خرمشاهي و كامران فاني ، دائره المعارف تشيع ، چ3، تهران : شهيد محبي ، 1383 ، ص145

17- كمال الدين ميثم علي بن ميثم البحراني ، شرح نهج البلاغه ، ج2ـ1 ، قم : دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه ، 1362 ، ص 336 / غلامعلي حدادعادل ، همان ، ص513

18- غلامعلي حداد عادل ، همان ، ص 514ـ513

19- احمد حاج سيد جوادي ، بهاءالدين خرمشاهي وكامران فاني ، همان ، ص 145

20- حسين بن محمد الراغب الإصفهاني ، همان ، ص 36

21- سيد محسن أمين ، رساله التنزيه [ الأعمال الشعبيه ] ، ترجمه جلال آل احمد ( عزاداري هاي نامشروع ) ، بامقدمه سيد قاسم يا حسيني ، چ2 ، بوشهر: شروه، 1371، ص19ـ18

22- نهج البلاغه،ترجمه محمد دشتي،قم:زاهد،1374 ،ص284،( خ 154

23- همان ، ص322، (خ 169

24- همان ، ص266،( خ 145)

25- محمد تقي جعفري ، ترجمه و شرح نهج البلاغه ، ج4، چ5 ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامي ، 1383 ، ص 191ـ190

26- همان ، ج 4 ، ص 19

27- محمد تقي مصباح يزدي ، همان ، ص 57

28- همان ، ص 57

29- سيد احمد امير خاني ، سير حديث در اسلام ، چ2 ، تهران : گنجينه ، 1361 ، ص 69ـ68

30- سيد محسن أمين ، رساله التنزيه [ الأعمال الشعبيه ] ، ترجمه جلال آل احمد ( عزاداري هاي نامشروع ) ، بامقدمه سيد قاسم يا حسيني ، چ2 ، بوشهر: شروه، 1371، ص19ـ18

31- محمد اسفندياري ،از عاشوراي حسين تا عاشوراي شيعه ، چ3 ، قم : صحيفه خرد ، 1427هـ.ق ، ص31 ـ30

32- علي شريعتي ، بازگشت ( مجموعه آثار ج4 ) ، تهران : دفتر تدوين و تنظيم آثار دكتر علي شريعتي ، 1361، ص 391ـ390

33- احمد صدر حاج سيد جوادي ، بهاء الدين خرمشاهي و كامران فاني ، همان ، ج11، ص 372

34- همان ،ص37

35- همان ، همانجا

36- عباس قمي ، نفس المهموم (دركربلاچه گذشت) ، ترجمه : محمد باقر كوه كمره اي ، چ12، قم: مسجد مقدس جمكران ،1382، ص424 ـ41

37- سيد محسن أمين ، همان ، ص 21 ـ20

38- محمد اسفند ياري ، همان ، ص55

39- همان ، ص 4

40- همان ، ص5

41- محمد اسفند ياري ، همان ، ص 32ـ 3

42- همان ، ص 3

43- سيد محسن أمين ، همان ، ص 5

44- همان ، ص 51

45- «.. إنّه قالَ فِي وصيهٍ لَهُ : ياعلي ! ليسَ عَلَي النِّساءِ جمعهٌ و لا جماعهٌ و لا أذانٌ و لا إقامهٌ و لا عيادهُ المريضِ ولا إتباعُ جنازهٍ و لا هرولهُ بينَ الصفا و المروهِ و...» أبي جعفرمحمدبن علي بن الحسين ابن بابويه القمي (شيخ صدوق)، الخصال ، صحح و علق عليه علي أكبر الغفاري ، قم : جامعه المدرسين في الحوزه العلميه ، 1403 ، ص511 و 585 / محمد بن الحسن الحر العاملي ، وسائل الشيعه ، ج7، قم : مؤسسه آل البيت لإحياء التراث العربي ، 1412هـ.ق ، ص 29

46- سيد محمد حسين حسيني طهراني ، لمعات الحسين (عليه السلام)، چ2، تهران : صدرا ، 1407 هـ.ق. ، ص1

47- سيد محسن أمين ، همان ، ص46ـ 4

48- سيد محسن امين ، همان ، ص 4

49- همان ،ص43

50- محمد ابراهيم آيتي ، بررسي تاريخ عاشورا ، به كوشش مهدي انصاري ، قم: امام عصر ، 1383 ، ص14

51- همان ، همانجا

52- محمد ابراهيم آيتي ، همان ، 146_14

53- أبو عبدالله محمد بن مكي عاملي و زين الدين بن علي بن أحمد العاملي الشامي ، تحرير الروضـه في شرح اللمعه ، ج1، چ5 ، قم : مؤسسه فرهنگي طه ، 1381، ص 20_5

54- محمد بن سليمان تنكابني ، إكليل المصائب في مصائب الأطالب ، ترجمه و تصحيح محمود رضا افتخار زاده ، قم : معارف اسلامي ، 1379 ، ص 64ـ63(در قسمت بررسي علم و علامات آورديم كه اينها وارد شده از دين مسيحيت است.)

