«لطايف‌الحدايق» به عنوان شرح بر حديقه سنايي منتشر شد

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: «لطايف‌الحدايق» به عنوان شرح بر حديقه سنايي منتشر شد
گروه ادب: شرح «عبداللطيف عباسي» بر حديقه سنايي به عنوان «لطايف‌الحدايق»، ‌به ‌مناسبت نخستين همايش بين‌المللي سنايي در ايران، در دو جلد با مقدمه، تصحيح و تعليق «محمدرضا يوسفي» و «محسن محمدي» از سوي «انتشارات آيين احمد» منتشر شد‌.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، «ابوالمجد مجدود بن آدم سنايي غزنوي» از پيش‌قدم‌ترين دانشمندان، داراي قريحت و ذوق عالي با دانش و بينش ژرف و جهان‌بيني عميقي است كه تصوف و عرفان و انديشه‌ صوفيان را داخل ادب كرد و اين كار بعدها مبناي مكتب ويژه اشعار عرفاني شد.

تمام آثار سنايي بيانگر انديشه‌هاي عرفان شرقي‌ است و پس از دوره‌ تغيير مجراي فكري كه پس از طي يك دوره‌ مداحي و هزالي ـ به اين شاعر ژرف‌بين عالي‌قريحت روي داد، شاهكار‌هايي را در عرفان و اخلاق و پند و اندرز به وجود آورد.

شاهكار نفيس و ارزنده سنايي كتابي ا‌ست در مثنوي به نام «حديقة‌الحقيقة و شريعة‌الطريقة» يا «الهي‌نامه» كه راهنماي عارفان و شاعران پس از او در عرفان و تصوف و خداشناسي و به ويژه «مولانا جلال‌الدين بلخي» صاحب مثنوي بود كه گفت «عطار روح بود و سنايي دو چشم او / ما از پي سنايي و از عطار آمديم».

خود حكيم سنايي در مقدمه‌اي كه بر حديقه نوشته است، «حديقة‌الحقيقه» را نام تازي و «فخري‌نامه » را نام پارسي آن مي‌داند و جايي ديگر آن را «سنايي‌آباد» ناميده است و مولوي «الهي‌نامه» تعبيرش كرده است.

كتاب‌هايي كه بين مردم قبول عامه داشت در زمان قديم فراوان نسخه‌نويسي مي‌شد. بنابر‌اين تحريفات كاتبان در آن راه مي‌يافت كه يك نسخه‌ آن با ديگري مطابقتي نداشت. كتاب حديقه نيز مانند بسياري از آثار ديگر با چنين سرنوشتي مواجه بود. اين مسأله «عبداللطيف عباسي» را بر آن داشت تا نسخ مختلف آن را با هم مقابله كرده و يك نسخه معتبر از آن بسازد و به همراه شرح و توضيح در اختيار علاقه‌مندان قرار دهد.

«عبداللطيف عباسي» كه داراي ذوقي لطيف و طبعي ظريف بود در كتاب حديقه آن‌قدر تحقيق و تعمق كرد كه از او يك عالم بسيار آشنا با انديشه سنايي و لطايف حديقه ساخت. او توانست با بررسي نسخه‌هاي مختلف «لطايف‌الحدايق» را در يازده‌ هزار و چهارصد‌و‌شصت بيت تهيه كند. اين كار در سال 1038ق آغاز و در سال1041 ق خاتمه يافت و به گفته كارشناسان بهترين شرحي است كه تاكنون بر حديقه نوشته شده است.

حديقه داراي ده باب است كه به موضوعاتي چون: تحميد، تنزيه، توحيد، ثنا و نعت رسول اكرم(ص)،عقل، علم و خواندن علم، عشق و تعبيرش، غفلت و نسيان، دوست و دشمن، چرخش افلاك، ثناي شاه‌جهان و صفات حديقه پرداخته است.

يوسفي و محمدي در مقدمه كتاب حاضر با بيان اين‌كه براي تصحيح و تعليق اين كتاب از سه نسخه «لندن»، «شرح حديقه سنايي چاپ قندهار» و «نسخه دانشگاه تهران» استفاده كرده‌اند، در مورد روش تصحيح و تعليق خود مي‌نويسند: «شرح لطايف‌الحدايق (كتاب حاضر) بر اساس نسخه لندن و با مقابله با چاپ سنگي قندهار كه از روي چاپ سنگي «لكنهو» است شده و نسخه دانشگاه تهران تصحيح شده است، ولي از آن‌جا كه ترتيب مطالب چاپ قندهار كامل‌تر و مدون‌تر بود در اين قسمت معرفي لطايف‌الحدايق بر اساس ترتيب چاپ مذكور صورت مي‌گيرد».

اين كتاب دو جلدي يك هزار صفحه‌ را در برگرفته و داراي مقدمه‌اي 66 صفحه‌اي است كه مطالب آن به اين شرح است: زندگي‌نامه سنايي، تكامل شخصيتي سنايي، مذهب سنايي، تحول روحي سنايي، اهميت سنايي، مدايح سنايي، آثار سنايي، شروح حديقه.

آثار عبداللطف عباسي بنيروي: 1. نسخه ناسخه‌ مثنويات سقيمه، نسخه‌هاي ديگر خطي نسخه ناسخه‌؛ 2. لطايف‌المعنوي من حقايق‌المثنوي؛ 3. لطايف‌اللغات؛ مرآة المثنوي. معرفي كتاب حاضر، ويژ‌گي‌هاي شرح عبداللطيف عباسي، شيوه تصحيح و معرفي نسخه‌ها، روش تصحيح، چند نكته در باب تصحيح، فهرست منظوم ابواب حديقه، قطعه تاريخ، راسته خيابان (ديباچه سوم مختصر بر شرح ابيات)، تاريخ اول، ديباچه سنايي بر حديقه. باب اول تا 10.

در پايان كتاب نيز اين اطلاعات ديده مي‌شود: نمايه آيات، نمايه روايات و عبارات عربي، نمايه اشخاص، نمايه مكان‌ها، نمايه كتا‌ب‌ها، نمايه ابيات، فهرست منابع و مآخذ.

*مذهب سنايي و نظر او در مورد كربلا

بحث در مورد مذهب سنايي و كلاً پيروان طريقت و سالكان طريق عرفان معمولاً‌ به نتيجه محصلي منتج نمي‌شود. زيرا عرفا در مرحله‌اي فراتر از باورهاي عامه مردم هستند و حتي خود را از حد كفر و دين بالاتر مي‌دانند. قاطبه‌ آنان در ظاهر بر مذهب اهل زمانه هستند زيرا اين اعتقاد حساسيت متشرعان و فقها را كه عمده منازع آن‌ها بودند كم مي‌نمود و راه را براي فعاليت آزادتر و جذب مريدان بيشتر فراهم مي‌كرد. گرچه در اين باور ظاهري نيز هيچ تعصب و سخت‌گيري از خود نشان نمي‌دادند.

اين ابيات در مورد كربلا، از سنايي است:

حبّذا كربلا و آن تعظيم/ كز بهشت آورد به خلق نسيم

وان تن سربريده در گل و خاك/ وان عزيزان به تيغ دل‌ها چاك

وان گزين همه جهان گشته/ در گل و خون تنش بياغشته

و آنچنان ظالمانِ‌ بدكردار / كرده بر ظلم خويشتن اصرار

حرمت دين و خاندان رسول/ جمله برداشته ز جهل و فضول...« كتاب حاضر، ص323»

*از ديگر آثار سنايي (شاعر، عارف و حكيم) مي‌توان به اين‌ها اشاره كرد:

- «كليات سنايي» شامل مدايح، زهديات، قلندريات، تركيب‌بند، ترجيح‌بند، غزليات، قطعات و رباعيات كه طبق چاپ مدرس رضوي 13780 بيت است.

- «سير العباد‌الي‌المعاد» مثنويي است بر وزن حديقه در 799 بيت ...

- «طريق التحقيق» مثنويي است در 873 بيت كه در سال هاي آخر عمر سنايي به نظم در آمده است.

- «كارنامه بلخ يا مطايبه‌نامه» مثنويي بر وزن حديقه است در 491 بيت كه ظاهراً اولين مثنوي سنايي محسوب مي‌شود و در آن با مردم بلخ از طريق هزل و مطايبه سخن گفته مي‌شود.

- «تحريمة القلم يا تجربة العلم» مثنوي كوتاهي است در 202 بيت كه «بشير» آن را رمزگونه‌اي از نوع «ني‌نامه» مولوي مي‌داند و معتقد است شرح تغيير و تحول دروني سنايي از زبان قلم در آن بيان شده است.

- «سنايي‌آباد» به گفته «مدرس رضوي» مثنويي است در 596بيت در صفات باري و نعت رسول و مراتب عقل و وصف ارباب قناعت، توصيف ني و رقص و سماع و صبر و شكر و توبه و شوق و ذوق و عشق و مناجات؛ ‌كه در دو نسخه خطي كليات، اين مثنوي پس از حديقه آمده به سنايي نسبت داده شده است.

- «مكاتيب» يا مجموعه نامه‌هاي سنايي به معاصرانش.

شرح «عبداللطيف عباسي» بر حديقه سنايي مسمي به «لطايف‌الحدايق» از سوي انتشارات «آيين احمد» با قيمت 15 هزار تومان عرضه مي‌‌شود.
يکشنبه 15 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2866]