55- همان،ص 65

56- أبو عبد الله محمد بن مكي عاملي و زين الدين بن علي بن أحمد العاملي الشامي ، همان ، ج1 ، ص175

57- سيد محمد محسن حسيني طهراني ، أربعين در فرهنگ شيعه ، قم : عرش انديشه ، ص75

58- رضي الدين علي بن موسي بن جعفر بن طاووس ، الإقبال بالأعمال فيما يعمل مره بالسنه ، المحقق جواد القيومي الإصفهاني ، ج3، قم : مكتب الأعلام الإسلامي ـ مركز النشر ،1416هـ.ق ، ص100

59- همان ، 7

60- همان ، ص78

61- سيد مرتضي عسكري ، معالم المدرستين (دو مكتب در اسلام) ، ترجمه عطامحمد سردارنيا ، تهران : مركز چاپ و نشر بنياد بعثت ، 1378 ، ج2 ، ص 90ـ8

62- سوره طه ، آيه 5

63- سوره تين ، آيه

64- سيد محمد محسن حسيني طهراني، همان ، ص 92ـ91 و10

65- همان ، ص104ـ10

66- همان ، ص 105ـ104

فهرست منابع و مآخذ

1- قرآن مجيد.ترجمه الهي قمشه اي.تهران:جاويد،1347.

2- نهج البلاغه.ترجمه محمد دشتي.قم:زاهد،1374.

منابع عربي

1) ابن بابويه القمي (صدوق)، محمد بن علي بن الحسين ، الخصال ، صحح وعلق عليه : علي أكبر الغفاري ، قم : جامعه المدرسين في حوزه العلميه ، 1403هـ.ق.

2)ابن طاووس ، رضي الدين علي بن موسي بن جعفر ، الإقبال بالأعمال فيما يعمل مره بالسنه ، المحقق: جواد القيومي الإصفهاني ، قم : مكتب الإسلام ـ مركز النشر ، 1416 هـ.ق.

3)أمين ، السيد محسن ، المجالس السنيه في مناقب و مصائب العمره النبويه ، الطبعه الخامسه 1383هـ.ق.

) البحراني (ابن هيثم) ، كمال الدين ميثم علي بن ميثم ، شرح نهج البلاغه ، قم : دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه ، .1362

4)الرازي ، زين الدين محمد بن أبي بكر بن عبد القادر ، مختار الصحاح ، بيروت : مؤسسه الرساله 1421هـ.ق.

5) الراغب الإصفهاني ، حسين بن محمد ، معجم ألفاظ القرآن ، تحقيق : نديم مرعشلي ، الطبعه الثالثه ، تهران : مرتضوي ، 1376.

6)كليني الراضي ، محمد بن يعقوب بن اسحاق ، الأصول من الكافي ، الطبعه الثالثه ، بيروت : دار صعب ـ دارالتعارف المطبوعات ، 1401هـ .ق.

7) المالكي ، علي بن احمد ، الفصول المهمه في المعرفه أحوال الأئمه (عليهم السلام) ، نجف : مكتب دار الكتب التجاريه ، بي تا .

8) المجلسي ، محمد باقر ، بحار الأنوار ، الطبعه الثالثه ، بيروت : دار الإحياء التراث ،1403هـ.ق.

9) المحدثي ، جواد ، موسوعه عاشوراء ، ترجمه خليل زامل العصامي ، بيروت : دار رسول الأكرم ، 1418هـ.ق.

10) معلوف ، لوئيس ، المنجد في اللغه ، تهران : اسماعيليان ، چ2 ، 1365.

11) النوري الطبرسي ، حسين بن محمدتقي ، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ، قم : مؤسسه ال البيت لإحياء التراث ، 1407هـ.ق.

منابع فارسي

1)آيتي ، محمد ابراهيم ، بررسي تاريخ عاشورا ، به كوشش مهدي انصاري ، قم: امام عصر ، .1383

2)ابن طاووس ، رضي الدين علي بن موسي بن جعفر، اللهوف علي قتلي الطفوف ، ترجمه : عبدالرحيم بخشايشي ، چ8 ، قم : نويد اسلام ، 1379 .

3)احساني ، زهرا ، انديشه عاشوراء (دفتر دوم) ، تهران : مؤسسه نشر و تنظيم آثار امام خميني ، 1376 .

4) آذرنوش ، آذرتاش ، فرهنگ عربي انگليسي هانس ور، چ3 ، تهران: ني ، 1382.

5) اسفندياري ، محمد ، از عاشوراي حسين تا عاشوراي شيعه ، چ3 ، قم : صحيفه خرد ، 1427هـ.ق.

6) الإصفهاني ، ابوالفرج ، مقاتل الطالبين ، ترجمه: سيد هاشم رسولي محلاتي ، تصحيح : علي اكبر غفاري ، چ2 ، تهران : صدوق ، 1379.

7) الهامي ، داود ، تحريف شناسي در پرتو امام شناسي ، قم: مكتب اسلام ، بي تا .

8)أمين ، السيد محسن ، رساله التنزيه [الأعمال الشعبيه] ، ترجمه جلال آل احمد ، چ2 ، بوشهر : نشر شروه ، 1371.

9)تنكابني، محمد بن سليمان ، إكليل المصائب في مصائب الأطالب ، ترجمه و تصحيح : محمود رضا افتخار زاده ، قم : معارف اسلامي ، 1379 .

10) جعفري ، محمد تقي ، ترجمه و شرح نهج البلاغه ، چ5 ، تهران : دفتر نشر فرهنگ اسلامي ، 1383.

11) حاج سيد جوادي ، احمد ـ خرمشاهي ، بهاء الدين ـ فاني ، كامران ، دائره المعارف تشيع ، چ3، تهران : شهيد محبي ، 1383.

12)حداد عادل ، غلامعلي ، دانشنامه جهان اسلام ، تهران : بنياد دائره المعارف اسلامي ، 1379.

13)حسيني طهراني ، سيد محمد حسين ، لمعات الحسين (عليه السلام) ، چ2، تهران : صدرا ، 1407هـ.ق.

14)حسيني طهراني ، سيد محمد محسن ، أربعين در فرهنگ شيعه ، قم : عرش انديشه ، 1426هـ.ق.

15) حسيني دشتي ، سيد مصطفي ، معارف و معاريف ، چ3، تهران : مؤسسه فرهنگي آرايه ، 1379.

16)دهخدا ، علي اكبر ، لغت نامه دهخدا ، تهران : سيروس ، 1339 .

17) رباني خلخالي ، علي ، عزاداري از ديدگاه مكتب شيعه ، چ5 ، قم : مكتب الحسين ، 1411هـ.ق.

18)شريعتي ، علي ، بازگشت (مجموعه آثار ج4) ، تهران : دفتر تدوين و تنظيم آثار معلم شهيد دكتر علي شريعتي ، 1361.

19)عسكري ، سيد مرتضي ، معالم المدرستين (دو مكتب در اسلام) ، ترجمه : عطامحمد سردارنيا ، تهران : مركز چاپ و نشر بنياد بعثت ، 1378.

20)قمي ، عباس ، نفس المهموم (دركربلاچه گذشت) ، ترجمه : محمد باقر كوه كمره اي ، چ12، قم: مسجد مقدس جمكران ،1382.

21)قمي ، عباس ، نفس المهموم (دمع السجوم) ، ترجمه أبوالحسن شعراني ، تهران : كتابفروشي اسلامي ، بي تا.

22)مراثي اهل بيت (عليهم السلام) با مقدمه اي از آيت الله جوادي آملي ، چ2 ، قم : اسراء ، 1382.

23) مصباح يزدي ، محمدتقي ، آذرخشي از آسمان كربلا ، چ 8 ، قم : مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني ، 1381.

24) مطهري، مرتضي ، حماسه حسيني ، چ34، تهران : صدرا ، 1421هـ.ق.

25) معاونت آموزش و مركز آموزش هاي تخصصي باقرالعلوم (عليه السلام) ، ره توشه راهيان نور، قم : دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه ويژه محرم و صفر ، 1424هـ .ق.

26) نجفي ، سيد جليل ، مناقب اهل بيت (عليهم السلام) ، چ5 ، تهران : انتشارات سيد جليل نجفي ، 1366.

27) نصرتي ، علي اصغر ، نظام سياسي اسلام ، قم : هاجر (وابسته به مركز مديريت حوزه هاي علميه خواهران) ، 1384.

28) نوري ، حسين بن محمدتقي ، لؤلؤ و مرجان در آداب اهل منبر ، چ2، تهران : 1364.

29) هلالي ، سليم بن قيس ، اسرار آل محمد (سلام الله عليهم أجمعين) ، ترجمه اسماعيل انصاري زنجاني ، قم : الهادي ، 1378.

/انتهاي پيام/
سه شنبه 17 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبكه خبر دانشجو]

[مشاهده در: www.snn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 256]